Παγκόσμια Ημέρα Οικογένειας: Το ασφαλές καταφύγιο, ο πρόωρος παράδεισος, το κύτταρο του πολιτισμού

Κατά τη μητέρα Τερέζα (1910-1997), αν θέλεις να δουλέψεις για την παγκόσμια ειρήνη, πήγαινε σπίτι σου και αγάπα την οικογένειά σου.

Ο θεσμός της οικογένειας εξακολουθεί να αποδεικνύεται ως ένα από τα ιερότερα και απόρθητα θεμέλια μιας κοινωνίας και παρά τον υποδόριο πόλεμο που δέχεται καταφέρνει να βγαίνει νικητής, διότι πολύ απλά, η οικογένεια είναι σαν ένας άλλος ζωντανός οργανισμός που ξέρει να εξελίσσεται και να προοδεύει διατηρώντας όμως ακλόνητες τις πανάρχαιες αρχές της συνοχής, της «μοιρασιάς», της αγάπης.

15 Μαΐου - Παγκόσμια Ημέρα της Οικογένειας

Η Παγκόσμια Ημέρα της Οικογένειας καθιερώθηκε το 1993 με απόφαση της Γενικής Συνέλευσης του ΟΗΕ και εορτάζεται κάθε χρόνο στις 15 Μαΐου. Ο ετήσιος εορτασμός αντανακλά τη σπουδαιότητα που αποδίδει η διεθνής κοινότητα στην οικογένεια ως βασικό κύτταρο της κοινωνίας. Η Παγκόσμια Ημέρα Οικογένειας εορτάζεται σε όλες τις χώρες, δείχνοντας έτσι τη σημασία που έχει η οικογένεια για τη σύγχρονη κοινωνία των ριζικών μεταβολών.

Η οικογένεια είναι το πλέον ασφαλές καταφύγιο

Η Ελλάδα είναι από τις χώρες που διατηρούν ψηλά τον πήχη της οικογένειας, ιδίως στις περιοχές της περιφέρειας, εκεί όπου η καθημερινότητα «τρέχει» με ελαφρώς πιο αργούς ρυθμούς. Έτσι, οι πολίτες απολαμβάνουν περισσότερες ευκαιρίες ώστε να κομίσουν και να ανταλλάξουν περισσότερες στιγμές οικογενειακής θαλπωρής.

Ακόμη όμως και στα αστικά κέντρα, με την καθημερινότητα και τις ταχείες συνθήκες να δοκιμάζουν σκληρά θεσμούς όπως αυτόν της οικογένειας, η πλειονότητα των πολιτών επιμένει να την αποζητά, ίσως γιατί γνωρίζει ή αισθάνεται πως η ασφάλεια, η αγάπη, η «ένωση» και η ασύνορη αγκαλιά δίχως «αλλά» φωλιάζουν κάπου μέσα στα μέλη της.

Για πλήθος κόσμου η οικογένεια είναι το πλέον ασφαλές καταφύγιο, η ιδανική κρυψώνα μα και πηγή δύναμης, η αρμόζουσα ψυχική ισορροπία μα και η «αντάρα» για νέα ξεκινήματα, ο πυρήνας της ιδιοσυγκρασίας, η γενέτειρα του χαρακτήρα, η επούλωση ψυχικών τραυμάτων, η πατρίδα της καρδιάς και πόσα άλλα!

Πρόωρος παράδεισος

Κατά τον νομπελίστα Ιρλανδό συγγραφέα Τζωρτζ Μπέρναρντ Σω (1856-1950), μια ευτυχισμένη οικογένεια δεν είναι παρά ένας πρόωρος παράδεισος.

Με αφορμή την αυριανή Παγκόσμια Ημέρα της Οικογένειας, ας αφιερώσουμε λίγο –ελάχιστο- χρόνο συλλογιζόμενοι όλα όσα έχουμε κερδίσει, αποκτήσει, καταφέρει, επιτύχει και… ζήσει χάρη στην οικογένειά μας. Όλες εκείνες τις στιγμές που έχουμε τρέξει στην αγκαλιά των γονέων μας είτε για να μοιραστούμε μαζί τους ευχάριστα νέα είτε για να ξεσπάσουμε σε δάκρυα, να εκτονωθούμε, να… «λυγίσουμε». Ας συλλογιστούμε μερικές από τις φορές που είτε ως παιδιά είτε ως ενήλικες μπήκαμε στο σπίτι και η πρώτη φράση που είπαμε ήταν «μαμά, γύρισα».

Ας θυμηθούμε όμως και τις φορές που «άναψαν τα αίματα», ανέβηκαν οι τόνοι και ήρθαν στην επιφάνεια μεγάλες διαφωνίες, προκλήθηκαν καβγάδες και τσακωμοί. Ας βρούμε τον πυρήνα του «κακού» και ας ανατρέξουμε στον μαγικό τρόπο βάσει του οποίου όλα αυτά επιλύθηκαν και απέμεινε μονάχα μια συγγνώμη, μια αγκαλιά και ένα «εγώ είμαι εδώ» μα κι ένα μύχιο «σ’ αγαπώ».

Το κύτταρο του πολιτισμού

Κατά τον Αμερικανό ιστορικό και φιλόσοφο Γουίλ Ντυράν (1885-1981), η οικογένεια είναι το κύτταρο του πολιτισμού. Αποτελεί άλλωστε, τον πρώτο σημαντικό κοινωνικό θεσμό στη ζωή του ανθρώπου, αφού από την παιδική ηλικία ως την ενηλικίωση διαμορφώνει τον τρόπο συμπεριφοράς, την προσωπικότητα και την ιδιοσυγκρασία του ατόμου. Θεωρείται το θεμέλιο στην οργάνωση των ανθρώπινων κοινωνιών και γι' αυτό προστατεύεται από νόμους.

Οι βασικοί στόχοι της οικογένειας

Ο θεσμός της οικογένειας εμφανίζεται σε όλες τις ανθρώπινες κοινωνίες από τα πανάρχαια χρόνια και οι βασικοί στόχοι του είναι:

• η βιολογική αναπαραγωγή της κοινωνίας,
• η αγωγή, η εκπαίδευση και η κοινωνικοποίηση των ατόμων,
• η αμοιβαία προστασία και υποστήριξη των μελών της, που πηγάζουν από την αγάπη και τη στοργή που τα συνδέει.

Οι άνθρωποι ζούμε το μεγαλύτερο μέρος της ζωής μας ή και ολόκληρη τη ζωή μας μέσα σε μια οικογένεια. Η οικογένεια φροντίζει για την ανατροφή των παιδιών ικανοποιώντας τις φυσιολογικές τους ανάγκες. Ταυτόχρονα, μέσα στο οικογενειακό περιβάλλον όταν κυριαρχούν η αγάπη, ο σεβασμός και η κατανόηση, τα άτομα ωριμάζουν πνευματικά και ψυχικά και αναπτύσσουν την προσωπικότητά τους.

Η οικογένεια είναι η δασκάλα των αξιών

Αναμφισβήτητα μέσα στο πλαίσιο της οικογένειας τα παιδιά μαθαίνουν πώς να συμπεριφέρονται. Οι γονείς ως πρότυπα δίνουν την κατεύθυνση για το τι επιτρέπεται και τι όχι. Όσα βλέπουν και ακούν στο σπίτι θα τα εφαρμόσουν στις σχέσεις τους. Πράγμα που σημαίνει πως αν δείξουν κατανόηση, αγάπη, στοργή, συμπαράσταση και κυρίως συγχώρεση, τότε όλα αυτά με μία αόρατη σύριγγα θα μεταγγιστούν στα παιδιά, υποβάλλοντάς τα στη διαδικασία να τα επαναλάβουν στη ζωή τους ενήλικη ζωή. Αντίστοιχα, αν οι γονείς εφαρμόζουν τακτικές σωματικής, ψυχολογικής ή λεκτικής βίας, άγονται και φέρονται σαν ξένοι, αδιαφορούν για τα μέλη της οικογένειας, τότε γίνονται «κακά παραδείγματα». Αυτό έχει σαν αποτέλεσμα άλλοτε τα παιδιά να τους μιμηθούν κατά γράμμα κι άλλοτε να… τραβήξουν αντίθετη πορεία, εξαιτίας των ψυχικών τραυμάτων που ακόμη θα «ματώνουν» στις μνήμες και στις ψυχές τους.

«Σ’ αγαπώ άνευ όρων»

Όλα τα παιδιά έχουν ανάγκη από γονείς που τα αγαπούν άνευ όρων. Τα μέλη μιας αγαπημένης οικογένειας είναι άτομα με τα οποία τα παιδιά μπορούν να μοιραστούν τις σκέψεις, τα συναισθήματα, τα όνειρα και τις ανησυχίες τους χωρίς φόβο ότι θα τα κρίνουν ή θα τα απορρίψουν. Όταν τα παιδιά μεγαλώνουν σε ένα ζεστό οικογενειακό περιβάλλον με ενήλικες που τα νοιάζονται, τα αγαπούν χωρίς όρους και τα αποδέχονται, τότε μαθαίνουν κι εκείνα με τη σειρά τους να εμπιστεύονται τους άλλους!

Στυλοβάτης συναισθήματος

Τα μέλη της οικογένειας είναι πάντα εκεί ο ένας για τον άλλο στα καλά και στα κακά. Έρευνα σε δυτικοευρωπαϊκές χώρες αποκάλυψε πως ο κυριότερος στόχος των γονιών είναι η ευτυχία των παιδιών. Οι γονείς χρειάζεται να στηρίζουν ψυχολογικά τα παιδιά τους και να τους μαθαίνουν να διαχειρίζονται αποτελεσματικά τα συναισθήματά τους καθώς περνούν από διαφορετικές φάσεις της ζωής. Τα παιδιά που αισθάνονται ευτυχισμένα μπορούν να επικεντρώνονται στην εκμάθηση νέων πραγμάτων, να αναπτύσσονται γνωστικά και να προετοιμάζονται για το μέλλον τους.

Με ανοιγμένα φτερά

Μέσα σε ένα υγιές οικογενειακό περιβάλλον τα παιδιά έχουν τη δυνατότητα να μάθουν να είναι υπεύθυνα και να φροντίζουν τον εαυτό τους. Μπορούν επίσης να αρχίσουν να αναπτύσσουν μια αίσθηση ανεξαρτησίας που θα τα βοηθήσει ως ενήλικες όταν θα έχουν τις δικές τους οικογένειες. Οι γονείς τους διδάσκουν να είναι υπεύθυνα, φροντίζοντας να θέτουν όρια στα παιδιά και να τα τηρούν. Έχοντας κάποιες ευθύνες στο σπίτι τα παιδιά αισθάνονται πιο έτοιμα να αναλάβουν περισσότερες ευθύνες μεγαλώνοντας, ενώ αισθάνονται πιο δυνατά και έτσι ενισχύεται η αυτοπεποίθησή τους.

«Προσέχω για να έχω»

Η οικογένεια σχεδόν σε όλα τα κράτη ακολουθεί την τακτική «προσέχω για να έχω» φροντίζοντας επιμελώς και εκ των προτέρων την υγεία των παιδιών. Άλλωστε, η οικογένεια είναι η πρώτη απ’ όλους που έχει την ευθύνη να προσέχει για την ασφάλεια και την καλή λειτουργία του οργανισμού των μελών της με σωστή διατροφή, άσκηση, μέτρα προστασίας κλπ. Ως προστάτες μιας οικογένειας έχουν χρέος να παρακολουθούν την υγεία των ατόμων που την αποτελούν και να ενημερώνονται υπεύθυνα για οτιδήποτε χρειάζεται προκειμένου να διατηρείται η καλή υγεία όλων.

Ο ρόλος του πατέρα μέσα στην οικογένεια

Η συμμετοχή των μπαμπάδων φέρνει θετικά οφέλη για τα παιδιά τους, που άλλο πρόσωπο δεν είναι τόσο πιθανό να φέρει. Οι πατέρες έχουν άμεσο αντίκτυπο στην ευημερία και ψυχική ευεξία των παιδιών τους.

Η πιο σημαντική επιρροή που μπορεί ένας πατέρας να έχει για το παιδί του, είναι η έμμεση επιρροή που πηγάζει από την ποιότητα της σχέσης τους με τη μητέρα των παιδιών τους. Ένας πατέρας που έχει μια καλή σχέση με τη μητέρα των παιδιών του, είναι πιο πιθανό να συμμετέχει και να περνά χρόνο με τα παιδιά του. Να έχει παιδιά που είναι ψυχολογικά και συναισθηματικά υγιέστερα.

Οι μπαμπάδες που αντιμετωπίζουν τις μητέρες των παιδιών τους με σεβασμό και διαχειρίζονται τις συγκρούσεις στο πλαίσιο της σχέσης με τρόπο ενήλικο και κατάλληλο, είναι πιο πιθανό να μεγαλώνουν αγόρια που καταλαβαίνουν πώς πρέπει να συμπεριφέρονται στις γυναίκες και είναι λιγότερο πιθανό να ενεργήσουν κάποια στιγμή με επιθετικό τρόπο προς τα θηλυκά. Κορίτσια με εμπλεκόμενους πατέρες που σέβονται γενικά, αναμένουν από τους άνδρες αντίστοιχη συμπεριφορά και είναι λιγότερο πιθανό να εμπλακούν σε βίαιες ή ανθυγιεινές σχέσεις.

Τα παιδιά με μπαμπάδες που εμπλέκονται στην ανατροφή τους και τα φροντίζουν, έχουν καλύτερα αποτελέσματα στην εκπαίδευση τους, μακροπρόθεσμα. Μια σειρά από μελέτες δείχνουν ότι οι πατέρες που ασχολούνται με την ανατροφή και παίζουν με τα παιδιά τους από μικρά, αυτά έχουν υψηλότερο δείκτη νοημοσύνης, καθώς και καλύτερη γλωσσική και γνωστική ανάπτυξη.

Τα παιδιά που έχουν καλές σχέσεις με τους μπαμπάδες είναι λιγότερο πιθανό να εμφανίσουν κατάθλιψη, να επιδείξουν ανάρμοστη συμπεριφορά ή να λένε ψέματα. Έχει διαπιστωθεί ότι τα αγόρια με μπαμπάδες που συνεργάζονται με τα παιδιά τους εμφανίζουν λιγότερα προβλήματα συμπεριφοράς, ενώ τα κορίτσια έχουν υψηλότερη αυτοεκτίμηση.

Ο ρόλος της μητέρας μέσα στην οικογένεια

Τους πρώτους μήνες της ζωής μας η μητέρα είναι το παν για μας, είναι όλος μας ο κόσμος. Στην πορεία, όσο και αν μεγαλώσουμε και ανεξαρτητοποιηθούμε, όλοι μας χρειαζόμαστε στηρίγματα, βάσεις, όπως η οικογένεια, στην οποία κεντρική θέση έχει η μαμά. Πέρα από την εμπιστοσύνη που της έχουμε, τη φροντίδα που γνωρίζουμε ότι μας προσφέρει, η μητέρα αποτελεί για τον κάθε άνθρωπο -τουλάχιστον συνήθως- το συναισθηματικό του στήριγμα, το ασφαλές του καταφύγιο.

Το να μοιραζόμαστε τα προβλήματά μας με τα μέλη της οικογένειάς μας και ιδιαίτερα με τη μητέρα μας, είναι συχνό φαινόμενο, ειδικά στο πλαίσιο της ελληνικής κουλτούρας. Συνήθως, η μητέρα είναι ένα πρόσωπο που αποπνέει ηρεμία και μας βοηθάει στην επίλυση των προβλημάτων μας. Μια κουβέντα της, συχνά ακόμα και ένα βλέμμα της, αρκεί για να μας κάνει να αισθανθούμε καλύτερα. Με έναν μαγικό τρόπο, το πρόβλημα που προηγουμένως φάνταζε τεράστιο, τώρα είναι αντιμετωπίσιμο.

Αξίζει να αναφερθεί πως σε πολλές χώρες, κυρίως της Μεσογείου, η μητέρα είναι πάντα μητέρα. Πράγμα που σημαίνει πως η ιδιότητα της μητέρας δεν έχει ηλικία, δεν γνωρίζει από κούραση ή δεν αντιστρέφεται με άλλες ιδιότητες όπως της φίλης. Ακόμη και 90 χρονών να φτάσει μία μητέρα, θα εξακολουθεί να επιτελεί τον ρόλο του φροντιστή για τα παιδιά της. Κάτι τέτοιο, πολλές φορές δυσαρεστεί τόσο τα ίδια τα παιδιά όσο και τους ανθρώπους που βρίσκονται πλάι σ’ αυτά, ωστόσο αποδεικνύει πως «σαν τη μάνα δεν υπάρχει άλλος». Και φυσικά σε περιπτώσεις σαν αυτές, το «μέτρον άριστον» είναι η χρυσή λύση ώστε να αποφεύγονται περιστατικά καταπίεσης ή δεσποτισμού.

Αν η οικογένεια ήταν…

Αν αφήσουμε τη φαντασία μας αχαλίνωτη, ίσως να συμφωνήσουμε πολλοί πως αν η οικογένεια ήταν μέρος της Φύσης, θα μπορούσε να ήταν ο ουρανός. Απέραντος, ελεύθερος μα και με πυκνά σύννεφα. Ίσως να ήταν και θάλασσα, ασύνορη, άλλοτε γαλήνια κι άλλοτε τρικυμιώδη. Αν ήταν μέρος ενός δάσους, θα ήταν ο κορμός ενός αειθαλούς δένδρου. Αν ήταν υλικό αντικείμενο, ίσως να ήταν ένα φουσκωτό μαξιλάρι, ένα πουπουλένιο πάπλωμα, μία γεμάτη κατσαρόλα που αχνίζει καλομαγειρεμένο φαγητό, τα κλειδιά για όλες τις πόρτες… Αν ήταν χρώμα, θα ήταν το γκρι με όλες του τις αποχρώσεις.

Αν ήταν λουλούδι, θα ήταν μαργαρίτα, διότι η μαργαρίτα είναι στην ουσία η ένωση δύο φυτών. Το εξωτερικό πέταλο του λουλουδιού αναφέρεται ως ακτινωτό άνθος, ενώ το εσωτερικό κέντρο της είναι γνωστό ως δισκοειδές άνθος. Καθώς τα δύο λουλούδια συνδυάζονται για να δημιουργήσουν τη μαργαρίτα, αυτή είναι ένα σπουδαίο σύμβολο ένωσης, πίστης μα και αφοσίωσης σε κάποιον άλλον ρομαντικά ή πλατωνικά.

Αν ήταν ημέρα, θα ήταν η Κυριακή, διότι είναι η ημέρα που τα μέλη μιας οικογένειας συνηθίζουν να συγκεντρώνονται στο σπίτι, συνήθως γύρω από ένα τραπέζι, να γευματίζουν, να τσουγκρίζουν, να κουβεντιάζουν… Αν ήταν συσκευή, θα ήταν το τηλέφωνο. Εκείνο το τηλέφωνο που χτυπά ανά πάσα ώρα και άλλοτε ο ήχος του ενοχλεί μα άλλοτε… ημερεύει! Αν ήταν ρούχο, θα ήταν ένα ζεστό παλτό. Αν ήταν ήχος θα ήταν… ο ήχος της σιωπής, διότι τα μέλη της οικογένειας λένε πολλά μονάχα… με τα μάτια τους. Κι αν ήταν ματιά, θα ήταν ολόφωτη, λαλίστατη και με αμέτρητα βρυσάκια από πίσω έτοιμα να ανοίξουν για να κυλήσει αδέσμευτη η συγκίνηση!

Πατρίς, θρησκεία, οικογένεια

Είναι το τρίπτυχο που αντικατοπτρίζει το μεγαλύτερο ποσοστό της ελληνικής κοινωνίας. Εκείνης της κοινωνίας που θωρεί το σύγχρονο και το προοδευτικό σεβόμενη και τιμώντας όμως το παραδοσιακό, το «από πάππου προς πάππον», αυτό που έθρεψε, εξέλιξε και εδραίωσε ολόκληρες γενιές.

Το τρίπτυχο «πατρίς, θρησκεία, οικογένεια» είναι για πολλούς σύγχρονους Έλληνες ταυτότητα, είναι ιδέα, είναι η κινητήριος δύναμη στην απέραντα απαιτητική σημερινή εποχή. Είναι η δικλίδα ασφαλείας για όσους ταλαντεύονται βιώνοντας συνήθως τη νεανική ηλικία και είναι το τρίπτυχο που -παρά τα μεμπτά του σημεία- καταφέρνει να επιβιώνει και αποδεικνύει τη σοφία του στο πέρασμα των αιώνων. Μια σοφία με τερματικό σταθμό τη γαλήνη και ίσως την πληρότητα. Μια σοφία συνώνυμο της καλής υστεροφημίας!

Με αφορμή την αυριανή Παγκόσμια Ημέρα της Οικογένειας λοιπόν, ας στραφούμε όλοι εκεί ξέρουμε πως -κατά βάσει- ανήκουμε, ηρεμούμε, αισθανόμαστε ασφαλείς, πλημμυρίζουμε από αγάπη. Στην οικογένεια που μας ανέθρεψε είτε πρόκειται για την πυρηνική μορφή της είτε για την εκτεταμένη, συμπεριλαμβανομένων παππούδων, γιαγιάδων και άλλων συγγενών. Στην οικογένεια που δημιουργήσαμε, στον/στην σύζυγο/σύντροφο και στα παιδιά μας. Μια αγκαλιά και μια ματιά αρκούν… Η σιωπή θα πει όλα τα υπόλοιπα!

Κι αν κάποιοι προδόθηκαν, πληγώθηκαν, απογοητεύτηκαν από τις οικογένειές τους, ίσως αυτή η ημέρα να είναι μια ωραία αφορμή για να δοθεί… δεύτερη ευκαιρία!

«Στο σπίτι και στην οικογένεια ο πατέρας είναι η τάξη, η μητέρα η αγάπη και το παιδί η χαρά»

Σχετικές ειδήσεις

• Γιορτή της Μητέρας: 10 τραγούδια για μελωδικά «χρόνια πολλά» σε όλες τις μαμάδες
• Διεθνής Ημέρα Οικογένειας: Ο πυρήνας της ελληνικής κοινωνίας μένει αναλλοίωτος στον χρόνο
• Γιορτή της Μητέρας: Οι μανάδες της διπλανής πόρτας μιλούν για την καθημερινότητα τους (vid)