Η τραγωδία στην Κύπρο, η Χίλαρυ και τα Wikileaks

Του Χ.Κ. Λαζαρόπουλου

Διαστάσεις διπλωματικού θρίλερ λαμβάνει η τραγωδία που κόστισε τη ζωή σε τουλάχιστον δώδεκα αθώους ανθρώπους στη ναυτική βάση «Ευάγγελος Φλωράκης», στο Ζύγι της Κύπρου. Μετά τις χθεσινοβραδυνές αποκαλύψεις του “Newsbomb” για τις αφόρητες πιέσεις των Αμερικανών εις βάρος της Λευκωσίας, όπως αυτές καταγράφονται στις διαρροές των Wikileaks, μία νέα πτυχή έρχεται να ενισχύσει τις υποψίες περί δολιοφθοράς…
Το γαϊτανάκι των πιέσεων άρχισε από το 2009 όταν ενεπλάκη προσωπικώς η Αμερικανίδα υπουργός Εξωτερικών κ. Χίλαρυ Κλίντον απειλώντας εμμέσως τον Κύπριο Πρόεδρο κ. Δημήτρη Χριστόφια να λάβει μέτρα εναντίον της Κύπρου αν θα μεταφέρονταν τα πυρομαχικά που εξερράγησαν από το Ιράν στη Συρία με το ρωσικών συμφερόντων πλοίο "Μαντσεγκόρσκ", το οποίο έφερε κυπριακή σημαία.
Το πλοίο είχε ναυλωθεί επίσημα και η Συρία είναι κράτος που έχει κάθε δικαίωμα να αγοράζει όπλα. Οι Αμερικανοί, όμως, απαίτησαν τα όπλα αυτά να κατασχεθούν.
Η κυπριακή πλευρά αντιστάθηκε αρχικώς στις πιέσεις των Αμερικανών. Φοβόταν τη δικαιολογημένη οργή και τα πιθανά αντίποινα της Συρίας, αν προχωρούσε σε τέτοια κίνηση. Η Κύπρος έχει, άλλωστε, πικρή πείρα. Παλιότερα είχε πάλι υποκύψει στις πιέσεις των ΗΠΑ και του Ισραήλ και είχε κατασχέσει το φορτίο ενός άλλου πλοίου του "Γκρεγκόριο", το οποίο μετέφερε στη Συρία ραντάρ από τη Βόρειο Κορέα. Τότε η Δαμασκός εγκατέλειψε τη φιλοκυπριακή πολιτική της, έκανε στροφή 180 μοιρών και άνοιξε την πορθμειακή γραμμή από το συριακό λιμάνι της Λατάκια προς την κατεχόμενη Αμμόχωστο, αίροντας τον αποκλεισμό του κατοχικού ψευδοκράτους.
Όπως αποδεικνύεται από τις διαρροές των Wikileaks, η υπουργός Εξωτερικών των ΗΠΑ κ. Χίλαρυ Κλίντον πίεσε τον Κύπριο Πρόεδρο κ. Δημήτρη Χριστόφια, ο οποίος υπέκυψε και λίγες ώρες πριν μπει το πλοίο στα συριακά χωρικά ύδατα το διέταξε στη Λεμεσό, όπου μετά δύο εβδομάδες διαβουλεύσεων κατασχέθηκε στις 12 Φεβρουαρίου 2009 το φορτίο του με απόφαση του υπουργικού συμβουλίου της Κύπρου.

Οι νέες διαστάσεις

Στην περιοχή του Ζυγίου σχεδιάζεται να κατασκευαστεί ο τερματικός σταθμός υγροποίησης φυσικού αερίου (LNG) που θα τροφοδοτείται με υποθαλάσσιο αγωγό από το ισραηλινό κοίτασμα “Leviathan 3” και το κυπριακό πεδίο 12. Το σημείο βρίσκεται σε ακτίνα δύο χιλιομέτρων από το σημείο που έγινε η έκρηξη.
Η εκδοχή που αναφέρει πως επρόκειτο για συγκεκριμένο χτύπημα με πολιτικές, διπλωματικές, στρατιωτικές και οικονομικές διαστάσεις μάλλον ενισχύεται από τις συνέπειες που προκαλεί η έκρηξη, πέρα από τις ανθρώπινες απώλειες. Έγκυροι διπλωματικοί αναλυτές δεν αποκλείουν να πρόκειται για μεθοδευμένη ενέργεια η οποία πλήττει οικονομικά την Κύπρο στον πιο ευαίσθητο τομέα της, τον ενεργειακό.
Η καταστροφή της μονάδας ηλεκτροπαραγωγής προκαλεί προβλήματα στην ηλεκτροδότηση του νησιού επί εβδομάδες ή μήνες χωρίς εξωτερική βοήθεια, με οδυνηρές επιπτώσεις στον τουρισμό του νησιού κατά την κορύφωση της τουριστικής περιόδου. Το δεύτερο στοιχείο αφορά στο θόρυβο που έχει προκληθεί από συγκεκριμένους φορείς ώστε να μην κατασκευασθεί ο τερματικός σταθμός υγροποίησης του φυσικού αερίου στο Ζύγι. Το τρίτο στοιχείο αφορά στην αποσταθεροποίηση που προκαλούν στην κυπριακή οικονομία:
α) Οι ζημιές της έκρηξης.
β) Οι συνέπειες της αποσταθεροποίησης που προκαλεί σε πολιτικό και διπλωματικό επίπεδο το γεγονός.
γ) Οι αναμενόμενες ακυρώσεις κρατήσεων από μεγάλους tour operators μέσα στην αιχμή της τουριστικής περιόδου.

Τα Wikileaks

Εδώ και εβδομάδες πάντως, διαδραματίζεται ένα περίεργο διπλωματικό παιγνίδι, το οποίο κορυφώθηκε με τις αποκαλύψεις που προέρχονται από τα Wikileaks και μαρτυρούν έμμεσους εκβιασμούς της Αμερικανίδας υπουργού Εξωτερικών κ. Χίλαρυ Κλίντον ότι οι ΗΠΑ θα αναγκαστούν να εκθέσουν διεθνώς την Κύπρο αν το φορτίο με τα ιρανικά πυρομαχικά σε πλοίο με κυπριακή σημαία κατάφερνε να φτάσει στη Συρία.
Τα τηλεγραφήματα που διέρρευσαν σκιαγραφούν χαρακτηριστικά το διπλωματικό παρασκήνιο, τις αφόρητες πιέσεις της Ουάσινγκτον προς τη Λευκωσία, καθώς και τις προεκτάσεις που μπορεί να έχει αυτή η υπόθεση με δεδομένη την αποσταθεροποίηση που βρίσκεται σε εξέλιξη στη Συρία. Διπλωματικοί αναλυτές επισημαίνουν στο “Newsbomb” ότι οι πολιτικο-στρατιωτικές πτυχές της τραγωδίας με τα 98 εμπορευματοκιβώτια πυρίτιδας και τα δώδεκα θύματα της Ναυτικής Βάσεως «Ευαγγ. Φλωράκης» ίσως να αποτελεί θρυαλλίδα εξελίξεων για το Κυπριακό και τις ισορροπίες στην ευρύτερη περιοχή της Ανατολικής Μεσογείου.

Τηλεγραφήματα - φωτιά

Τα επίμαχα τηλεγραφήματα αναφέρουν τα ακόλουθα:

19 Ιανουαρίου 2009: Πλήρωμα του αμερικανικού ναυτικού λαμβάνει άδεια από τον καπετάνιο Σμιρνώφ να επιβιβαστεί στο «Μόντσιεγκορσκ» για μία επιθεώρηση, στο πλαίσιο των αποφάσεων του Συμβουλίου Ασφαλείας. Το ρωσικών συμφερόντων πλοίο με την κυπριακή σημαία είχε ναυλωθεί από την IRISL, τις κρατικές ναυτιλιακές γραμμές του Ιράν, για τη μεταφορά φορτίου από το ιρανικό λιμάνι του Μπαντάρ Αμπάς στην Ταρτούς της Συρίας. Άμεσα οι επιθεωρητές ενημερώνουν την Ουάσιγκτον για τα ευρήματα των ελέγχων σε μερικά από τα 98 κοντέινερ που μετέφερε το πλοίο.
27 Ιανουαρίου 2009: Οι Αμερικανοί στη Λευκωσία θέτουν σε απόρρητο διπλωματικό έγγραφο προς το Στέιτ Ντιπάρτμεντ το ερώτημα αν η Κύπρος «νίπτει τας χείρας της» για την υπόθεση του πλοίου. Ανάμεσα σε άλλα στο τηλεγράφημα περιγράφεται ο φόβος των Κυπρίων για αντίποινα από τη Δαμασκό και υπενθυμίζεται η περίπτωση ενός άλλου φορτηγού, του «Γκρεγκόριο», που μετέφερε ραντάρ από τη Βόρεια Κορέα στους Σύρους. Όπως αναφέρεται, το συγκεκριμένο συμβάν στάθηκε αφορμή για να ανοίξει η γραμμή μεταξύ της Λαττάκιας στη Συρία και της Αμμοχώστου στα Κατεχόμενα.
Λίγη ώρα πριν σταλεί το εν λόγω διπλωματικό έγγραφο ο κ. Λεωνίδας Παντελίδης, διευθυντής του διπλωματικού γραφείου του Κυπρίου Προέδρου Δημήτρη Χριστόφια, ενημέρωσε τον αμερικανό πρεσβευτή πως ζήτησαν με τον ασύρματο στον καπετάνιο του «Μόντσιεγκορσκ» να κατευθυνθεί στη Λεμεσό, όμως δεν έλαβαν κάποια απάντηση.
«Κάνουμε ό,τι μπορούμε», φέρεται να είπε ο κ. Παντελίδης, σύμφωνα με το τηλεγράφημα 09Nicosia58.

Εμπλοκή της NSA

Ωστόσο, η αμερικανική Υπηρεσία Εθνικής Ασφάλειας (NSA) πληροφόρησε την πρεσβεία ότι το πλοίο «δεν είχε λάβει ή μεταδώσει μηνύματα μέσω ασυρμάτου προσφάτως». Επιπλέον, το αμερικανικό Ναυτικό ενημέρωσε ότι αν το «Μόντσιεγκορσκ» διατηρούσε την κατεύθυνσή του και την ταχύτητα των 11 κόμβων θα έφτανε στη Συρία το ίδιο βράδυ. Γι' αυτόν ακριβώς τον λόγο οι Αμερικανοί πίεζαν με τηλεφωνήματα τους Κύπριους αξιωματούχους το τελευταίο κρίσιμο 24ωρο, ενώ είχαν ήδη προχωρήσει σε απευθείας διάβημα προς τον Πρόεδρο κ. Δημήτρη Χριστόφια για τον περιορισμό του πλοίου σε κυπριακό λιμάνι.
«Ο πρεσβευτής υπογράμμισε τις υποχρεώσεις της Κύπρου ως κράτος σημαίας του πλοίου και σημείωσε ότι το ενδιαφέρον της Ουάσιγκτον για το συγκεκριμένο θέμα ήταν το υψηλότερο δυνατόν... Ρώτησε αν η Κύπρος χρειαζόταν τη βοήθεια των Ηνωμένων Πολιτειών για να έρθει σε απευθείας επαφή με το πλοίο και να γνωστοποιήσει τις εντολές στον καπετάνιο, ή για κάποια επιπλέον βοήθεια. Ο διευθυντής του διπλωματικού γραφείου της κυπριακής προεδρίας απέρριψε και τα δύο, ξεκαθαρίζοντας ότι η κυπριακή κυβέρνηση δεν θέλει την ανάμειξη των ΗΠΑ», αναφέρεται στο τηλεγράφημα.

Άμεση απειλή από Χίλαρυ

28 Ιανουαρίου 2009: Όπως προκύπτει από το απόρρητο διπλωματικό έγγραφο 09Nicosia73, το «Μόντσιεγκορσκ» σταμάτησε μεσοπέλαγα 60 μίλια νοτιοανατολικά της Λευκωσίας, περιμένοντας περαιτέρω εντολές από την κυπριακή κυβέρνηση.
29 Ιανουαρίου 2009: Άλλο απόρρητο τηλεγράφημα από το Στέιτ Ντιπάρτμεντ (09State7877) με την υπογραφή της κ. Χίλαρι Κλίντον έδινε στα στελέχη της αμερικανικής πρεσβείας στη Λευκωσία την εντολή να μεταφέρουν στους Κυπρίους αξιωματούχους ότι «η αμερικανική κυβέρνηση πιστεύει πως η μεταφορά τού εν λόγω φορτίου πιθανώς αποτελεί παραβίαση της απόφασης 1747 του Συμβουλίου Ασφαλείας». Ακόμα να ασκήσουν πιέσεις στην Κύπρο ώστε να είναι όσο το δυνατόν πιο κατηγορηματική στο αίτημά της να προσέλθει το πλοίο σε κυπριακό λιμάνι. «Ωστόσο, αν το πλοίο φτάσει στη Συρία, χωρίς η κυβέρνηση της Κύπρου να έχει καταβάλει κάθε δυνατή προσπάθεια για την τήρηση των σχετικών αποφάσεων του Συμβουλίου Ασφαλείας, η αμερικανική κυβέρνηση δεν θα μπορέσει να απεικονίσει τις ενέργειες της κυπριακής κυβέρνησης με τον πιο θετικό τρόπο»... έγραφε η Κλίντον και κατέληγε ότι οι ΗΠΑ παραμένουν πρόθυμες να βοηθήσουν με οποιονδήποτε δυνατό τρόπο.

Αμήχανος ο Χριστόφιας

Η αντίδραση της Λευκωσίας δεν άργησε. Η πρεσβεία των ΗΠΑ στην κυπριακή πρωτεύουσα απέστειλε απόρρητο τηλεγράφημα (09Nicosia75) με το οποίο ανέφερε στο Στέιτ Ντιπάρτμεντ την είσοδο του «Μόντσιεγκορσκ» στα χωρικά ύδατα της Μεγαλονήσου. Επισημαίνει τον κατάπλου του πλοίου στο λιμάνι της Λεμεσού όπου και αγκυροβόλησε.
Στο απόρρητο τηλεγράφημα επισημαίνεται με ενοχλημένο ύφος ότι ο κ. Παντελίδης παρείχε ελάχιστες πληροφορίες σχετικά με τις επόμενες ενέργειες της Κύπρου. Παρατίθενται οι πρώτες αναφορές των λιμενικών για μεγάλες ποσότητες ισχυρών εκρηκτικών ήγειραν τις ανησυχίες των Κυπρίων.
Λίγες ώρες αργότερα, τα Ηνωμένα Έθνη αναφέρουν σε εμπιστευτικό διπλωματικό έγγραφο (09Nicosia77) ότι o διευθυντής του διπλωματικού γραφείου της κυπριακής προεδρίας εμφανίζεται να επεξεργάζεται και να επικοινωνεί το ενδεχόμενο μεταφοράς τού «εκρηκτικού» φορτίου του «Μόντσιεγκορσκ» από δυνάμεις του ΟΗΕ.
«Είναι ξεκάθαρο ότι η κυπριακή κυβέρνηση νιώθει πιεσμένη και θέλει να αποφύγει μία αναμέτρηση με τη Συρία και το Ιράν... Αφήνουμε τους ειδικούς τής Ουάσιγκτον και της Νέας Υόρκης να εξετάσουν αν η ιδέα του Παντελίδη για τα σώματα του ΟΗΕ στον Λίβανο ή κάποιες άλλες διευθετήσεις που εμπλέκουν τα Ηνωμένα Εθνη είναι εφαρμόσιμες» σχολιάζει ο πρέσβυς των ΗΠΑ στη Λευκωσία κ. Φρανκ Ούρμπανσιτς.
Παρακολουθούμε τις ανακοινώσεις και τις αιτιάσεις των υπευθύνων να προβάλλονται στα ΜΜΕ. Πίσω όμως από τις κατηγορίες για τη βαριά αμέλεια θα πρέπει να απαντηθούν μια σειρά ερωτημάτων που επικεντρώνονται κυρίως στην πιθανότητα της δολιοφθοράς. Αν και για τους νομικούς, η βαριά αμέλεια (Culpa Lata) ισοδυναμεί με δόλο.