Η Αμφίπολη κρύβει Ηφαιστίωνα ή «βεντέτα»;

ΑΠΟ ΤΗ ΡΩΞΑΝΗ, ΣΤΟΝ ΑΛΕΞΑΝΔΡΟ, ΣΤΟΝ ΗΦΑΙΣΤΙΩΝΑ – ΕΧΕΙ ΤΕΛΕΙΩΜΟ Ο ΓΡΙΦΟΣ ΤΗΣ ΑΜΦΙΠΟΛΗΣ Ή ΟΧΙ;

Της Γεωργίας Λινάρδου

Μήπως αυτήν την τόσο σημαντική και εξίσου γενναιόδωρα χρηματοδοτούμενη ανασκαφή κάποιοι την χρησιμοποίησαν και την χρησιμοποιούν (από επιστημονική αδεία κάποιοι) προς λάθος κατεύθυνση; Σχεδόν ενάμιση χρόνο μετά γιατί άραγε δε μένουμε στα σημαντικά της Αμφίπολης και γιατί αυτά δεν τα έχουν επικοινωνήσει στους ανθρώπους, παρά αφήνουν μία «κόντρα», ίσως και βεντέτα να σέρνεται με επίκεντρο μία σπουδαία ανακάλυψη ανεξαρτήτως αν στον τάφο κρύβεται ο Ηφαιστίωνας ή όποιος άλλος;

Ήταν Αύγουστος του 2014. Ο Ηφαιστίωνας, αυτός ο γοητευτικός στρατηγός του Μεγάλου Αλεξάνδρου κοιμόταν στον τάφο του όταν η παγκόσμια κοινή γνώμη έριξε τα φώτα της στον αρχαιολογικό χώρο της Αμφίπολης και συγκεκριμένα στο λόφο Καστά όπου αποκαλύπτονταν ο μεγαλύτερος Μακεδονικός Τάφος στην Ελλάδα. Επικεφαλής της διεπιστημονικής ομάδας, η αρχαιολόγος Κατερίνα Περιστέρη. Ηταν Αύγουστος του 2014, κατακαλόκαιρο όταν ο Α. Σαμαράς θέλησε να δώσει μία διαφορετική διάσταση στις αποκαλύψεις επισκεπτόμενος την περιοχή και κάνοντας ανορθόδοξες δημόσιες δηλώσεις. Όπως όταν τον ρωτούσαν οι κάτοικοι για το τι κρύβει ο τάφος, απαντούσε: «Κάντε υπομονή λίγες ημέρες»!!! Η πως «Η γη της Μακεδονίας κρύβει εκπλήξεις» υπονοώντας ότι εκεί είναι μάλλον θαμμένος ο Μέγας Αλέξανδρος.

Ακόμη και σήμερα η Κατερίνα Περιστέρη υπεραμύνεται του προσωπικού ενδιαφέροντος του πρώην πρωθυπουργού και με τη σειρά της πολιτικοποιεί έμμεσα μία σπουδαία ανακάλυψη η οποία χρήζει τουλάχιστον σεβασμού και διαχωρισμού από τις οποιεσδήποτε κομματικές αντιπάθειες, δηλώνοντας πως: «Μακάρι ο νυν πρωθυπουργός να έδειχνε το ίδιο ενδιαφέρον και να επισκεπτόταν την Αμφίπολη ώστε να σχηματίσει προσωπική άποψη». Μα πως γίνεται να διατυπώσει προσωπική άποψη κάποιος που δεν έχει γνώση του αντικειμένου, τουτέστιν δεν είναι ειδικός; Με την ίδια λογική τα χειρουργεία θα έπρεπε να είναι open στους υπουργούς Υγείας!

Όπως και να’ χει από τις αγχωμένες ανακοινώσεις και τους πολλά υποσχόμενους ψίθυρους πέρασαν όχι ημέρες αλλά μήνες. Παράλληλα με τις σημαντικές ανακαλύψεις στο μνημείο, τροφοδοτούνταν σενάρια, ενισχύονταν εικασίες και ο γρίφος πάντα γυρόφερνε στο ιδανικό σενάριο να βρίσκεται θαμμένος εκεί ο Μέγας Αλέξανδρος. Φυσικά και υπήρχαν εξ αρχής εκ διαμέτρου αντίθετες επιστημονικές απόψεις, αλλά ποιος έδινε σημασία όταν αυτή η ανασκαφή προσέλκυε το παγκόσμιο ενδιαφέρον, το ενδιαφέρον ενός πρωθυπουργού και δυστυχώς λόγω «πανικοβλημένων» χειρισμών μετατρέπονταν σε τηλεοπτικό σόου με εύθραυστα σενάρια και αντιδικίες;

Από τη Ρωξάνη στον Ηφαιστίωνα

Η ανακάλυψη των εμβληματικών Καρυάτιδων, η Αρπαγή της Περσεφόνης, οι Σφίγγες, η Αθηνά Νίκη στα Περιστύλια, δεν είναι ικανή να επισκιάσει τον «θρύλο» που βεβιασμένα δημιουργήθηκε ότι εκεί μέσα βρίσκεται ο τάφος του Μεγάλου Αλεξάνδρου. Βασικά, ακόμη και το υπουργείο Πολιτισμού δε γνώριζε ποιος βρίσκεται εκεί. Σίγουρα, πάντως, το υπουργείο τότε δε μπόρεσε να βάλει φρένο στην άκρατη φημολογία.

Η πρώτη εμμονή ήταν πως ο τάφος ανήκει στη Ρωξάνη την Περσίδα σύζυγο του Αλέξανδρου και μητέρα του γιου του. Η μήπως ανήκε στην Ολυμπιάδα τη μητέρα του Μεγάλου Αλεξάνδρου ή στον Μέγα Αλέξανδρο τον Δ, τον μικρό του γιο που δολοφονήθηκε μαζί με τη μητέρα του Ρωξάνη; Η μήπως στον Ηρακλή τον άλλο του γιο από τη Βαρσίνη; Ο κατάλογος με τους υποψήφιους ενοίκους ήταν και παραμένει μεγάλος. Τουλάχιστον μέχρις ότου λυθεί το μυστήριο.

Το τελευταίο σενάριο κατά την επικεφαλής των Ανασκαφών στην Αμφίπολη, Κατερίνα Περιστέρη, θέλει τον Ηφαιστίωνα να βρίσκεται θαμμένος εκεί. Η ανακάλυψη έγινε προ ημερών κατά τη διάρκεια εκδήλωσης για τα ευρήματα του λόφου Καστά, στο Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης. Μάλιστα, ο αρχιτέκτονας της ανασκαφής Μ. Λεφαντζής υποστήριξε πως ο Μέγας Αλέξανδρος έδωσε παραγγελία στον Δεινοκράτη (κορυφαίος αρχιτέκτονας) να κατασκευάσει το μνημείο. Στο τέλος της ομιλίας της η Κατερίνα Περιστέρη πρόσθεσε για το συγκεκριμένο θέμα πως βρέθηκαν ευρήματα που είχαν την σφραγίδα του Δεινοκράτη.

Το πρώτο ερώτημα που εγείρεται είναι: από που προκύπτει ότι ο τάφος ανήκει στον Ηφαιστίωνα; Η απάντηση είναι: από τις επιγραφές κοντά στο Λέοντα της Αμφίπολης και σύμφωνα με την Κ. Περιστέρη: «Υπάρχουν τρεις επιγραφές που αποτελούν συμβόλαια έργου του ταφικού μνημείου. Οι επιγραφές γράφουν: "παρέλαβον" και έχουν το μονόγραμμα του Ηφαιστίωνα».

Τι λέει το υπουργείο Πολιτισμού;

«Το υπουργείο αναμένει την κατάθεση των έως σήμερα πορισμάτων με την απαραίτητη τεκμηρίωση». Αυτό ανέφερε ο επίλογος ανακοίνωσης του υπουργείου. Αυτό σημαίνει ότι πριν γίνουν οι ανακοινώσεις δεν προηγήθηκε ενημέρωση του υπουργείου Πολιτισμού. Είναι συμβατό;

Ας ανατρέξουμε λίγους μήνες πριν και συγκεκριμένα τον περασμένο Μάρτιο οπότε και ο αναπληρωτής υπουργός Πολιτισμού Ν. Ξυδάκης επισκέφθηκε την Αμφίπολη. Δήλωνε τότε: «Δεν ψάχνουμε να βρούμε διάσημους νεκρούς με σκανδαλοθηρική λογική. Τα σπάνιας ομορφιάς ευρήματα στο μουσείο της Αμφίπολης μαρτυρούν μια μακρότατη ιστορική διάρκεια. Ψάχνουμε να βρούμε ιστορικές αλήθειες, “πολύτιμους λίθους” που αποκαλύπτουν την ιστορική πορεία των ανθρώπων του τόπου. Οι επιστήμονες πρέπει να σκύψουν ανενόχλητοι πάνω από τα ευρήματά τους και να αφηγηθούν το κοινωνικό και οικονομικό γίγνεσθαι του χθες». Και: «Οι πολιτικοί δεν πρέπει να κάνουν τη δουλειά του επιστήμονα». Και: «Δεν είμαστε Ιντιάνα Τζόουνς να πηδάμε εμείς τα σκάμματα». Όξυνση στα άκρα;

Τι λένε οι επιστήμονες;

Η επιστήμη μέσα από τις κρούσεις και ενίοτε «συγκρούσεις» προάγει και προάγεται.

Ο πρόεδρος του Συμβουλίου Μνημείων και Τοποθεσιών Θ. Νακάσης υποστηρίζει πως: «Ο Ηφαιστίωνας δεν υπάρχει περίπτωση να είναι στην Αμφίπολη». Γιατί; Σύμφωνα με τον ίδιον, διότι: «Οι Μακεδόνες δεν θα επέτρεπαν ποτέ ένας Μακεδόνας όπως ο Ηφαιστίωνας να ταφεί εκτός Μακεδονίας…»

Ο καθηγητής Κλασσικής Αρχαιολογίας του Αριστοτέλειου Πανεπιστήμιου Θεσσαλονίκης, Πάνος Φακλάρης είναι απόλυτος: «Απορρίψτε τις θεωρίες περί Ηφαιστίωνα». Για την «εντολή» του Αλέξανδρου στον Δεινοκράτη; «Δεν υπάρχει κανένα στοιχείο ότι ο Μέγας Αλέξανδρος έδωσε εντολή να χτιστεί αυτό το μνημείο».

Ιδιαίτερο ενδιαφέρον έχει και η άποψη της επικεφαλής της Εφορείας Αρχαιοτήτων Ημαθίας, Αγγελικής Κοτταρίδη: «Η εμμονή της αναγκαστικής συσχέτισης με τον Μέγα Αλέξανδρο οδηγεί σε χρονολόγηση μεταξύ του 325 και 319 π.Χ., ενώ όλα τα στοιχεία (τεχνοτροπία γλυπτών, κεραμική, νομίσματα και αρχιτεκτονικά-κατασκευαστικά στοιχεία) οδηγούν στο τέλος του 2ου προχριστιανικού αιώνα. Σε ό,τι αφορά στους νεκρούς, η έρευνα των ανθρωπολόγων απέδειξε την ύπαρξη σκελετικών κατάλοιπων μιας ηλικιωμένης γυναίκας, ενός νηπίου και τριών ανδρών. Προχθές μάθαμε ότι αν υπήρχε ένοικος και δεν ήταν κενοτάφιο (ή ηρώο), αυτός ήταν ο Ηφαιστίων, δηλαδή ένας άνδρας το νεκρό σώμα του οποίου ξέρουμε ότι είχε καεί, και δεν έγινε καμιά νύξη από την ομάδα Περιστέρη για το τι συμβαίνει με τους υπόλοιπους νεκρούς».

Ο Σύλλογος Ελλήνων Αρχαιολόγων (ΣΕΑ) αναφέρει μεταξύ άλλων σε ανακοίνωσή του την πρώτη Σεπτεμβρίου (πριν τις πρόσφατες αποκαλύψεις): «Ο Σύλλογος Ελλήνων Αρχαιολόγων καυτηρίασε από την πρώτη στιγμή την επικινδυνότητα και τις στρεβλώσεις που προκαλούσε η πρακτική της εν είδει ‘σίριαλ’ προβολής της αποκάλυψης του μνημείου. Επίσης, διατύπωσε τους προβληματισμούς του τόσο στην προηγούμενη πολιτική ηγεσία όσο και στα αρμόδια υπηρεσιακά όργανα για τον τρόπο και τη σπουδή απομάκρυνσης των υπερκείμενων του μνημείου επιχώσεων, αλλά και τις μη ασφαλείς παρεμβάσεις χρονολόγησής του, όπως και τις στερούμενες επαρκών ενδείξεων ή και λανθασμένες αφηγήσεις για την ιστορικότητά του». Ο ΣΕΑ, όμως, αποκαλύπτει και κάτι άλλο με την ανακοίνωσή του: «Ένα χρόνο μετά, ο ΣΕΑ, μετά τα άδικα πυρά και τις ποικίλες επιθέσεις που δέχθηκε για τη στάση του, ακόμη και τον δικαστικό διωγμό μελών του, αισθάνεται δικαιωμένος: χαιρετίζει την απόλυτα ορθή πρακτική της εισαγωγής προς συζήτηση, την 1η Σεπτεμβρίου 2015, στο αρμόδιο Κεντρικό Αρχαιολογικό Συμβούλιο, μελετών για την προστασία και ανάδειξη του Τύμβου και του ανασκαφέντος το καλοκαίρι του 2014 σύνθετου ταφικού μνημείου»!!!

Σ.σ., αυτά είναι τα νεότερα της Αμφίπολης. Στο δρόμο για την πιστοποίηση ή μη της ταφής του Ηφαιστίωνα εκεί ή κάποιου άλλου ή και του ιδανικού Αλέξανδρου (άραγε ποιος αρχαιολόγος στον πλανήτη δεν ονειρεύεται να εντοπίσει τον τάφο του;) φαντάζομαι με… μεταφυσική διάθεση τον Αλέξανδρο να ψιθυρίζει «Παιδιά, ψυχραιμία!».

Σχετικές ειδήσεις

• Παγκόσμια εβδομάδα Διαστήματος, 4 με 10 Οκτωβρίου
• Τα μυστήρια του σύμπαντος επί τάπητος στο Συμπόσιο των Επτά Σοφών για την Κοσμολογία
• ΥΠΠΟ για Αμφίπολη: Αναμένουμε τα πορίσματα με την απαραίτητη τεκμηρίωση