Ανασκόπηση 2021 - Μίκης Θεοδωράκης: Όταν σίγησε η καρδιά της Ρωμιοσύνης

Το 2021 μας στέρησε έναν από τους σπουδαιότερους Έλληνες. Ο Μίκης Θεοδωράκης έφυγε από τη ζωή στις 2 Σεπτεμβρίου σε ηλικία 96 ετών, αφήνοντας πίσω του ανεκτίμητη παρακαταθήκη. Η είδηση του θανάτου του κορυφαίου μουσικοσυνθέτη έκανε τον γύρο του κόσμου μέσω των διεθνών ΜΜΕ, που δημοσίευσαν εκτενή ρεπορτάζ για την καλλιτεχνική και πολιτική πορεία του.

Η σορός του εκτέθηκε σε τριήμερο λαϊκό προσκύνημα στο παρεκκλήσι του Μητροπολιτικού Ναού Αθηνών και στη συνέχεια ταξίδεψε με πλοίο στα Χανιά και τελικό προορισμό την κωμόπολη Γαλατάς, τόπο καταγωγής του.

Με απόφαση της κυβέρνησης από τις 2 Σεπτεμβρίου κηρύχθηκε τριήμερο εθνικό πένθος ενώ, με ομόφωνη απόφασή του, το δημοτικό συμβούλιο της Αθήνας αποφάσισε να αποδοθεί το όνομα του Μίκη Θεοδωράκη σε οδό της πρωτεύουσας και να προκηρυχθεί καλλιτεχνικός διαγωνισμός για την δημιουργία προτομής του που θα τοποθετηθεί σε κεντρικό σημείο της πόλης.

Στην τελετή αποχαιρετισμού του, στην Μητρόπολη Αθηνών, εκφώνησαν επικήδειο λόγο η Πρόεδρος της Δημοκρατίας, Κατερίνα Σακελλαροπούλου και ο Γενικός Γραμματέας της ΚΕ του ΚΚΕ, Δημήτρης Κουτσούμπας. Παρόντες ήταν σύσσωμη η πολιτική ηγεσία του τόπου και εκατοντάδες κόσμου που τον συντρόφευσαν κάθε λεπτό που παρέμεινε η σορός του στο παρεκκλήσι του Αγίου Ελευθερίου.

Μίκης Θεοδωράκης: Η δικαστική διαμάχη για την ταφή

H υπόθεση για το μέρος που θα πραγματοποιούνταν η ταφή του σπουδαίου συνθέτη εξελίχθηκε σε σίριαλ, με το δικαστήριο να βάζει φρένο στην οικογένεια του Μίκη Θεοδωράκη για το Βραχάτι Κορινθίας την ώρα που στη δημοσιότητα ήρθε επιστολή του με την οποία είχε εκφράσει την επιθυμία του για να ενταφιαστεί στα Χανιά. Το δικαστήριο εξέδωσε την απόφασή του, με την οποία αναγνώρισε αποκλειστικό και πλήρες δικαίωμα στους εκτελεστές να αποφασίσουν για τα διαδικαστικά της κηδείας του μεγάλου μουσικοσυνθέτη, έτσι όπως η επιθυμία του είχε εκφραστεί στη συμβολαιογραφική πράξη που ο Μίκης Θεοδωράκης είχε συντάξει.

Έτσι, το βράδυ της 8ης Σεπτεμβρίου η σορός του Μίκη αναχώρησε με πλοίο, όπως ο ίδιος επιθυμούσε, για τα Χανιά με πλήθος κόσμου να τον αποχαιρετά στο λιμάνι του Πειραιά και την Φιλαρμονική Ορχήστρα του Δήμου της πόλης να παιανίζει τις μελωδίες του.

Μίκης Θεοδωράκης: Το «ύστατο χαίρε» στον μεγάλο δημιουργό

Στα Χανιά τον υποδέχτηκαν οι σύντεκνοί του, καθώς και 96 βρακοφόροι όσοι και τα χρόνια του, όπου η σορός εκτέθηκε σε λαϊκό προσκύνημα στον Μητροπολιτικό Ναό της πόλης. Πλήθος κόσμου, συγχωριανοί αλλά και άνθρωποι που βρέθηκαν στο Γαλατά απ' όλη την Κρήτη για να αποχαιρετήσουν τον Μίκη Θεοδωράκη, είχαν παραταχθεί σε όλο το μήκος της διαδρομής που διένυσε η πομπή από τον Ιερό Ναό του Αγίου Νικολάου που τελέστηκε η εξόδιος ακολουθία, έως το κοιμητήριο.

Με ένα λουλούδι στα χέρια και δάκρυα στα μάτια χειροκροτούσαν και φώναζαν «αθάνατος» από τη στιγμή που έφτασε η σορός του στο λιμάνι της Σούδας, έως και την τελευταία του κατοικία στο κοιμητήριο του Γαλατά.

Η νεκρώσιμη ακολουθία εψάλη στον Ιερό Ναό του Αγίου Νικολάου, στον Γαλατά, παρουσία της πολιτειακής και πολιτικής ηγεσίας. Ιδιαίτερα συγκινητική ήταν η στιγμή που η κόρη του Μίκη Θεοδωράκη, Μαργαρίτα τραγούδησε το «Παλικάρι», που είχε πρωτοτραγουδήσει ο Γρηγόρης Μπιθικώτσης σε μουσική του σπουδαίου μουσικοσυνθέτη.

Ανατριχιαστική ήταν και η στιγμή όπου έξω από την εκκλησία οι βρακοφόροι τραγούδησαν τον «Αντρειωμένο μην τον κλαις», προκαλώντας ρίγη συγκίνησης σε όσους ήταν εκεί.

Έπειτα ακολούθησε πεζή πομπή μέχρι τον τάφο του Μίκη Θεοδωράκη. Εκεί η τελευταία επιθυμία του έγινε πράξη και η κρητική γη τον αγκάλιασε για πάντα… Λίγα λεπτά πριν γραφτεί ο επίλογος, οι Δημήτρης Μπάσης, Μελίνα Ασλανίδου και Πέγκυ Ζήνα με τους ήχους της ορχήστρας «Μίκη Θεοδωράκης» τραγούδησαν μαζί, πιασμένοι, το «Μάνα μου και Παναγιά», που έγραψε ο Τάσος Λειβαδίτης και το «Στο Περιγιάλι το κρυφό» του Γιώργου Σεφέρη, τα οποία μελοποίησε ο μουσικοσυνθέτης.

Μίκης Θεοδωράκης: Το άνοιγμα της διαθήκης και η διαμάχη με τον Νίκο Κουρή

Με τη δημοσίευση της διαθήκης του Μίκη Θεοδωράκη, όπως αυτή διαμορφώθηκε μετά την τελευταία αλλαγή τον Απρίλιο του 2021, ο αείμνηστος μουσικοσυνθέτη ξεκαθάρισε την τελευταία βούλησή του σχετικά με ζητήματα που αφορούν στην κινητή και ακίνητη περιουσία του, αλλά και τη διαχείριση της μουσικής του κληρονομιάς.

Στο κείμενο της κύριας διαθήκης του ο Μίκης Θεοδωράκης παραχώρησε τη διαχείριση των πνευματικών του δικαιωμάτων στον γερμανικό εκδοτικό οίκο που τα διαχειριζόταν έως σήμερα, ορίζοντας πως τα έσοδα θα πηγαίνουν στην οικογένεια του. Άμεση κληρονόμος του ορίστηκε η σύζυγός του Μυρτώ, ενώ μετά το θάνατό της, τα έσοδα θα μοιράζονται ισομερώς στα δύο του παιδιά και τα πέντε εγγόνια του.

Εκτός του συγγενικού και φιλικού του περιβάλλοντος, με αγωνία περίμενε τη δημοσίευση της διαθήκης και ο Νίκος Κουρής, το πρόσωπο που έχει βρεθεί απέναντι στην οικογένεια Θεοδωράκη, καθώς υποστηρίζει πως είναι γιος του. Ο Μίκης Θεοδωράκης, στην συμπληρωματική διαθήκη του τον Φεβρουάριο του 2020, εμφανίζει και το Νίκο Κουρή, χωρίς όμως να κάνει αναφορά για συγγενική σχέση μεταξύ τους. Μάλιστα, στην αρχική του αναφορά στο κείμενο της διαθήκης του, τον αναφέρει ως «Νίκος Κουρής (ή Θεοδωράκης, όπως υπογράφει)», ενώ υπάρχουν πολλές ακόμη αναφορές στο πρόσωπό του, ως «Νίκος Κουρής (Θεοδωράκης)».

Στο ίδιο κείμενο ευχαρίστησε τον Νίκο Κουρή για τη διάδοση του έργου του και προέτρεψε τους δικούς του ανθρώπους να τον αφήσουν να συνεχίσει να το κάνει χωρίς εμπόδια. Σχετικά, με τον διαδικτυακό σταθμό «Mikis Radio» που έχει συστήσει το συγκεκριμένο πρόσωπο, ανέφερε: «καταβάλει πολύωρη και πολύμορφη προσπάθεια για να εξασφαλίσει την ποιοτική μετάδοση της μουσικής μου και γενικά το υψηλό επίπεδο των εκπομπών», ζητώντας να διατηρηθεί η απαλλαγή του από την πληρωμή πνευματικών δικαιωμάτων για τα έργα του που αναπαράγει.

«Εάν δείτε το περιεχόμενο της συγκεκριμένης διαθήκης, θα δείτε ότι αναφέρει πάρα πολλά ονόματα ως συνεργάτες και φίλους του. Όμως ο Νίκος δεν περιλαμβάνεται σε κάποια κατηγορία. Εάν ήθελε να πει κάτι άλλο ο Μίκης Θεοδωράκης, θα το έλεγε. Θα ξεκαθάριζε ότι δεν είναι γιος του ή εν πάσει περιπτώσει θα τον ανέφερε με κάποια άλλη ιδιότητα. Για εμάς αποτελεί πλήρη απόδειξη» ανέφερε σε τηλεοπτική εκπομπή ο δικηγόρος του Νίκου Κουρή, Κυριάκος Ροζάκης.

Στον αντίποδα, ο Αλέξανδρος Λυκουρέζος που εκπροσωπεί την Μαργαρίτα Θεοδωράκη υποστήριξε ότι η διαθήκη ξεκαθαρίζει πλήρως το θέμα, εφόσον δεν υπάρχει καμία αναφορά σε συγγενική σχέση. «Ο Μίκης είχε άριστη συνεργασία με τον Νίκο Κουρή και ζητάει από όλους να μην δημιουργήσουν εμπόδια στη συνέχεια λειτουργίας αυτού του ραδιοφώνου, όμως καταρρέουν αυτά που ισχυρίζεται ο κύριος Κουρής ότι είναι γνήσιο τέκνο του Μίκη Θεοδωράκη. Αν ήταν γιος του θα το είχε διατυπώσει με σαφήνεια, αλλά πουθενά δεν τον αναφέρει ως “το τέκνο μου”» εξήγησε ο κ. Λυκουρέζος.

Μετά την άρνηση της Μαργαρίτας Θεοδωράκη να κάνει τεστ DNA για να εξεταστεί εάν είναι συγγενής με τον Νίκο Κουρή, ήρθε στο φως στο «Χαμογέλα και πάλι», επιστολή του ίδιου σχετικά με τη διαθήκη του μουσικοσυνθέτη. Ο Νίκος Κουρής στην επιστολή του, τόνισε ότι δεν θα διεκδικήσει περιουσιακά στοιχεία, ξεκαθαρίζοντας ότι το DNA δεν το ζητά για κληρονομικούς λόγους.

Μίκης Θεοδωράκης: Η μουσική ιδιοφυΐα που έγραψε ιστορία

Ο Μίκης Θεοδωράκης ήταν συνθέτης, μικρασιατικής και κρητικής καταγωγής. Θεωρείτο ένας από τους σημαντικότερους σύγχρονους Έλληνες μουσικοσυνθέτες. Παράλληλα υπήρξε πολιτικός, πρώην υπουργός, τέσσερις φορές εκλεγμένος βουλευτής του ελληνικού κοινοβουλίου με το Κ.Κ.Ε και τη Ν.Δ, και ακτιβιστής τιμημένος με το Βραβείο Ειρήνης Λένιν το 1983.

Είχε ασχοληθεί με όλα τα είδη της μουσικής, ενώ έχει συνθέσει τον ίσως πιο αναγνωρίσιμο ελληνικό ρυθμό διεθνώς, το συρτάκι «Ζορμπάς» (1964), βασισμένο σε παραδοσιακή κρητική μουσική. Επίσης είχε ασχοληθεί με την κλασική μουσική γράφοντας συμφωνίες, ορατόρια, μπαλέτα, όπερες και μουσική δωματίου.

Συνθέσεις του έχουν ερμηνευτεί από καλλιτέχνες παγκοσμίου φήμης, όπως οι Beatles, η Σίρλεϊ Μπάσεϊ, η Τζόαν Μπαέζ και η Εντίθ Πιάφ, ενώ είχε γράψει μουσική για γνωστές ταινίες όπως: Φαίδρα (1962), Αλέξης Ζορμπάς (1964), Ζ (1969) και Σέρπικο (1973). To 1970, για την μουσική στη ταινία Ζ, του απονεμήθηκε το βραβείο BAFTA για πρωτότυπη μουσική, ενώ ήταν υποψήφιος στην ίδια κατηγορία του 1974, για την ταινία State of Siege, και το 1975, για την ταινία Serpico. Επίσης ήταν υποψήφιος για Grammy το 1966 και το 1975 για το μουσικό θέμα των ταινιών Ζορμπάς και Serpico αντίστοιχα.

Στις συνθέσεις που είχε ολοκληρώσει περιλαμβάνονται έργα όπερας, συμφωνική μουσική, μουσική δωματίου, ορατόρια, μπαλέτα, χορωδιακή, εκκλησιαστική μουσική, μουσική αρχαίου δράματος, θεάτρου, κινηματογράφου, έντεχνου, λαϊκού τραγουδιού, λαϊκά ορατόρια και μετασυμφωνικά έργα.

Ο Μίκης Θεοδωράκης είχε γράψει πολλά βιβλία, τα οποία αρκετά από αυτά έχουν μεταφραστεί σε διάφορες γλώσσες. Το πιο σημαντικό του έργο θεωρείται η μελοποιημένη ποίηση, χρησιμοποιώντας ως στίχους ποιήματα βραβευμένων ποιητών ελληνικής και ξένης καταγωγής, όπως οι Γιάννης Ρίτσος (Βραβείο Ειρήνης Λένιν 1976), Γιώργος Σεφέρης (Νόμπελ 1963), Πάμπλο Νερούδα (Νόμπελ 1971), Οδυσσέας Ελύτης (Νόμπελ 1979). Το 2000 υπήρξε υποψήφιος για βραβείο Νόμπελ Ειρήνης.

Γεννήθηκε στις 29 Ιουλίου 1925 στη Χίο. Η καταγωγή του πατέρα του, Γιώργη Θεοδωράκη, ήταν από τον Γαλατά Κρήτης και της μητέρας του, Ασπασίας Πουλάκη, από τον Τσεσμέ της Μικράς Ασίας. Οι γονείς του συναντήθηκαν στην Μικρά Ασία, λίγο πριν από την Μικρασιατική Καταστροφή. Τα παιδικά του χρόνια ο Μίκης Θεοδωράκης τα πέρασε σε διάφορες πόλεις της ελληνικής επαρχίας όπως στη Μυτιλήνη, Γιάννενα, Κεφαλλονιά, Πύργο Ηλείας, Πάτρα και κυρίως στην Τρίπολη Αρκαδίας, λόγω των συχνών μεταθέσεων του δημοσίου υπαλλήλου πατέρα του.

Στην Τρίπολη, μόλις 17 ετών, δίνει την πρώτη του συναυλία παρουσιάζοντας το έργο του Κασσιανή και παίρνει μέρος στην αντίσταση κατά των κατακτητών. Στη μεγάλη διαδήλωση της 25ης Μαρτίου 1943 συλλαμβάνεται για πρώτη φορά από τους Ιταλούς και βασανίζεται. Διαφεύγει στην Αθήνα, όπου οργανώνεται στον ΕΛΑΣ και εκτελεί χρέη διαφωτιστή στον Πέμπτο Τομέα της ΕΠΟΝ, ενώ αγωνίζεται και σαν διμοιρίτης της Μεταξωτής διμοιρίας του 1ου τάγματος της Νέας Σμύρνης κατά τα Δεκεμβριανά. Συγχρόνως σπουδάζει στο Ωδείο Αθηνών με καθηγητή τον Φιλοκτήτη Οικονομίδη.

Το 1954 μεταναστεύει με κρατική υποτροφία στο Παρίσι όπου εγγράφεται στο Conservatoire και σπουδάζει με τον Ολιβιέ Μεσιάν, για σύντομο χρονικό διάστημα, μουσική ανάλυση, καθώς επίσης και διεύθυνση ορχήστρας με τον Eugène Bigot.

Συνθέτει μουσική για το μπαλέτο της Ludmila Tcherina, το Κόβεντ Γκάρντεν, το Μπαλέτο της Στουτγκάρδης και επίσης για τον κινηματογράφο. Το 1957 του απονέμεται το πρώτο βραβείο του Φεστιβάλ της Μόσχας από τον Σοστακόβιτς για το έργο του Suite No 1 για πιάνο και ορχήστρα. Συγχρόνως συνθέτει πολλά έργα συμφωνικής μουσικής και μουσικής δωματίου.

Μίκης Θεοδωράκης: Η πολιτική του δράση

Η εμπλοκή του Μίκη Θεοδωράκη με την πολιτική ξεκίνησε από πολύ νωρίς, όταν αμέσως μετά τα Δεκεμβριανά άρχισε να διώκεται από τις αστυνομικές Αρχές. Το 1947, σε ηλικία 27 ετών, συνελήφθη και εστάλη στην Ικαρία, απ' όπου και απέτυχε, παρά την οργανωμένη προσπάθεια, να αποδράσει. Με τη γενική αμνηστία που έδωσε η κυβέρνηση του Θεμιστοκλή Σοφούλη, ο Θεοδωράκης συμμετέχει στη δράση του Δημοκρατικού Στρατού.

Καταλήγει εκ νέου στην Ικαρία, ύστερα από τη σύλληψή του στο πατρικό του σπίτι, όπου κατέφυγε άρρωστος από πλευρίτιδα. Ακολουθεί εκτοπισμός στη Μακρόνησο, όπου και υπομένει πολύ σκληρά βασανιστήρια. Μετά από παρέμβαση του πατέρα και του θείου του, που ήταν ανώτεροι δημόσιοι υπάλληλοι, ο Μίκης θα απελευθερωθεί ως ανάπηρος (τα βασανιστήρια του προκάλεσαν παράλυση). Το 1963 ιδρύεται η Νεολαία Λαμπράκη, ως αντίδραση στη δολοφονία του βουλευτή της Αριστεράς, Γρηγόρη Λαμπράκη, και ο Θεοδωράκης εκλέγεται πρόεδρος. Σύντομα θα εκλεγεί και βουλευτής της ΕΔΑ.

0106

0206

0306

0406

0506

0606

Τα χρόνια της δικτατορίας

Με την επιβολή της δικτατορίας, στις 21 Απριλίου του 1967, ο Θεοδωράκης περνάει και πάλι στην παρανομία και έναν μήνα αργότερα ιδρύει την αντιστασιακή οργάνωση ΠΑΜ, κηρύσσοντας πανστρατιά εναντίον του καθεστώτος. Το καλοκαίρι της ίδιας χρονιάς φυλακίζεται στο κτήριο της Ασφάλειας επί της οδού Μπουμπουλίνας. Τα γεγονότα είναι πυκνά και διαδέχονται με ταχύτητα το ένα το άλλο: απομόνωση, φυλακές Αβέρωφ, μεγάλη απεργία πείνας, αποφυλάκιση και κατ' οίκον περιορισμός, εκτόπιση με την οικογένειά του στη Ζάτουνα και, τέλος, στρατόπεδο Ωρωπού.

Στον Ωρωπό ο Θεοδωράκης αντιμετωπίζει εκ νέου προβλήματα με την υγεία του ενώ στο εξωτερικό ξεσπά θύελλα διαμαρτυριών. Πρόσωπα όπως ο Άρθουρ Μίλερ, ο Ιβ Μοντάν, ο Ντμίτρι Σοστακόβιτς και ο Λόρενς Ολίβιε ζητούν επιτακτικά την απελευθέρωσή του κι έτσι καταλήγει εν έτει 1970 στο Παρίσι, απ' όπου και απευθύνει ξανά έκκληση για την ανάγκη πτώσης του δικτατορικού καθεστώτος. Το 1972 συναντά τον Γιασέρ Αραφάτ στο Ισραήλ, όπου πηγαίνει για να δώσει συναυλίες, και ενθαρρύνει τις συνομιλίες μεταξύ Παλαιστινίων και Ισραηλινών.

Δράση και πρωτοβουλίες κατά τη διάρκεια της μεταπολίτευσης

Επιστρέφοντας στην Ελλάδα, όταν πλέον η χούντα έχει καταρρεύσει, ο Θεοδωράκης έχει μετατραπεί σε κάτι περισσότερο από το σύμβολο της Αριστεράς που εκπροσωπούσε κατά τη διάρκεια των πρώτων μεταπολεμικών δεκαετιών. Απαλλαγμένος από κομματικές δεσμεύσεις, μιλάει για τα λάθη της Αριστεράς, υπερασπίζεται όμως την ενότητά της και αποτελεί μια κορυφαία προσωπικότητα του αντιδικτατορικού αγώνα που απευθύνεται σε μεγάλο αριθμό ανθρώπων οι οποίοι δεν υπάγονται στη σφαίρα της αριστερής επιρροής. Πρόκειται πλέον για ένα πρόσωπο με διεθνή αναγνώριση και καταξίωση, που θεωρεί ότι η λύση του Κωνσταντίνου Καραμανλή είναι η μόνη η οποία μπορεί να εγγυηθεί τη διαδικασία μετάβασης στη δημοκρατία.

Ο Θεοδωράκης θα βάλει υποψηφιότητα για τη Β' Πειραιά με τον σχηματισμό της Ενωμένης Αριστεράς, αλλά δεν θα εκλεγεί. Παρόλα αυτά συνεχίζει την πολιτική του δραστηριότητα, αναλαμβάνοντας, μεταξύ άλλων, να προσκαλέσει στην Ελλάδα τον Φρανσουά Μιτεράν. Τον Οκτώβριο του 1978 θα κατέβει ως υποψήφιος δήμαρχος Αθηναίων με το ΚΚΕ, λαμβάνοντας ποσοστό 16,7% των ψήφων. Εν συνεχεία συγκροτεί την Κίνηση για Ενιαία Αριστερά (ΚΕΑ), φιλοδοξώντας να συσπειρώσει ανθρώπους που επιθυμούν μια ανεξάρτητη, χωρίς κομματική ένταξη, συνεργασία με το ΚΚΕ. Το 1981 εκλέγεται βουλευτής με το ΚΚΕ στη Β΄ Πειραιά και το 1985, πάντα με το ΚΚΕ, εκλέγεται βουλευτής Επικρατείας. Έναν χρόνο αργότερα θα παραιτηθεί.

Το 1986 δημιουργούνται οι επιτροπές ελληνοτουρκικής φιλίας στην Ελλάδα με πρόεδρο τον ίδιο και στην Τουρκία με τη συμμετοχή μορφών της τέχνης και της λογοτεχνίας όπως ο Αζίζ Νεσίν, ο Γιασάρ Κεμάλ και ο Ζουλφί Λιβανελί. Ο Θεοδωράκης δίνει πολλές συναυλίες στην Τουρκία και μεταφέρει μηνύματα των πρωθυπουργών Ανδρέα Παπανδρέου και Κωνσταντίνου Μητσοτάκη προς την τουρκική κυβέρνηση. Το 1988 διοργανώνονται στην τότε Δυτική Γερμανία με δική του πρωτοβουλία δύο συνέδρια για την ειρήνη, το ένα στο Τίμπινγκεν και το άλλο στην Κολωνία. Το 1990 δίνει συναυλίες σ' όλη την Ευρώπη, υπό την αιγίδα της Διεθνούς Αμνηστίας, για την ηλιακή ενέργεια, όπως και κατά του αναλφαβητισμού και των ναρκωτικών. Παράλληλα δίνει μάχη για τα ανθρώπινα δικαιώματα σε χώρες όπως η Αλβανία και η Τουρκία.

Στη Βουλή ο Θεοδωράκης θα επανέλθει ως ανεξάρτητος, συνεργαζόμενος με τη Νέα Δημοκρατία, τον Νοέμβριο του 1989. Επανεκλεγείς τον Απρίλιο του 1990, θα αναλάβει χρέη, για δυόμισι χρόνια, υπουργού Άνευ Χαρτοφυλακίου και στη συνέχεια υπουργού Επικρατείας, για να παραιτηθεί όμως για άλλη μια φορά τον Οκτώβριο του 1992 από υπουργός και τον Μάρτιο του 1993 από βουλευτής.

Τον Δεκέμβριο του 2010 ο Θεοδωράκης ανακοινώνει την ίδρυση Κινήματος Ανεξάρτητων Πολιτών με την ονομασία «Σπίθα». Τον Σεπτέμβριο του 2013 αποστρατεύει εαυτόν από τη «Σπίθα». Το 2015 συμπαρατάσσεται με την κυβέρνηση του ΣΥΡΙΖΑ, αλλά αργότερα της ασκεί έντονη κριτική. Η τελευταία πολιτική πράξη του Θεοδωράκη είναι η συμμετοχή του στο αθηναϊκό συλλαλητήριο του Ιανουαρίου του 2018 για τη Μακεδονία, που προκάλεσε πολύ διαφορετικές αντιδράσεις, με καταγωγή από ολόκληρο το πολιτικό φάσμα. Στο λόγο του ανέφερε πως «Η Μακεδονία είναι μία, ήταν, είναι και θα είναι πάντα ελληνική».

Με πληροφορίες από: wikipedia, ΑΠΕ-ΜΠΕ

Ειδήσεις από την Ελλάδα και τον Κόσμο, τη στιγμή που συμβαίνουν, στο Newsbomb.gr.