Η γιορτή της Ύψωσης του Τιμίου Σταυρού
Η σημαντικότερη γιορτή του Σεπτέμβρη είναι η σημερινή, του Σταυρού, γι' αυτό και ο μήναςλέγεται σε πολλούς τόπους Σταυριάτης, Σταυριώτης ή Σταυρός και η 1η του μέρα Πρωτοσταυριά.
Τη γιορτή του Σταυρού αρχίζουν οι γεωργικές και τις ναυτικές εργασίες. Γι' αυτό «Του Σταυρού, σταύρωνε και δένε», λένε οι ναυτικοί - «Του Σταυρού, σταύρωνε και σπέρνε», λένε οι γεωργοί.
Με τη γιορτή του Σταυρού συνδέεται η προετοιμασία του σπόρου που θα φυτέψουν στη γη, που είναι τώρα έτοιμη, μαλακή, μετά τα φθινοπωρινά πρωτοβρόχια. Τότε κατεβάζουν το σταυρό των σταχυών, που τον είχαν πλέξει με τα τελευταία στάχυα του θερισμού, τρίβουνε τα στάχυα και πηγαίνουν τους σπόρους εκείνους μαζί με άλλους στην εκκλησιά.
Στη γιορτή του Σταυρού κάθε γεωργός βάζει σε μια πετσέτα το σπόρο και τον αφήνει στα δεξιά της Ωραίας Πύλης για να ευλογηθεί, και μετά τον σπέρνει. Επίσης με το βασιλικό από την εκκλησία και με τον αγιασμό της ημέρας ετοιμαζόταν το νέο προζύμι για όλη τη χρονιά.