Γιατί η Αργεντινή δεν είναι παράδειγμα προς μίμηση

Από τον Παναγιώτη Χριστόπουλο

Παραπάνω από δέκα χρόνια έχουν περάσει από την ημέρα που η Αργεντινή χρεοκόπησε, δημιουργώντας ένα παράδειγμα της σύγχρονης οικονομίας πάνω στο οποίο έχουν ξοδευτεί τόνοι μελανιού κι έχουν λιώσει εκατοντάδες πληκτρολόγια, γράφοντας αναλύσεις επί αναλύσεων. Αυτό το παράδειγμα, από την περασμένη Παρασκευή, απέκτησε μια αμφιλεγόμενη διάσταση όσον αφορά στην Ελλάδα. Τόσο καιρό όλοι έλεγαν «να αποφύγουμε να γίνουμε Αργεντινή», αλλά ο Αλέξης Τσίπρας με την ατάκα του «Μακάρι να είχαμε γίνει Αργεντινή», την οποίαν είπε στο ελληνικό Κοινοβούλιο κατά την διάρκεια «της ώρας του πρωθυπουργού», άλλαξε τα δεδομένα.

Ασχέτως του τι τελικά εννοούσε ο πρόεδρος του ΣΥΡΙΖΑ, αν δηλαδή θεωρεί την Αργεντινή παράδειγμα προς μίμηση ή αν απλά ήθελε να τονίσει ότι οι αποφάσεις της κυβέρνησης μας οδηγούν σε καταστάσεις χειρότερες από αυτές της λατινοαμερικανικής χώρας, αυτό που έχει σημασία είναι να δούμε μερικά νούμερα που επιβεβαιώνουν γιατί η Αργεντινή παραμένει παράδειγμα προς αποφυγή.

Η ομοιότητα με την Ελλάδα

Ας αρχίσουμε με το γιατί έχουμε φτάσει στο σημείο να συγκρίνουμε την Ελλάδα με την Αργεντινή. Κατ' αρχάς γιατί η δεύτερη χρεοκόπησε και η πρώτη βρίσκεται πολύ κοντά στο σημείο αυτό. Κατά δεύτερον, γιατί ένας από τους λόγους των δύο χρεοκοπιών είναι παρόμοιος: Η Αργεντινή είχε συνδέσει το νόμισμά της με το δολάριο (σε ισοτιμία ένα προς ένα) και όταν η οικονομία της έπεσε σε ύφεση η σκληρή ισοτιμία άρχισε να την πνίγει και να την οδηγεί προς την χρεοκοπία. Ακριβώς, δηλαδή, όπως συνέβη και στην Ελλάδα με το «σκληρό» ευρώ. Όμως οι λόγοι της ύφεσης ήταν εντελώς διαφορετικοί. Στην αρχή το πρόβλημα ήταν η μεγάλη πτώση των διεθνών τιμών των πρώτων υλών στα τέλη της δεκαετίας του '90, ενώ στην Ελλάδα ήταν ο υπερβολικός δανεισμός και το εξαιρετικά μεγάλο πρωτογενές έλλειμμα.

Από 'κει και πέρα, όμως, μετρώνται και τα στοιχεία που μας ενδιαφέρουν περισσότερο. Σύμφωνα με τον κ. Τσίπρα «Η Αργεντινή πέρασε μια μεγάλη δυσκολία και οι πολίτες της κατάφεραν με αξιοπρέπεια να σταθούν στα πόδια τους». Ισχύει όμως κάτι τέτοιο; Πολύ συχνά αναφέρονται αποσπασματικά διάφορα νούμερα από την οικονομία της Αργεντινής την δεκαετία αυτή μετά την χρεοκοπία, τα οποία δείχνουν θεαματική βελτίωση σε διάφορους τομείς και προκαλούν εντυπώσεις. Ωστόσο, μόνα τους δεν λένε όλη την αλήθεια...

Argentine Statistics

Κατ' αρχάς, η Αργεντινή (όπως άλλωστε είχε κάνει και η Ελλάδα) έχει προχωρήσει στην έκδοση «πειραγμένων» στοιχείων που λένε τα πράγματα λίγο καλύτερα από όσο πραγματικά είναι. Αυτό, όμως, που λέει την αλήθεια περισσότερο από οτιδήποτε άλλο είναι πως, 10 χρόνια μετά τη χρεοκοπία της, η χώρα της Λατινικής Αμερικής βρίσκεται ακόμη εκτός αγορών.

Σύμφωνα με τα... Argentine Statistics ο πληθωρισμός κυμαίνεται αυτήν τη στιγμή περίπου στο 12%, ωστόσο πολλοί οικονομικοί φορείς θεωρούν ότι το πραγματικό νούμερο κινείται κάπου στο 24%. Τι σημαίνει αυτό; Ότι το μεγαλύτερο επιχείρημα όσων υποστηρίζουν ότι τα πράγματα στην Αργεντινή βελτιώθηκαν αισθητά μετά την χρεοκοπία και την αποδέσμευσή της από το «σκληρό» δολάριο, αφού οι εργαζόμενοι λαμβάνουν συνεχείς αυξήσεις στους μισθούς τους, απλά δεν ισχύει. Οι αυξήσεις γίνονται για να ανταγωνιστεί η κυβέρνηση τον καλπάζοντα πληθωρισμό, αλλά η αλήθεια είναι ότι οι πολίτες γίνονται όλο και πιο φτωχοί, αφού τα πέσος τους έχουν μόνο ονομαστική και όχι αγοραστική αξία.

Την αργεντίνικη οικονομία δεν την αποστρέφονται μόνο οι διεθνείς αγορές. Την αποστρέφονται και οι ίδιοι οι Αργεντινοί. Πράγμα που οδήγησε την κυβέρνηση Κίρχνερ να επιβάλει ενισχυμένους περιορισμούς στην αγορά συναλλάγματος! Κοινώς, ένας Αργεντινός δεν μπορεί να επενδύσει (ή να διασφαλίσει όσα βάζει στην άκρη) σε ένα ξένο νόμισμα. Επίσης, η κυβέρνηση έχει επιβάλει και περιορισμούς στις εισαγωγές κάτι που έχει προκαλέσει πολλές προσφυγές εναντίον της στον Παγκόσμιο Οργανισμό Εμπορίου.

Το «θαύμα» της Αργεντινής

Αυτό που οι υποστηρικτές της ελληνικής χρεοκοπίας ονομάζουν ως «θαύμα» της Αργεντινής είναι ότι μέσα σε μια δεκαετία το ΑΕΠ της χώρας έχει αυξηθεί κατά 450% από τα 100 δισ. δολάρια στα 450 δισ. δολάρια. Είπαμε όμως, κάποια στοιχεία μόνα τους, κρύβουν την αλήθεια. Το ΑΕΠ πριν την χρεοκοπία ήταν περίπου 300 δισ. δολάρια, οπότε η αύξηση σε σχέση με το 2002 (την προ χρεοκοπίας εποχή) είναι περίπου 50%.

Ωστόσο, από το 1990 ως το 2000, δηλαδή την περίοδο πριν την χρεοκοπία, η αύξηση του ΑΕΠ ήταν πάνω από 400%, δηλαδή οκτώ φορές μεγαλύτερη απ' ότι την τελευταία δεκαετία. Είναι σαφές πως η αργεντίνικη οικονομία δεν κινείται πια με τους ίδιους ταχείς ρυθμούς. Αντίστοιχα, γειτονικές χώρες, όπως η Βραζιλία, με παρόμοιες παραγωγές πρώτων υλών έχουν πενταπλασιάσει το ΑΕΠ τους την τελευταία δεκαετία, όταν η Αργεντινή, όπως είπαμε το ανέβασε κατά 50%. Βεβαίως και το σοκ της χρεοκοπίας που μεσολάβησε ήταν σημαντικό, ωστόσο θεωρητικά η επιστροφή στο πέσο θα έπρεπε να δώσει μια δυνατή αναπτυξιακή ώθηση, κάτι που τελικά δεν συνέβη.

Αξίζει να σημειωθεί πως λόγω των στρεβλών στατιστικών που εκδίδει κάθε τόσο η κυβέρνηση Κίρχνερ, το διεθνούς κύρους περιοδικό Economist σταμάτησε να δημοσιεύει οικονομικά στοιχεία για την Αργεντινή γιατί θεωρεί πως το 20% των ανακοινώσεων της κρατικής υπηρεσίας στατιστικών δεν ανταποκρίνεται στην πραγματικότητα! Έκανε μάλιστα και ένα επιτόπιο ρεπορτάζ, προσπαθώντας να διαπιστώσει αν ο κατώτατος μισθός των 6 πέσος την ημέρα αρκεί για να ζήσει μια οικογένεια –ή έστω ένα άτομο. Το πιο ενδεικτικό στοιχείο του ρεπορτάζ είναι το εξής απλό: Με τον τρέχοντα πληθωρισμό 6 πέσος κοστίζει ένα σνακ σαν την δική μας τυρόπιτα. Κοινώς, όσοι Αργεντινοί είναι άνεργοι ή αμείβονται με τον κατώτατο μισθό δεν έχουν καν τα απαιτούμενα χρήματα για να τραφούν σωστά!