Κανείς υπεύθυνος για την κρίση δεν πλήρωσε για τα λάθη του

Του Μιχάλη Καρχιμάκη

Κανείς υπεύθυνος για την κρίση δεν πλήρωσε για τα λάθη του. Μια γνώμη που συζητείται ευρέως μέσα στα κοινωνικά δίκτυα αλλά και αποτελεί βασικό θέμα συζήτησης στις καθημερινές απλές κουβέντες των πολιτών σε ολόκληρο το κόσμο. Και είναι αλήθεια. Οι τράπεζες με τις επιλογές τους απέβησαν κατά την τελευταία δεκαετία βασική αιτία αποσταθεροποίησης της παγκόσμιας οικονομίας. Ολοένα και περισσότεροι άνθρωποι θα ήθελαν να διερευνηθεί ο ρόλος αρκετών τραπεζιτών από την Δικαιοσύνη για τον ρόλο τους στην οικονομική κρίση και στην κατάρρευση του παγκόσμιου χρηματοπιστωτικού συστήματος.

Είναι άδικη αυτή η άποψη;

Αποτελεί μήπως λάθος όλη αυτή η πολεμική ενάντια στο Τραπεζικό σύστημα;

Μάλλον όχι.

Σήμερα, γνωρίζουμε πολύ καλά τι πήγε στραβά: η λαιμαργία των τραπεζών και των πάσης φύσεως επενδυτικών funds, που απαλλαγμένες από κάθε ρυθμιστικό έλεγχο τις οδήγησε στη δημιουργία μιας σειράς «υπερμοντέρνων» πρακτικών δανειοδότησης και μιας νέας γκάμας «υπερσύγχρονων» τραπεζικών προϊόντων και συναλλαγών, που συνεχίστηκαν ακόμη και όταν όλοι πια γνώριζαν πως η χιονοστιβάδα της πιστωτικής σύσφιγξης, ήταν ήδη καθ' οδόν...

Τα golden boys που την είχαν δημιουργήσει δεν κλήθηκαν ποτέ να πληρώσουν για τις συνέπειες των επιλογών τους. Σχεδόν πουθενά σε ολόκληρο τον κόσμο δεν διερευνήθηκε ποτέ το ενδεχόμενο πιθανής απάτης ή αμέλειας καθηκόντων και κυρίως με την λογική του... we are too big to fall, «είμαστε πολύ μεγάλοι για να χρεοκοπήσουμε», oι ζημιές τους αναλήφθηκαν από τους κρατικούς προϋπολογισμούς δηλαδή τους φορολογούμενους πολίτες εξακοντίζοντας το παγκόσμιο δημόσιο χρέος σε επίπεδα άνω του 100% του παγκοσμίου ΑΕΠ για πρώτη φορά μετά το δεύτερο παγκόσμιο πόλεμο. Κανείς δεν κλήθηκε να εξηγήσει ή να απολογηθεί για το γεγονός ότι ενώ τράπεζες και χώρες χρεοκοπούσαν ταυτόχρονα οι ιδιοκτήτες-τραπεζίτες των χρεοκοπημένων τραπεζών πολλαπλασίαζαν τις ιδιωτικές τους περιουσίες. Και βεβαίως το κόστος διάσωσης των υπερχρεωμένων τραπεζών εκλήθησαν να το πληρώσουν οι φορολογούμενοι πολίτες.

ΣΤΗ ΕΥΡΩΠΗ Η ΕΚΤ ΕΜΦΑΝΙΣΤΗΚΕ ΑΔΥΝΑΜΗ ΝΑ ΑΝΤΙΔΡΑΣΕΙ

Οι μεγάλες κεντρικές τράπεζες, δεν έκαναν απολύτως τίποτε για να διορθώσουν την κατάσταση. Στην Ευρώπη η ΕΚΤ εμφανίστηκε αδύναμη να αντιδράσει. Ορισμένοι πολιτικοί ηγέτες που είχαν το θάρρος να που τα πράγματα με το όνομα τους, να μιλήσουν για χρεοκοπία και ύφεση αντιμετωπίστηκαν σαν σύγχρονοι Νοστράδαμοι, μάντεις κακών.

Οι περισσότερες πολιτικές ηγεσίες απέφευγαν ακόμη και να εκστομίσουν τις απαίσιες λέξεις «ύφεση» και κρίση. Ακόμη και σήμερα συνεχίζουν να τις αποφεύγουν, συνεχίζοντας να χορηγούν ασπιρίνες για τον καρκίνο με τη μορφή των φοροεισπρακτικών μέτρων και περικοπών.

ΜΕΤΡΙΟΥΝΤΑΙ ΣΤΑ ΔΑΚΤΥΛΑ ΕΝΟΣ ΧΕΡΙΟΥ ΟΣΟΙ ΕΧΟΥΝ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΕΙ ΚΥΡΩΣΕΙΣ

Σε ολόκληρο τον κόσμο μετριούνται στα δάκτυλα ενός χεριού όσοι έχουν αντιμετωπίσει κυρώσεις αναφορικά με τον ρόλο που διαδραμάτισαν στην οικονομική κατάρρευση. Σε πρόσφατο άρθρο του Economist με τίτλο «Τυφλή Δικαιοσύνη», αναφέρεται πως στη Βρετανία ούτε ένας ανώτερος τραπεζίτης δεν αντιμετώπισε ποινική δίωξη για την αποτυχία του οργανισμού του. Κάποιοι αντιμετώπισαν τη μικρότερη κύρωση, να μην μπορούν να δουλέψουν σε άλλη τράπεζα ή εταιρεία, ή συμφώνησαν με τις ρυθμιστικές αρχές να μην το πράξουν αλλά πέραν τούτου ουδέν. Στην Αμερική η Ομοσπονδιακή Εταιρεία Ασφάλισης Καταθέσεων έχει καταθέσει πάνω από 40 μηνύσεις εναντίον στελεχών και διευθυντών Τραπεζών από το 2010 αλλά και εκεί οι εισαγγελείς έχουν κάνει ελάχιστες ποινικές διώξεις εναντίον υψηλόβαθμων τραπεζιτών. Οποιαδήποτε δε, προσπάθεια να μπουν κάποιοι στοιχειώδεις φραγμοί και πλαίσια ελέγχου στην ανεξέλεγκτη λειτουργία του χρηματοπιστωτικού συστήματος (οι σοβαρότερες έγιναν από την κυβέρνηση του Obama) έπεσαν στο κενό. Τα νέα σε κάποιες χώρες της Ευρώπης είναι λίγο πιο διακριτά. Στην Ισπανία, ήδη βρίσκεται υπό διερεύνηση η συμπεριφορά ορισμένων από 90 πρώην τραπεζικά στελέχη και μέλη της διοίκησης τραπεζών κατηγορούμενοι για επισφαλείς συμφωνίες, δάνεια με ευνοϊκούς όρους για τους εαυτούς τους, παράτυπα πακέτα μισθών και συντάξεων και στη Γερμανία οι Γερμανοί εισαγγελείς έχουν κατηγορήσει τραπεζίτες σε επιχειρήσεις όπως οι WestLB, BayernLB, HSH Nordbank και η Sal Oppenheim για αδικήματα παραλήψεων, αμέλειας και λαθών.

Η ΤΡΑΠΕΖΑ ΤΗΣ ΕΛΛΑΔΟΣ ΠΑΡΑΜΕΝΕΙ ΣΤΟ ΑΠΥΡΟΒΛΗΤΟ

Αλλά αυτά συμβαίνουν κάπου αλλού και σε κάποιο άλλο σύμπαν. Στην Ελλάδα οι αντίστοιχες έρευνες ακόμη και όταν ξεκίνησαν γρήγορα βάλτωσαν. Η τράπεζα της Ελλάδος παραμένει στο απυρόβλητο παρά τις προφανώς απαράδεκτες πρακτικές που ακολούθησε σε ορισμένες περιπτώσεις... Κανείς δεν γνωρίζει το αποτέλεσμα των ελέγχων-έγιναν, άραγε, πότε;-ούτε πώς και πού διοχετευθήκαν τα δάνεια των κεντρικών χαρτοφυλακίων σε εξωχώριες εταιρείες παίρνοντας μετά τον δρόμο τους προς άγνωστες κατευθύνσεις, ή με ποιου απόφαση και χωρίς την έγκριση των ασφαλιστικών ταμείων, αγοράστηκαν ομόλογα από τα ρευστά διαθέσιμα των ταμείων που είχαν κατατεθεί στην κεντρική τράπεζα ,τα οποία μετά το PSI, έχασαν περίπου 8,5δισ. ευρώ, χρήματα των εργαζομένων.

Tο ερώτημα που γεννάται είναι γιατί. Γιατί δεν κατέστη δυνατόν, να διερευνηθούν γρήγορα και να αποδοθούν, οι ευθύνες όπου υπάρχουν; Πως μπορεί να εξηγηθεί η καθυστέρηση; Στην κοινή γνώμη δημιουργείται η εντύπωση ότι είναι πολύ ισχυροί για να τους καταλογισθούν ευθύνες.

ΕΠΕΙΔΗ ΤΟ ΤΡΑΠΕΖΙΚΟ ΛΟΜΠΙ ΕΙΝΑΙ ΠΑΝΙΣΧΥΡΟ, ΠΟΤΕ ΣΧΕΔΟΝ ΔΕΝ ΚΑΤΑΛΗΓΕΙ ΣΤΙΣ ΑΙΘΟΥΣΕΣ ΤΩΝ ΔΙΚΑΣΤΗΡΙΩΝ

Μερικοί απαντούν ότι η απληστία δεν συνιστά αδίκημα που τιμωρείται με φυλάκιση. Το να διασχίσεις την κίτρινη ζώνη της ηθικής δεν είναι παράνομο και επειδή το τραπεζικό λόμπι είναι πανίσχυρο, ποτέ σχεδόν δεν καταλήγει στις αίθουσες των Δικαστηρίων.

Έμεινα έκπληκτος δε όταν σε μεγάλης κυκλοφορίας εφημερίδα του εξωτερικού κάτω από τον τίτλο «too big to Jail»... υπήρχε δήλωση από τον Γενικό Εισαγγελέα των ΗΠΑ Eric Holder ενώπιον της Δικαστικής Επιτροπής της Γερουσίας με την οποία υποστηρίζει πως είναι πολύ δύσκολο να διωχθούν κορυφαίοι Τραπεζίτες που διαπράττουν εγκλήματα, διότι αυτό μπορεί να αποσταθεροποιήσει το χρηματοοικονομικό σύστημα της χώρας και του κόσμου γενικότερα. Και ενώ τις τράπεζες και τα στελέχη τους δεν μπορεί να αγγίξει κανείς, οι κυβερνήσεις ολοένα και συχνότερα χρησιμοποιούν τους ίδιους ακριβώς νόμους για να διώξουν απλούς πολίτες ακόμη και για μικρά οικονομικά «παραπτώματα» επιβάλλοντας καθημερινά με αλλεπάλληλες εγκυκλίους μια στυγνή «φοροδικτατορία» με ασφυκτικές και εκβιαστικές για τον πολίτη μεθόδους.

ΤΟΜΑΣ ΤΖΕΦΕΡΣΟΝ: ΤΑ ΤΡΑΠΕΖΙΚΑ ΙΔΡΥΜΑΤΑ ΕΙΝΑΙ ΠΙΟ ΕΠΙΚΙΝΔΥΝΑ ΓΙΑ ΤΙΣ ΕΛΕΥΘΕΡΙΕΣ ΜΑΣ ΑΠΟ ΤΟΥΣ ΜΟΝΙΜΟΥΣ ΣΤΡΑΤΟΥΣ

Όλα αυτά δεν μπορούν παρά να φέρουν στο μυαλό μας ορισμένα λόγια του Συντάκτη της Διακήρυξης της Ανεξαρτησίας, και τρίτου Προέδρου των Ηνωμένων Πολιτειών Τόμας Τζέφερσον ο οποίος αναφερόμενος στο χρηματιστικό κεφάλαιο και τη νομιμοποίηση της πολιτικής ανυπακοής είχε δηλώσει πως: «τα τραπεζικά ιδρύματα είναι πιο επικίνδυνα για τις ελευθερίες μας από τους μόνιμους στρατούς. Αν ο αμερικανικός λαός επιτρέψει σε ιδιωτικές τράπεζες να ελέγξουν την κυκλοφορία του χρήματος, πρώτα με τον πληθωρισμό κι ύστερα με τον αποπληθωρισμό, οι τράπεζες και οι επιχειρήσεις που θα μεγαλώνουν δίπλα τους θα αφαιρέσουν από τον λαό όλη την ιδιοκτησία, μέχρις ότου τα παιδιά του ξυπνήσουν άστεγα στη γη που κατέκτησαν οι γονείς τους».

Μάλλον όμως αυτό δεν είναι τίποτε περισσότερο από έναν ρομαντικός απόηχος μιας άλλης εποχής, που πέρασε ανεπιστρεπτί. Τα σημερινά πολιτικά συστήματα και από τις δύο πλευρές του Ατλαντικού αδυνατούν προς το παρόν να περιορίσουν την ασυδοσία των χρηματοπιστωτικών ιδρυμάτων και των hedge funds, παρά τον αποδεδειγμένο πια συστημικό κίνδυνο που ενέχει η ασυδοσία αυτή.

Έχουν όμως άμεσο χρέος να επιχειρήσουν έστω και τώρα να επαναφέρουν την ηγεμονία της πολιτικής πάνω στο χρηματοπιστωτικό σύστημα πριν είναι πολύ αργά.

Μιχάλης Καρχιμάκης

Μέλος του Πολιτικού Συμβουλίου ΠΑΣΟΚ

Π. Γραμματέας Εθνικού Συμβουλίου ΠΑΣΟΚ