37 χρόνια χωρίς την Μαρία Κάλλας

Το πατρικό της σπίτι, στο κέντρο της Αθήνας, στο οποίο πέρασε τα παιδικά της χρόνια, είναι «παραδομένο» στη φθορά του χρόνου. Πολλοί αναρωτιούνται γιατί δεν έχει γίνει Μουσείο...

Η Μαρία Άννα Σοφία Καικιλία Καλογεροπούλου, όπως ήταν το πραγματικό της όνομα, έφυγε σε ηλικία μόλις 54 ετών, στις 16 Σεπτεμβρίου 1977.

Γεννήθηκε στη Νέα Υόρκη στις 2 Δεκεμβρίου 1923. Το πατρικό της σπίτι, νεοκλασικό κτίριο επί της οδού Πατησίων 61 και Σκαραμαγκά, ανήκει σήμερα στο ΝΑΤ. Εργο του αρχιτέκτονα Κώστα Κιτσίκη, στολίδι για την εποχή του, αλλά παραδομένο σήμερα στην εγκατάλειψη του χρόνου. Η αναπαλαίωσή του κρίθηκε από την κυβέρνηση ασύμφορη και πολυδάπανη…Και οι ξένοι τουρίστες που έρχονται στην Ελλάδα, αναρωτιούνται το «γιατί».

Το "άστρο" της λαμπρό

Κάθε σοπράνο θα ήθελε στην αρχή της καριέρας της, να έχει δίπλα της τον καλύτερο manager στον κόσμο.

Ο Μενεγκίνι, ήταν ο πιο ισχυρός άνδρας στον πλανήτη στην στελέχωση καλλιτεχνών όπερας και επιτυχημένος βιομήχανος.

Αυτόν λοιπόν τον manager, είχε την τύχη να παντρευτεί η Μαρία Κάλλας.

Ο γάμος της με τον Τζοβάννι Μπατίστα Μενεγκίνι, γίνεται στις 21 Απριλίου 1949. Ο Μενεγκίνι άσκησε καταλυτική επιρροή στην καριέρα της Κάλλας, υποβάλλοντάς την σε δίαιτα με σκοπό να αποκτήσει καλύτερη παρουσία στη σκηνή, ενώ της παρείχε οικονομική κάλυψη.

Έτσι σύντομα η Κάλλας μπαίνει στην «αρένα» της όπερας, κάνοντας παγκόσμιες εμφανίσεις.

Το ξεκίνημά της είναι εντυπωσιακό...αλλά δυστυχώς ο παθιασμένος έρωτάς της με τον Αριστοτέλη Ωνάση, αποδεικνύεται στην πορεία καταστροφικός.

Η αρχή της μεγάλης πορείας

Στην πρώτη της ακρόασή με τον Έντουαρντ Τζόνσον, διευθυντή της Όπερας, της προτείνει να παίξει στην μοναδική όπερα που συνέθεσε ο Μπετόβεν «Φιντέλιο» αλλά και στην «Μαντάμ Μπατερφλάι» του Πουτσίνι.

Η Κάλλας δεν θέλει να τραγουδήσει τον «Φιντέλιο» στα αγγλικά, ενώ αισθάνεται πολύ εύσωμη ώστε να ερμηνεύσει την αιθέρια «Μπάτερφλάι».

Η γνωριμία της με τον καλλιτεχνικό διευθυντή της Αρένας της Βερόνα, Τζοβάννι Τζενατέλλο την οδηγεί στην Ιταλία.

Εκεί στις 3 Αυγούστου 1947 κάνει την πρώτη της εμφάνιση στην Αρένα της Βερόνα με τη "Τζοκόντα" του Αμιλκάρε Πονκιέλι. Τον ίδιο χρόνο ερμηνεύει την Ιζόλδη από το "Τριστάνος και Ιζόλδη" στη Βενετία υπό την καθοδήγηση του μαέστρου Τούλιο Σεραφίν.

Τα στάδια της αποθέωσης

Στις 7 Δεκεμβρίου 1951 η Κάλλας ανοίγει τη σαιζόν στη Σκάλα του Μιλάνου με τους "Σικελικούς Εσπερινούς", εμφάνιση που της κάνει ευρύτερα γνωστή.

Η Ιταλία και η Σκάλα του Μιλάνο είναι "το γούρι της". Είναι η σκηνή των μέγιστων θριάμβων της .

Το 1955 ανεβάζει την ιστορική παράσταση της "Τραβιάτα" του Βέρντι σε σκηνοθεσία Λουκίνο Βισκόντι.

Στις 27 Οκτωβρίου 1956 εμφανίστηκε για πρώτη φορά στη Μητροπολιτική Όπερα της Νέας Υόρκης ως "Νόρμα" στο ομώνυμο έργο του Μπελλίνι.

Στις 5 Αυγούστου 1957 επιστρέφει στην Αθήνα και εμφανίζεται στο Ωδείο Ηρώδου Αττικού στα πλαίσια του Φεστιβάλ Αθηνών. Δύο μήνες πριν είχε γνωρίσει τον εφοπλιστή Αριστοτέλη Ωνάση σε δεξίωση της κοσμικογράφου Έλσα Μαξγουελ.

Το 1960 τραγουδά στο Αρχαίο Θέατρο της Επιδαύρου "Νόρμα" και το επόμενο έτος "Μήδεια" σε σκηνοθεσία Αλέξη Μινωτή.

Το 1962 επανέρχεται στη Σκάλα του Μιλάνου και αποθεώνεται σαν Μήδεια σε σκηνοθεσία Αλέξη Μινωτή και κοστούμια Γιάννη Τσαρούχη. Τον Ιανουάριο του 1964 πείθεται από το Φράνκο Τζεφιρέλι να συμμετάσχει σε μία νέα παραγωγή της "Τόσκα" στη σκηνή του Κόβεντ Γκάρντεν (Covent Garden). Η παράσταση εκθειάζεται από τους κριτικούς ενώ ακολουθεί την ίδια χρονιά νέος καλλιτεχνικός θρίαμβος στην Όπερα των Παρισίων με τη "Νόρμα".

Παρά τα φωνητικά προβλήματα που έχει αρχίσει να αντιμετωπίζει το κοινό την υποδέχεται θερμά.

Στις 5 Ιουλίου 1965 εμφανίζεται για τελευταία φορά σε παράσταση όπερας στο Κόβεντ Γκάρντεν με την "Τόσκα" σε σκηνοθεσία Φράνκο Τζεφιρέλι.

Η κατάθλιψη

Το 1966 λύνεται και τυπικά ο γάμος της με τον Μενεγκίνι. Πλέον ελπίζει ότι ο Αριστοτέλης Ωνάσης θα της ζητήσει να παντρευτούν.

Αυτός όμως στις 8 Ιουλίου 1968 παντρεύεται τη χήρα του Αμερικανού Προέδρου Κέννεντυ, Τζάκυ. Από εδώ αρχίζει η καταστροφή της ζωής και καριέρας της.

Τελευταίες σκηνές πριν το τέλος

Η όπερα πια δεν μπορεί να την "αντέξει". Αποφασίζει να δεχθεί την πρόταση να εμφανιστεί στην μεγάλη οθόνη. Το 1969 γυρίζει σε ταινία τη "Μήδεια" του Ευριπίδη σε σκηνοθεσία Πιερ Πάολο Παζολίνι. Ομως η ταινία δεν βγήκε ποτέ στις κινηματογραφικές αίθουσες. Στις 25 Μαΐου 1970 από απόπειρα αυτοκτονίας με μεγάλη δόση βαρβιτουρικών. Καταφέρνουν να την κρατήσουν στη ζωή.

Τρία χρόνια αργότερα, το 1973 σκηνοθετεί στο Τορίνο μαζί με τον Τζουζέπε ντι Στέφανο το έργο "Σικελικοί Εσπερινοί" (I Vespri Siciliani) και την ίδια χρονιά ξεκινά μαζί του μια παγκόσμια καλλιτεχνική περιοδεία. Στις 8 Δεκεμβρίου η Κάλλας τραγούδησε στην Όπερα των Παρισίων, όπου το κοινό την κάλεσε στη σκηνή 10 φορές καταχειροκροτώντας την. Η τελευταία της εμφάνιση έγινε στην πόλη Σαππόρο της Ιαπωνίας στις 11 Δεκεμβρίου του 1974.

Στο Αιγαίο η τέφρα της

Η Μαρία Κάλλας πέρασε στην αιωνιότητα στις 16 Σεπτεμβρίου 1977 στο Παρίσι. Η κηδεία της έγινε στις 20 Σεπτεμβρίου και, αφού το σώμα της αποτεφρώθηκε όπως επιθυμούσε, την άνοιξη του 1979 η τέφρα της σκορπίστηκε στο Αιγαίο.

Νέα στοιχεία

Τo 2010, ιταλική έρευνα ανατρέπει την εκδοχή ότι η δημοφιλής σοπράνο πέθανε από υψηλή δόση βαρβιτουρικών (διότι της είχε στοιχίσει η επώδυνη σχέση της με τον Αριστοτέλη Ωνάση).

Σύμφωνα με τους Ιταλούς φωνίατρους Φράνκο Φούσι και Νίκο Παολίλο, που παρουσίασαν τα αποτελέσματα της μελέτης τους στο Πανεπιστήμιο της Μπολόνια, η τραγουδίστρια υπέφερε από δερματομυοσίτιδα, μία εκφυλιστική νόσο που φθείρει τους μυς και τους ιστούς, συμπεριλαμβανομένου του λάρυγγα.

Έτσι, μοιάζει να εξηγείται και η συνεχής παρακμή του μεγαλείου της φωνής της, που είχε αρχίσει να γίνεται αισθητή από τις αρχές της δεκαετίας του '60.

Σύμφωνα με την επίσημη ιατρική έκθεση, ο θάνατος της Κάλλας στις 16 Σεπτεμβρίου του 1977 οφειλόταν σε καρδιακή ανακοπή.

Όπως εξηγούν οι δύο Ιταλοί επιστήμονες, η θεραπεία για τη δερματομυοσίτιδα βασίζεται σε κορτιζονούχα και ανοσοκατασταλτικά σκευάσματα, τα οποία είναι πιθανό να επιφέρουν σταδιακά καρδιακή ανεπάρκεια.

Επομένως, ο Φούσι και ο Παολίλο συμφωνούν με την επίσημη ιατρική έκθεση, μόνο που διευκρινίζουν ότι η ανακοπή δεν ήταν τυχαίο γεγονός, αλλά το αποτέλεσμα της εκφυλιστικής μυασθένειας.

Αφετηρία για τις ιταλικές έρευνες αποτέλεσαν οι ηχογραφήσεις της διάσημης σοπράνο, τόσο από το στούντιο όσο και από ζωντανές εμφανίσεις της.

Με τη μέθοδο της φασματογραφικής ανάλυσης οι επιστήμονες εξέτασαν τις ηχογραφήσεις ίδιων κομματιών από διαφορετικές χρονικές περιόδους και διαπίστωσαν τις αλλοιώσεις στη φωνή της καλλιτέχνιδας, η οποία έφτασε τα τέλη της δεκαετίας του '70 να γίνει μέτζο σοπράνο.

Οι δύο φωνίατροι ανέλυσαν επίσης και τα τελευταία βίντεο της Κάλλας, στα οποία ήταν εμφανής και η μυϊκή χαλάρωση που είχε υποστεί, αφού ο θώρακας της δεν διατεινόταν κατά τη διάρκεια των αναπνοών.

Η μελέτη αυτή έρχεται να ρίξει νέο και πιθανότατα καθοριστικό φως στη διάγνωση της δερματομυοσίτιδας, που είχε σχηματίσει ο ιατρός Μάριο Τζακοβάτσο, ο οποίος είχε επισκεφτεί την τραγουδίστρια το 1975, αλλά είχε κρατήσει κρυφή τη διάγνωση του μέχρι το 2002.

Ταινίες για την Κάλλας
E la nave va, 1983 (ελλ.: Και το πλοίο φεύγει), σε σκηνοθεσία του Φεντερίκο Φελίνι

Callas Forever, 2002 (ελλ.: Κάλλας για πάντα), σε σκηνοθεσία του Φράνκο Τζεφιρέλι και στο ρόλο της Κάλλας η Φανί Αρντάν.

Το μεγάλο μυστικό

Στο κινηματογραφικό ντοκυμαντέρ "Απόλυτη Κάλλας" του Γάλλου σκηνοθέτη Φιλίπ Κολί, βασισμένο σε ιστορικά αρχεία, αποκαλύπτεται μια μυστική πτυχή της ζωής της μεγάλης "ντίβας".

Συγκεκριμένα αποκαλύπτεται ότι η Μαρία Κάλλας στις 30 Μαρτίου του 1960 γέννησε ένα άρρεν βρέφος πλην όμως νεκρό που φέρεται ως καρπός του έρωτά της με τον Αριστοτέλη Ωνάση.

Ο Κολί ισχυρίζεται ότι επαλήθευσε το ατυχές αυτό γεγονός με πιστοποιητικό γέννησης, στο οποίο αναφέρεται με το όνομα Όμηρος, αλλά με επίθετο "μη αναγνώσιμο". Επίσης ισχυρίζεται ότι κατέχει φωτογραφίες από το νεκροταφείο Μπρέσο του Μιλάνου όπου, κατά τους ισχυρισμούς του, θάφτηκε το νεογέννητο υπό "άκρα μυστικότητα".

Υποτροφίες Μαρία Κάλλας

Το 1960 και το 1961, η Μαρία Κάλλας πρόσφερε τα έσοδά της από τις παραστάσεις της στην Επίδαυρο για την ίδρυση φορέα που θα πρόσφερε υποτροφίες σε νέους καλλιτέχνες. Ο φορέας για τις Υποτροφίες Μαρία Κάλλας ιδρύθηκε και έκανε τον πρώτο διαγωνισμό το 1963.

Δείτε τα βίντεο με την Μαρία Κάλλας

Διαβάστε επίσης:

Αμφίπολη: Ψάχνοντας τον ένοικο

Η Αμφίπολη και ο «αόρατος» αρχαιοκάπηλος

Αμφίπολη: Ο Σ. Καργάκος στην κάμερα του Newsbomb για τον τάφο και τον Μέγα Αλέξανδρο