Εξπρές Σάμινα, ο ελληνικός «Τιτανικός»: Συγκλονιστικά ντοκουμέντα από το πολύνεκρο ναυάγιο
Το ημερολόγιο έγραφε 26 Σεπτεμβρίου 2000, εκείνο το μοιραίο βράδυ, το Εξπρές Σάμινα ταξίδευε από τον Πειραιά με προορισμό την Πάρο, όταν μια τραγική πρόσκρουση στις Βραχονησίδες Πόρτες στα ανοικτά του νησιού άλλαξε τα πάντα.
Ήταν η στιγμή που 81 ψυχές χάθηκαν στα παγωμένα νερά και το Αιγαίο «βάφτηκε κόκκινο».
Οι εικόνες εκείνης της νύχτας παραμένουν χαραγμένες στη μνήμη των Ελλήνων, καθώς δεκάδες επιβάτες και μέλη του πληρώματος δεν έφτασαν ποτέ στον προορισμό τους. Ακόμα δύο νεκροί προστέθηκαν στον μακρύ κατάλογο των θυμάτων: ο Λιμενάρχης της Πάρου που έπαθε καρδιακή προσβολή και ο Διευθύνων Σύμβουλος της ναυτιλιακής εταιρείας που αυτοκτόνησε λίγες εβδομάδες αργότερα.
Μόλις το πλοίο προσέκρουσε στους βράχους, το εσωτερικό μετατράπηκε σε έναν χώρο πανικού. Η απουσία συντονισμού στο πλήρωμα και η γρήγορη βύθιση άφησαν τους επιβάτες ανυπεράσπιστους απέναντι στη μανία της θάλασσας. Μέσα σε 25 λεπτά, το Εξπρές Σάμινα χάθηκε στα βάθη, παρασύροντας τους ανυποψίαστους ταξιδιώτες.
Ο Κωνσταντίνος Χατζηδάκης, αξιωματικός βατραχάνθρωπος της Μ.Υ.Α., που συμμετείχε στην επιχείρηση διάσωσης, περιγράφει σκηνές ασύλληπτης έντασης. «Ήταν μια από τις πιο δύσκολες επιχειρήσεις που έχουμε αναλάβει. Ο πανικός ήταν διάχυτος, το έργο μας απαιτητικό, υπάρχουν στιγμές που θα μείνουν για πάντα χαραγμένες στο μυαλό μου», ανέφερε στην κάμερα του Newsbomb.gr ο Κωνσταντίνος Χατζηδάκης.
Η μνήμη του Κωνσταντίνου Χατζηδάκη είναι γεμάτη εικόνες, αναμνήσεις που δεν σβήνουν ποτέ, ακόμη και όταν ο χρόνος προσπαθεί να τις ξεθωριάσει. Στο μυαλό του αυτή η τραγική νύχτα του ναυαγίου παραμένει ζωντανή, σαν να ήταν χθες.
«Οι περισσότεροι από τους θανόντες είχαν σοβαρά τραύματα», είπε και πρόσθεσε «αυτό υποδεικνύει ότι πολλοί από αυτούς, στην απεγνωσμένη τους προσπάθεια να βγουν από το πλοίο, πήδηξαν στη θάλασσα και οι αδυσώπητες δυνάμεις των κυμάτων τους χτύπησαν». Οι άνθρωποι που πάλευαν με τα κύματα έφεραν σοβαρά τραύματα.
«Όλα είναι εικόνες», συνέχισε, «τίποτα δεν σβήνει όταν είσαι θεατής ενός τέτοιου δράματος. Τι να πρωτοσκεφτείς; Τα ουρλιαχτά των ανθρώπων, τους νεκρόσακους που γεμίζουν με κόσμο, η αγωνία που κρέμεται στον αέρα, τα πτώματα;».
«Αυτό το επάγγελμα, ή μάλλον λειτούργημα, απαιτεί μια αγάπη για την πατρίδα που είναι ψηλά, πάνω από όλα», είπε με πάθος. Κάθε στιγμή της διάσωσης, κάθε ζωή που σώθηκε ή χάθηκε, ήταν μια απόδειξη της αφοσίωσής του.
Φωτογραφίες από την επιχείρηση διάσωσης του «Εξπρές Σάμινα»
Ο Κωνσταντίνος Χατζηδάκης, για πρώτη φορά, μοιράζεται φωτογραφίες από την επιχείρηση διάσωσης του «Εξπρές Σάμινα», του πλοίου που βρίσκεται βυθισμένο στον βυθό της θάλασσας. Οι εικόνες αποκαλύπτουν τις δραματικές στιγμές που εκτυλίχθηκαν κατά την επιχείρηση, με τα σωστικά συνεργεία να προσπαθούν να απεγκλωβίσουν επιβάτες και να αποκαταστήσουν την τάξη μετά από την τραγική καταστροφή.
Το πλοίο, που μετέφερε εκατοντάδες ανθρώπους, έζησε μια φριχτή νύχτα όταν βυθίστηκε, προκαλώντας σοκ και θλίψη στη χώρα. Οι φωτογραφίες αυτές, που καταγράφουν τις ηρωικές προσπάθειες διάσωσης, προσφέρουν μια σπάνια ματιά σε ένα γεγονός που έχει στιγματίσει την ελληνική ακτοπλοΐα.
Εμπειρογνωμοσύνη και αστοχίες
Ο Νίκος Σπανός, απόστρατος ναύαρχος του Λιμενικού και ναυτικός εμπειρογνώμονας, επισημαίνει πως το ναυάγιο του Εξπρές Σάμινα δεν ήταν μόνο θέμα ατυχίας, αλλά αποτέλεσμα σοβαρών αστοχιών. Ο διορισμός της πενταμελούς επιτροπής για τη διερεύνηση του ατυχήματος αποκάλυψε κρίσιμα λάθη: Οι υδατοστεγείς πόρτες ήταν ανοιχτές, παρά τις αυστηρές οδηγίες ασφαλείας, ενώ το πλήρωμα βασίστηκε στο αυτόματο σύστημα κλεισίματος των πορτών.
Ο Νίκος Σπανός από την πλευρά του ανέφερε: «Αν εξετάσουμε την κατάσταση του πλοίου, η κύρια ζημιά περιορίστηκε στα ύφαλα του μηχανοστασίου. Η βύθιση αποδείχθηκε ότι ήταν αποτέλεσμα ανοιχτών υδατοστεγών θυρών, οι οποίες προκάλεσαν την προοδευτική πλημμύρα πολλών τμημάτων. Παρά το γεγονός ότι το πλοίο φαινομενικά πληρούσε τις προδιαγραφές ασφαλείας, στην πραγματικότητα ναυλοχούσε χωρίς σωστή στεγάνωση, καθώς το πλήρωμα βασιζόταν σε ένα σύστημα κλεισίματος θυρών, το οποίο δεν λειτούργησε κατά την κρίσιμη στιγμή».
«Η βύθιση θα μπορούσε να είχε αποφευχθεί. Το μεγαλύτερο πρόβλημα ήταν η απουσία συντονισμού και η παραβίαση των κανόνων ασφαλείας», αναφέρει χαρακτηριστικά ο Νίκος Σπανός στην κάμερα του Newsbomb.gr.
Ένα από τα πιο σοβαρά λάθη που επισημάνθηκαν ήταν η καθυστερημένη παροχή βοήθειας από το Ενιαίο Κέντρο Συντονισμού Έρευνας και Διάσωσης, καθώς το ακριβές στίγμα του πλοίου δόθηκε με καθυστέρηση. Η σύγχυση και οι κακές αποφάσεις στην ώρα της κρίσης κόστισαν πολύτιμο χρόνο και ζωές.
«Το πλοίο, που ναυπηγήθηκε το 1966, εκτελούσε διάφορες γραμμές μέχρι το 2001, όταν και έπρεπε να είχε αποσυρθεί, καθώς η ηλικία του υπερέβαινε τα όρια. Σημαντικές τροποποιήσεις έγιναν το 2000, αλλά η ασφάλεια του πλοίου ήταν ελλιπής, και οι περισσότεροι υδατοστεγείς θύρες βρέθηκαν ανοικτές κατά την έρευνα», είπε.
Και πρόσθεσε: «Η καταστροφή αυτή αποκάλυψε παθογένειες στην ελληνική ακτοπλοΐα και έφερε στο προσκήνιο την ανάγκη για αυστηρότερες ρυθμίσεις. Η κυβέρνηση αντιμετώπισε σφοδρές επικρίσεις, καθώς η επιχείρηση είχε σοβαρές ελλείψεις στην ετοιμότητα και την επικοινωνία κατά τη διάρκεια της κρίσης».
«Σε μια τέτοια τραγωδία, η ανθρωπιά και η υπευθυνότητα είναι οι μόνοι τρόποι για να διασφαλίσουμε ότι δεν θα βιώσουμε ποτέ ξανά παρόμοιες καταστάσεις».
Το θαύμα του Αγίου Νεκταρίου
Κατά τη διάρκεια της διάσωσης την τραγική βραδιά του ναυαγίου, ο Κώστας Χατζηδάκης βίωσε ένα προσωπικό θαύμα που του έδωσε ελπίδα και δύναμη. Όπως αφηγείται ο ίδιος, «Το ξημέρωμα μας βρήκε να στοιβάζουμε πτώματα, και μετά ξεκίνησε η επιχείρηση καθαρισμού των χώρων στο εσωτερικό του ναυαγίου. Το πλοίο βρισκόταν στα 37 μέτρα βάθος και οι επιχειρήσεις διεξάγονταν τμηματικά, καθώς ο αριθμός των αγνοουμένων ήταν αβέβαιος. Ύστερα από κάποιες μέρες τέθηκε το ζήτημα να επιχειρήσουμε στο γκαράζ. Εκεί η μπουκαπόρτα ήταν κλειστή και υπήρχε μια άμορφη μάζα με πηχτό ίζημα, που έκανε το έργο της έρευνας σχεδόν ακατόρθωτο», εξηγεί.
Εκεί, αφού έγινε ένα σύντομο briefing, ο Κώστας Χατζηδάκης πήρε την πρωτοβουλία να προσπαθήσει να προσεγγίσει το χώρο μέσω των σκαλών. Ωστόσο, όπως περιγράφει, «Η διέξοδος μου από τις σκάλες φράκαρε», είπε και τότε έζησε ένα θαύμα. Η απόγνωση άρχισε να τον κατακλύζει, αλλά «Μου ήρθε στο μυαλό η εικόνα του Αγίου Νεκταρίου, που είχα βρει λίγες μέρες νωρίτερα». Τη στιγμή εκείνη, ένας μεγάλος πυροσβεστήρας αποκολλήθηκε και παρέσυρε μαζί του μια καρέκλα, ξεκινώντας μια αλυσιδωτή κίνηση αντικειμένων που του άνοιξε ένα μονοπάτι. «Αυτό ήταν η αρχή για να αρχίσουν να κινούνται κάποια πράγματα, και βρήκα μια διέξοδο», περιέγραψε.
Με τις τελευταίες του ανάσες, κατάφερε να βγει προς την έξοδο, νιώθοντας ότι «το θαύμα του Αγίου Νεκταρίου με είχε καθοδηγήσει και με είχε σώσει από μια βέβαιη καταστροφή».
Αυτή η εμπειρία, γεμάτη αγωνία και πίστη, του υπενθύμισε τη σημασία της ελπίδας ακόμη και στις πιο σκοτεινές στιγμές. Από τότε, όπως λέει, «Ο Άγιος Νεκτάριος είναι ο Προστάτης μου» και προς τιμήν του έχει φτιάξει ένα εκκλησάκι στη Σύρο όπου και κατοικεί.
Το ναυάγιο ως ορόσημο για την ακτοπλοΐα
Το ναυάγιο του Εξπρές Σάμινα άνοιξε το δρόμο για σημαντικές αλλαγές στον κλάδο της ακτοπλοΐας. Οι νέοι κανονισμοί που υιοθετήθηκαν περιόρισαν την ηλικία των πλοίων στα 30 χρόνια, ενώ έγιναν αυστηρότεροι οι κανόνες για τη συντήρηση και την επιθεώρηση των σκαφών. Επιπλέον, η τραγωδία έθεσε σε προτεραιότητα την υιοθέτηση καταγραφέων δεδομένων ταξιδιού (VDR), εξασφαλίζοντας έτσι ότι κάθε πλοίο θα μπορούσε να παρέχει αναλυτικά στοιχεία σε περίπτωση μελλοντικής ανάγκης.
