«Στερεύει» επικίνδυνα ο καφές: Φοβούνται νέα «κρίση του 1977» λόγω κλιματικής αλλαγής

Η φυτεία καφέ του Silvio Almeida βρίσκεται σε ιδανικό υψόμετρο σε μια πλαγιά της Βραζιλίας με έδαφος πλούσιο σε άργιλο που συγκρατεί την υγρασία από τις βροχοπτώσεις και μια κοντινή δεξαμενή. Τον τελευταίο καιρό, ωστόσο, το νερό είναι λιγοστό στη φάρμα του στο Caconde, μια πόλη σε μια από τις πιο αναπτυσσόμενες περιοχές της πολιτείας του Σάο Πάολο. Δεν μπορεί να συγκεντρώσει τον καφέ του για να μεγαλώσει όπως θα έπρεπε.

Στη Βραζιλία, τη μεγαλύτερη παραγωγό καφέ στον κόσμο, ο Almeida και άλλοι αγρότες αντιμετωπίζουν τη χειρότερη ξηρασία στη χώρα εδώ και περισσότερες από επτά δεκαετίες ενώ βιώνουν θερμοκρασίες πάνω από το μέσο όρο. Ο Almeida περίμενε να μαζέψει 120 σακιά κόκκους καφέ σε αυτή τη συγκομιδή, αλλά αντ' αυτού κατάφερε να συγκεντρώσει μόλις 100.

«Δεδομένων των συνθηκών εδώ, η καλλιέργεια του 2025 έχει ήδη επηρεαστεί», είπε στο Associated Press, δείχνοντας ένα μέρος της φυτείας του όπου τα μπουμπούκια πεθαίνουν πριν ανθίσουν. «Δεν θα πω ότι είναι καταδικασμένα, γιατί με τον Θεό όλα είναι δυνατά. Αλλά με βάση την κατάσταση, είναι ήδη σε κίνδυνο».

Η περίοδος συγκομιδής της Βραζιλίας που ολοκληρώνεται αυτόν τον μήνα ήταν σχεδόν ίδια με πέρυσι και οι εξαγωγές αυξήθηκαν, αλλά η συνεχιζόμενη ξηρασία περιπλέκει ήδη την έναρξη της ερχόμενης σεζόν 2025/2026, σύμφωνα με έκθεση από το Κέντρο Προηγμένων Μελετών για Εφαρμοσμένα Οικονομικά στο Σχολή αγροτικών επιχειρήσεων του Πανεπιστημίου του Σάο Πάολο.

Την ίδια στιγμή, το Βιετνάμ, ο δεύτερος μεγαλύτερος παραγωγός καφέ στον κόσμο, βιώνει επίσης ζέστη και ξηρασία που επηρεάζει τις καλλιέργειές του. Οι πιθανές ελλείψεις εφοδιασμού και στις δύο χώρες έχουν αρχίσει να αυξάνουν τις παγκόσμιες τιμές του καφέ, σύμφωνα με την έκθεση.

Η αγορά παρακολουθεί στενά τον τρόπο με τον οποίο οι φυτείες καφέ της Βραζιλίας αντέχουν σε αυτές τις αντίξοες κλιματικές συνθήκες, που μπορεί να κάνουν τα λουλούδια να σταματήσουν να ανθίζουν, να μην μετατρέπονται σε καρπούς ή να παράγουν κόκκους χαμηλότερης ποιότητας, δήλωσε ο Felippe Serigati, ο οποίος συντονίζει το μεταπτυχιακό πρόγραμμα για τη Γεωργία στο ίδρυμα Vetulio Vargas ένα πανεπιστήμιο στο Σάο Πάολο.

«Θα μπορούσε να οδηγήσει σε μικρότερη συγκομιδή καφέ», είπε ο Serigati. «Δεδομένου ότι η αγορά τείνει να προβλέπει αυτές τις κινήσεις, έχουμε ήδη δει την τιμή του καφέ arabica στη Νέα Υόρκη και του robusta (καφέ) στην Ευρώπη να διαπραγματεύονται σε υψηλότερα επίπεδα».

Η κρίση της δεκαετίας του '70

Οι τιμές του καφέ δεν έχουν φτάσει τα υψηλά ρεκόρ που είδε ο κόσμος στo τέλος της δεκαετίας του 1970, όταν ένας σοβαρός παγετός εξαφάνισε το 70% των φυτών καφέ της Βραζιλίας. Μία από τις μεγαλύτερες κρίσεις στην ιστορία του καφέ συνέβη το 1977, όταν καταστράφηκε σχεδόν η σοδειά της Βραζιλίας, με αποτέλεσμα οι τιμές παγκοσμίως να ανέβουν πολύ και απότομα. Χώρες με αδύναμο νόμισμα είδαν τα αποθέματα καφέ να μειώνονται κατακόρυφα. Σε αυτό το πλαίσιο η τότε Ανατολική Γερμανία, αποφάσισε να αναλάβει δράση, υπογράφοντας απευθείας συμφωνίες με χώρες του αναπτυσσόμενου κόσμου, ιδιαίτερα δε με κομμουνιστικά κράτη.

Οι τιμές έχουν εκτοξευτεί στα ύψη τα τελευταία χρόνια, και προσαρμοσμένα στον πληθωρισμό βρίσκονται σε υψηλό 13 ετών, σύμφωνα με τον Διεθνή Οργανισμό Καφέ. Τον Αύγουστο, η Composite Indicator Price του οργανισμού – η οποία συνδυάζει την τιμή πολλών τύπων κόκκων πράσινου καφέ – ήταν κατά μέσο όρο 2,38 δολάρια ανά λίβρα, αυξημένη σχεδόν κατά 55% από τον ίδιο μήνα πριν από ένα χρόνο.

Οι τιμές αυξάνονται εν μέρει λόγω της υψηλότερης ζήτησης, ιδιαίτερα στην Ασία. Αλλά ο καιρός οδηγεί επίσης σε αυξήσεις. Η ξηρασία, ο παγετός και οι πυρκαγιές έχουν καταστρέψει το ένα πέμπτο των περιοχών καλλιέργειας των παραγωγών καφέ arabica στη Βραζιλία, δήλωσε ο Billy Roberts, ανώτερος οικονομολόγος τροφίμων και ποτών στην CoBank με έδρα το Κολοράντο.«Δεν φαίνεται ότι η κατάσταση θα βελτιωθεί πολύ στο εγγύς μέλλον. Θα χρειαστούν συνεχείς βροχοπτώσεις για να ανακάμψουν», είπε.

Οι ανεξέλεγκτες, ανθρωπογενείς πυρκαγιές σε ολόκληρη τη Βραζιλία καταστρέφουν τον τελευταίο καιρό προστατευόμενες περιοχές και αγροκτήματα. Ο Almeida, ο οποίος είναι επίσης καθηγής μαθηματικών σε τοπικό δημόσιο σχολείο, βοήθησε στον υπολογισμό της ζημιάς για μια περιφερειακή ένωση. Μέχρι στιγμής, εκτιμά ότι οι πυρκαγιές έπληξαν 1.282 στρέμματα. Το μισό ήταν δασώδεις εκτάσεις το 30% βοσκότοπος και το 15% φυτείες καφέ.

Στη γη του 2.000 από τα 15.000 φυτά του κάηκαν. Ο γείτονάς του, João Rodrigues Martins, έχασε τα πάντα. Ο 71χρονος είχε 2.500 φυτά καφέ σε ένα μικρό οικόπεδο, τώρα εντελώς μαυρισμένο από την αιθάλη. Ο καφές που πουλά σε έναν τοπικό συνεταιρισμό είναι ο βιοπορισμός του και επίσης πληρώνει για την ιατρική περίθαλψη του γιου του.

Για τους μικροκαλλιεργητές, είναι δύσκολο να το υπολογίσουμε όταν βλέπουν χρόνια καλλιέργειας να γίνονται τέφρα. Την περασμένη εβδομάδα, ο Μartins έτρεξε μέσα στη φωτιά για να σώσει τα κψυψέλες με τις μέλισσές του. Σήμερα, βρίσκει τη δύναμη να συνεχίσει μπροστά. «Η πίστη είναι μια βάρκα που μας βοηθά να πλοηγηθούμε στη ζωή», είπε.