Οι τέσσερις άξονες που κινήθηκε η ελληνική διπλωματία το 2024  

Σε τέσσερις άξονες κινήθηκε η Ελλάδα το 2024 σε διπλωματικό επίπεδο, μια χρονιά με πολλές εξελίξεις, χωρίς όμως ευτυχώς να υπάρξουν μείζονες κρίσεις στα ελληνοτουρκικά και στα Βαλκάνια.

Εκ των πραγμάτων, η προσοχή του υπουργείου Εξωτερικών ήταν στραμμένη και στους δύο πολέμους στην Ουκρανία και τη Μέση Ανατολή με την Ελλάδα να αναδεικνύεται πυλώνας σταθερότητας, μια φράση που όσο και αν ήταν χιλιοειπωμένη τη χρονιά που πέρασε, εντούτοις έχει μια ουσία αφού η σταθερότητα της χώρας μας και ο σεβασμός στο Διεθνές Δίκαιο αποτέλεσαν δύο παράγοντες που που μας κατέστησαν αξιόπιστους συνομιλητές με τους συμμάχους μας.

Ελληνοτουρκικά

Οι ελληνοτουρκικές σχέσεις ασφαλώς ήταν το κυρίαρχο θέμα και φέτος με το οποίο ασχολήθηκε η ελληνική διπλωματία. «Θερμά» επεισόδια δεν υπήρξανε αντιθέτως υπήρξε μια συνεχής ροή επαφών μεταξύ των δύο χωρών όλο το χρόνο.

Η φράση του υπουργού εξωτερικών Γιώργου Γεραπετρίτη «αν είναι να αφήσω σαν παρακαταθήκη μια χώρα ευημερίας, ασφάλειας και ειρήνης, τότε ας χαρακτηριστώ και ως μειοδότης» αναμφίβολα πέρασε στη βιβλιογραφία της χρονιά, όπως επίσης και η φράση του «τώρα είναι η ώρα να περάσουμε τον Ρουβίκωνα». Η δήλωση αυτή προκάλεσε πολλές αναταράξεις που οδήγησε μάλιστα και στη συνέντευξη του Αντώνη Σαμαρά που με τη σειρά της οδήγησε στη διαγραφή του πρώην πρωθυπουργού.

Τόσο ο πρωθυπουργός όσο και ο υπουργός εξωτερικών έκαναν αλλεπάληλες δηλώσεις για τις «κόκκινες γραμμές» που υπάρχουν στον ελληνοτουρκικό διάλογο διαψεύδοντας κάθε φορά ότι υπάρχει πιθανότητα -υπό τις παρούσες συνθήκες- να οδηγηθούμε στο Διεθνές Δικαστήριο της Χάγης. Από την άλλη πλευρά δεν έλειψαν οι ρητορικές εξάρσεις Τούρκων αξιωματούχων που όμως ήταν συγκριτικά πιο ήπιες από προηγούμενες χρονιές ενώ ήταν ελάχιστες οι παραβιάσεις τουρκικών μαχητικών στο Αιγαίο.

Ωστόσο θα πρέπει να κρατήσουμε την περίφημη ομιλία του Ταγίπ Ερντογάν στη Γενική Συνέλευση του ΟΗΕ τον περασμένο Σεπτέμβριο όπου δεν παρέλειψε να υπερασπιστεί τις μονομερείς ενέργειες της Τουρκίας στην Ανατολική Μεσόγειο, προβάλλοντας την ανάγκη της χώρας του να προστατεύσει τα «νόμιμα δικαιώματά» της, και κάλεσε τη διεθνή κοινότητα να αναγνωρίσει τα δικαιώματα των Τουρκοκυπρίων στους φυσικούς πόρους του νησιού.

Σε ό,τι αφορά το Κυπριακό, ο Ερντογάν υποστήριξε για μία ακόμη φορά τη λύση των δύο κρατών, μια θέση που αποτελεί πλέον επίσημη γραμμή της τουρκικής διπλωματίας. Ζήτησε αναγνώριση της «Τουρκικής Δημοκρατίας της Βόρειας Κύπρου» από τη διεθνή κοινότητα, υποστηρίζοντας ότι η λύση της ομοσπονδίας έχει αποτύχει. Αυτή η θέση βρίσκεται σε πλήρη αντίθεση με τα ψηφίσματα του ΟΗΕ, τα οποία υποστηρίζουν μια διζωνική, δικοινοτική ομοσπονδία ως λύση στο Κυπριακό.

Βαλκάνια

Η διαδικασία δίωξης του πρώην εκλεγμένου δημάρχου Χειμάρρας και νυν ευρωβουλευτή Φρέντι Μπελέρη κυριάρχησε στις σχέσεις με την Αλβανία που δημιούργησε μείζονα διπλωματική κρίση τη χρονιά που πέρασε και ακόμη είναι σε εκκρεμότητα. Ο Μπελέρης συμπλήρωσε εννέα μήνες στη φυλακή, αδεια ορκωμοσίας δεν του δόθηκε, δεν υπήρξε διάθεση για επιείκεια ή ελαστικότητα και το κυριότερο για τις διπλωματικές μας σχέσεις υπήρξε αδιαφορία για τις παραστάσεις και τα διαβήματα της Ελλάδος. Με τα Σκόπια, οι σχέσεις μας ήταν «μακριά και αγαπημένοι» αφού ναι με η Συμφωνία των Πρέσπων αποτελεί μια διακρατική συμφωνία ωστόσο δεν υπάρχει πλήρης συμμόρφωση ακόμη αφού ούτε η γειτονική χώρα έχει συμμορφωθεί πλήρως αλλά και στο Ελληνικό κοινοβουλίου δεν έχουν επικυρωθεί ακόμη τα συμπληρωμτικά μνημόνια.

Ελληναομερικανικές σχέσεις

Ο ελληνοαμερικανικές σχέσεις κινήθηκαν άριστα δεδομένων των συνθηκών αφού με τον απερχόμενο πρόεδρο Τζον Μπαιντεν υπήρξε ειλικρινής δίαυλος επικοινωνίας.

Ο αμερικανός πρόεδρος είχε την ευκαιρία μέσα στον χρόνο να αναφερεθί ακόμη και σε προσωπικό τόνο στις δια βίου φιλίες που έχει δημιουργήσει με πολλούς Έλληνες ομογενείς. «Ένα από τα πράγματα που έμαθα από νωρίς ήταν ότι είχα πολύ στενή σχέση με την ελληνοαμερικανική κοινότητα και την εκκλησία εκεί. Και νομίζω ότι αν υπήρχαν. Ξεχνώ τον ακριβή αριθμό των ψήφων, αλλά νομίζω ότι κάθε Ελληνοαμερικανός στο Ντέλαγουερ με ψήφισε Παρεμπιπτόντως, όπως θα σας πουν κάποιοι στο Ντέλαγουερ, εκεί απέκτησα ένα παρατσούκλι για το οποίο είμαι πολύ περήφανος. Είμαι ο Τζο Μπαιντενόπουλος. Αυτό είναι ένα παρατσούκλι που πήρα» ήταν από τις δηλώσεις που σίγουρα κρατάμε. Οι ελληνοαμερικανικές σχέσεις είναι στρατηγικές. Και ο Έλληνας πρωθυπουργός εκτιμά ότι ως προς το περιεχόμενό τους δεν θα επηρεαστούν από την τοποθέτηση του νέου προέδρου Ντόναλντ Τραμπ στο Λευκό Οίκο, τη νέα χρονιά. Ο κ. Μητσοτάκης απηύθυνε πρόσκληση στον Ντόναλντ Τραμπ να επισκεφθεί την Ελλάδ στην πρώτη τους τηλεφωνική επικοινωνία. “Τον κάλεσα να έρθει και στην Ελλάδα το συντομότερο δυνατόν, στα πλαίσια κάποιας περιοδείας που σίγουρα θα κάνει στην ευρύτερη περιοχή“ είχε δηλώσει.

Η θέση της Ελλάδας στους δύο πολέμους

Ενδεχόμενη ειρήνη μεταξύ της Ρωσίας και της Ουκρανίας δεν μπορεί να είναι το αποτέλεσμα συνθηκολόγησης της Ουκρανίας, ήταν η θέση της κυβέρνησης το 2024. «Το να μιλάμε για μια ουκρανική νίκη μπορεί να ακούγεται πολύ αισιόδοξο, αλλά είναι σαφές ότι πρέπει τουλάχιστον να δώσουμε στην Ουκρανία τη δυνατότητα να υπερασπιστεί τον εαυτό της και να μην χάσει περισσότερα εδάφη» τόνιζε σε όλες τις τοποθετήσεις του ο πρωθυπουργός.

Ο πρόεδρος της Ουκρανίας Βολοντίμιρ Ζελένσκι υπέγραψε στο περιθώριο της Συνόδου του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου στις Βρυξέλλες, συμφωνία για συνεργασία σε θέματα ασφάλειας. Προέβλεπε συνεργασία και κοινά εγχειρήματα σε μια σειρά από τομείς, όπως η οικονομία, οι μεταρρυθμίσεις, η ενέργεια, η πολιτική προστασία, η ανοικοδόμηση και η ανάκαμψη της Ουκρανίας, η πολιτιστική συνεργασία και η προστασία της πολιτιστικής κληρονομιάς.

Η Ουκρανία παρέμεινε σταθερά φιλοδυτική, με μια ισχυρή αμυντική βιομηχανία που θα της επιτρέψει να υπερασπιστεί τον εαυτό της αφού συμφωνηθεί ειρήνη.

Στο άλλο μεγάλο μέτωπο, από την έναρξη της νέας πολεμικής εμπολοκής στη Μέση Ανατολή, η Ελλάδα έχει μια στρατηγική εταιρική σχέση με το Ισραήλ. Η πρώτη προτεραιότητα για την ελληνική κυβέρνηση είναι να σταματήσουν πραγματικά οι στρατιωτικές επιχειρήσεις, στη Γάζα αλλά και στο νότιο Λίβανο, ιδιαίτερα όμως στη Γάζα.

Η χρονιά όμως κλείνει και με ένα άλλο θέμα της ελληνικής διπλωματίας που μας αφήνει αισιόδοξους. Η συνάντηση με τον Βρετανό πρωθυπουργό άφησε ίσως περιθώρια ότι τα Γλυπτά του Παρθενώνα μπορεί ενδεχομένως να επιστρέψουν στην Ελλάδα.