Δημήτρης Καταλειφός: «Με γλυκαίνει ότι έχει ακόμα μια πέραση αυτό που κάνω»

«Γενικά αυτό που λείπει από την εποχή μας είναι οτιδήποτε το πνευματικό. Δεν έχουμε οράματα, δεν έχουμε ανθρώπους πρότυπα, κάποιον να θαυμάσουμε. Όλα τείνουν στο να πετύχεις και να βγάλεις λεφτά. Ακόμα και στο θέατρο και την τέχνη γενικότερα, αυτό που ενδιαφέρει είναι να είναι η παράσταση sold out, όχι αν είναι καλή. Όλο είναι το τί πουλάς», υπογραμμίζει ο Δημήτρης Καταλειφός στο newsbomb.gr σε μια συζήτηση που είχαμε μαζί του με αφορμή τον «Θείο Βάνια» που σκηνοθετεί και πρωταγωνιστεί στο Δημοτικό Θέατρο Πειραιά.

Ο αγαπημένος θεατράνθρωπος μιλάει για την Αθήνα που βλέπει γύρω του, την πνευματικότητα που λείπει στην εποχή μας, την επιστροφή Τραμπ στο Λευκό Οίκο και την «κατάρα» της Αριστεράς με τις διαφωνίες και τις διασπάσεις.

Newsbomb.gr: Πώς προέκυψε να σκηνοθετείτε και να παίζετε σε αυτή την παράσταση;

Δημήτρης Καταλειφός: Είναι κάποια έργα που μου προκαλούν αυτό τον πειρασμό κι επειδή ο Τσέχωφ ήταν ένας από τους πιο αγαπημένους μου συγγραφείς από τα νεανικά μου χρόνια κι έχει παραμείνει φυσικά, ήθελα να κάνω κάτι πιο συνολικό. Για αυτό έκανα αυτό το τόλμημα το οποίο είναι πραγματικά πάρα πολύ δύσκολο και πολλές φορές το μετανιώνεις κιόλας όταν τα πράγματα βαραίνουν και δυσκολεύουν. Είναι μεγάλο φορτίο και να παίζεις και να σκηνοθετείς και παράλληλα δεν μπορείς να το δεις ολόκληρο ούτε σαν σκηνοθέτης ούτε σαν ηθοποιός. Οπότε είναι μια περίεργη συνθήκη που μερικές φορές λες ότι είναι ωραίο και άλλες αναρωτιέσαι «τι το ήθελα αυτό τώρα;». Ο κόσμος δείχνει ότι συγκινείται από το έργο και αυτό ελπίζω ότι θα πάει καλά και στη συνέχεια.

Πώς την έχετε στήσει την παράσταση;

Ο Τσέχωφ αναρωτιέται πώς θα είναι ο κόσμος σε 100 χρόνια, δηλαδή αυτό που εμείς ζούμε τώρα, ήθελα το έργο να είναι μια συνομιλία ανάμεσα στο τότε που γράφτηκε και το τώρα και να αναδειχθεί πόσο τίποτα τελικά δεν αλλάζει, πόσο ο άνθρωπος παραμένει ίδιος ενώ υπάρχουν μεγάλες εξελίξεις και πρόοδος. Στην ουσία οι βασικές ανάγκες του ανθρώπου, να ζει ευτυχισμένος, να έχει μια ερωτική ζωή, να είναι πλήρης και η ζωή του να έχει ένα νόημα, είναι τόσο διαχρονικό.

Και αυτό είναι το συγκινητικό σε αυτό το έργο. Δείχνει τις διαχρονικές ανάγκες του ανθρώπου και το ότι κανείς τελικά δεν ζει τη ζωή που θα ήθελε να ζει. Όλοι οι ήρωες του έργου ζουν μια ζωή ενώ θα ήθελαν μια άλλη. Το πολύ συγκινητικό του δικού μου ρόλου είναι ότι κάποια στιγμή περνάει μια μεγάλη κρίση με τη ζωή που ζει και τη ζωή που θα ήθελε, τελικά ωριμάζει και αποδέχεται ότι θα ζήσει τη ζωή που έχει και όχι αυτήν που ονειρευόταν.

Ο Θείος Βάνιας είναι ένας άνθρωπος που θέλει να αλλάξει τη ζωή του;

Ο Βάνιας λέει ότι «τα χρόνια που μου μένουν θα ήθελα να τα ζήσω κάπως αλλιώτικα». Αυτή είναι μια φράση που εμένα με συγκινεί πάρα πολύ. Έτσι είμαι κι εγώ αλλά σε αντίθεση με τον Βάνια είναι ότι αυτό το κάπως αλλιώτικα με έναν τρόπο στο δίνει η τέχνη. Μπορεί με μεγάλο ρίσκο, με μεγάλη φθορά, στεναχώριες και αποτυχίες. Όμως έχει αυτή τη δυνατότητα να σου δίνει μια διαφυγή από την πεζή, άχαρη, προβληματική ζωή.

0106

0206

0306

0406

0506

0606

Σας περνάει από το μυαλό να τα παρατήσετε και να ζήσετε κι εσείς κάπως αλλιώτικα;

Όλοι φλερτάρουμε με την ιδέα της αναχώρησης από την πόλη και ειδικά εγώ που είμαι στα 70 μου χρόνια. Πολλές φορές σκέφτομαι πως θα περάσω τα επόμενα 10-15 χρόνια που μου απομένουν με υγεία και αναρωτιέμαι πως θα ήταν σε ένα νησί, να γράφω ποιήματα όπως έγραψα στον κορωνοϊό, να παρατήσω το στρεσογόνο θέατρο. Κι εγώ περνάω μια τέτοια αντίφαση. Απλώς είμαι στο μετέωρο βήμα και αναρωρτιέμαι τί είναι καλύτερο; Να πλήττεις μη κάνοντας θέατρο ή να κάνεις θέατρο και να είσαι μέσα στο άγχος; Είμαι σε τρομερό δίλημμα. Εχουν αλλάξει τόσο πολύ οι εποχές, τα γούστα και οι τάσεις αλλά εμένα με γλυκαίνει ότι έχει ακόμα μια πέραση αυτό που κάνω. Φαίνεται ότι ενδιαφέρω κάποιους ανθρώπους κι έτσι δεν είναι πολύ εύκολο να το παρατήσω. Αν αισθανθώ βέβαια ότι αυτό που κάνω δεν ενδιαφέρει κανέναν, θα είναι μια απάντηση από τη ζωή. Αλλά ακόμα δεν έχει συμβεί αυτό.

Δηλώνετε βέβαια και άνθρωπος της πόλης

Μ’ αρέσει η Αθήνα και το κέντρο και ο κινηματογράφος που τρελαίνομαι να πηγαίνω. Από μικρός το σινεμά μου άρεσε. Με ξεκουράζει πολύ και πηγαίνω συχνά στα ρεπό μου. Μου άρεσε τελευταία το «Anora» και το «Θηρίο» μια γαλλική ταινία, πιο ψαγμένη. Θέατρο δεν πηγαίνω. Μ’ αρέσει να παίζω θέατρο, όχι να βλέπω.

Η Αθήνα έχει αλλάξει πολύ. Με στεναχωρεί έτσι όπως έχει καταντήσει το κέντρο, αυτοί οι υπέροχοι δρόμοι, όπως η Σταδίου που είναι μια νεκρή κατάσταση. Το Αττικόν και ο Απόλλων παραμένουν κλειστά και ο Κάουφμαν επίσης. Στο Μοναστηράκι και στην Αγία Ειρήνη η Αθήνα έχει διογκωθεί και άλλες συνοικίες είναι υποβαθμισμένες. Υπάρχει ένας υπερτουρισμός φοβερά προβληματικός για ανθρώπους που νοικιάζουν σπίτια όπως εγώ, που τρέμεις ότι ανά πάσα στιγμή μπορεί να σε πετάξουν έξω και να κάνουν το διαμέρισμα Airbnb.

Στην πολυκατοικία μας έχουμε τουλάχιστον έξι και μπαινοβγαίνουν συνέχεια άγνωστοι άνθρωποι, οι δρόμοι είναι με βαλίτσες, το μετρό είναι πάντα γεμάτο. Την καταλαβαίνω τη λογική ότι ο τουρισμός είναι πηγή εσόδων για τη χώρα μας αλλά επειδή υπερβαίνει τα όρια, κάποια στιγμή θα το βρούμε μπροστά μας μεγάλο πρόβλημα. Και εννοώ το νερό, τις αποχετεύσεις, τις υποδομές, τον τρόπο ζωής. Δεν μου αρέσει εμένα αυτό καθόλου αλλά ποιος είμαι εγώ; Φοβάμαι ότι η Ελλάδα θα γίνει ένας χώρος διακοπών των ξενών, ότι οι νέες γενιές θα γίνονται σεφ, σερβιτόροι και ξενοδόχοι και ότι όσοι είναι των επιστημών και των γραμμάτων θα φεύγουν έξω.

Γενικά αυτό που λείπει από την εποχή μας είναι οτιδήποτε το πνευματικό. Δεν έχουμε οράματα, δεν έχουμε ανθρώπους πρότυπα, κάποιον να θαυμάσουμε. Όλα τείνουν στο να πετύχεις και να βγάλεις λεφτά. Ακόμα και το θέατρο και η τέχνη γενικότερα, αυτό που ενδιαφέρει είναι να είναι η παράσταση sold out όχι αν είναι καλή. Όλο είναι το τί πουλάς. Αυτό που ακούγαμε ότι συνέβαινε στην Αμερική όταν εγώ ήμουν νέος, έχει εγκατασταθεί τώρα εδώ με έναν απίστευτα μεγαλειώδη τρόπο. Και μέσα σε όλα αυτά κάνω θέατρο όπως το ήξερα επειδή με συγκινεί και όταν βλέπω το θέατρο γεμάτο συγκινούμαι και σκέφτομαι ότι δεν έχουν χαθεί τα πάντα. Κάποιους, ακόμα και νέους, τους ενδιαφέρει να δουν Τσέχωφ. Είναι κι αυτό μια ελπίδα σε ένα τοπίο απίστευτα αφιολόξενο για πνευματικότητα και ουσία. Είναι όλα του φαίνεσθαι.

Βλέπουμε καλό θέατρο στις μέρες μας;

Εχει ανέβει πολύ το επίπεδο των ηθοποιών, οι νέοι ηθοποιοί είναι πολύ καλοί, αλλά το θέατρο πια είναι ποιος θα κάνει το sold out, ποιος θα κάνει εντύπωση. Εχουν αλλάξει οι εποχές, το θέατρο είναι πλέον πολύ διαφορετικό σε σχέση με την εποχή που εγώ ήμουν νεότερος που υπήρχαν οι ομάδες και θέλαμε να κάνουμε πράγματα. Πάντα θέλεις να αρέσεις, δεν είναι πρωτότυπο, αλλά τότε κάναμε πολύ καιρό πρόβες, ήμασταν εστιασμένοι σε αυτό. Τώρα οι ηθοποιοί ανάμεσα στα γυρίσματα για την τηλεόραση κάνουν και μια πρόβα 2-3 ώρες. Το θέατρο έχει περάσει πια στους παραγωγούς και αυτοί δεν πληρώνουν πρόβες και πώς θα ζήσουν οι ηθοποιοί αν δεν κάνουν τηλεόραση; Έτσι έχει χαθεί η εστίαση σε ένα πράγμα. Είναι ό,τι προλάβει να κάνει κάποιος για να επιβιώσει, να υπάρχει, να ακούγεται.

Πως σχολιάζετε τα όσα συμβαίνουν στον ΣΥΡΙΖΑ;

Δυστυχώς έγιναν πολλά λάθη στη διακυβέρνηση Τσίπρα και από εκεί ξεκίνησαν οι διασπάσεις. Δυστυχώς η Αριστερά έχει αυτή την κατάρα με τις διαφωνίες και τις διασπάσεις. Είναι μια τρομερή παθογένεια που δεν ξέρω αν μπορεί να αλλάξει. Είναι σαν κάτι περιφερειακά θετράκια όπως αυτά που ήμουν εγώ κάποτε, που έχουν τις καλύτερες προθέσεις αλλά τελικά τρώνε τα μούτρα τους. Σκέφτομαι τελικά αν η φύση του ανθρώπου είναι προς το κακό, το ανταγωνιστικό, το εξουσιαστικό και δεν υπάρχει το μαζί, το ανθρώπινο, το δίκαιο. Είμαι κι εγώ μέσα στην αμηχανία γιατί δεν μπορείς και να ωραιοποιείς την ανθρώπινη φύση. Θέλει κόπο να γίνεις άνθρωπος, να εκπολιτιστείς, δεν είναι αυτονόητο και δεδομένο. Οπότε και η Αριστερά για να επιβιώσει πρέπει να ξεπεράσει κάτι που είναι στην ανθρώπινη φύση, κάτι πολύ δύσκολο. Ενώ ο καπιταλισμός είναι ένα άγριο θηρίο που σου δείχνει τα δόντια του. Σου λέει φάε ή θα σε φάνε, τελείωσε. Αλλά αν η ανθρωπότητα είναι έτσι, είναι καταδικασμένη στην απόλυτη δυστυχία. Ούτε τέχνη χρειάζεται ούτε τίποτα. Μόνο το μεγάλο ψάρι να τρώει το μικρό και τέλος.

Πώς σας φαίνεται η επικράτηση Τραμπ στις ΗΠΑ;

Είναι μια άλλη μεγάλη λύπη. Ποιος ξέρει τι συνέπειες θα έχει για τους ανθρώπους που μεταναστεύουν, τις γυναίκες με τις αμβλώσεις και με τους πολέμους. Δεν ξέρω αν η εκλογή του θα ωφελήσει ή αν θα κάνει τα πράγματα χειρότερα. Και η ακροδεξιά στην Ευρώπη; Zούμε αμηχανα και απειλητικά χρόνια.

Info

«Ο Θείος Βάνιας»

Δημοτικό Θέατρο Πειραιά (Λεωφ. Ηρ. Πολυτεχνείου 32, Πειραιάς)

Σκηνοθεσία: Δημήτρης Καταλειφός

Παίζουν: Δημήτρης Καταλειφός, Παναγιώτης Μπουγιούρης, Βαγγέλης Ρόκκος, Τζένη Θεωνά κ.α.

Προπώληση εισιτηρίων: www.more.com/theater/o-theios-banias-tou-anton-tsexof

Πληροφορίες: 210 4143310