Λαθρεμπόριο Τσιγάρων: Οι «μαύρες» διαδρομές του καπνού
Περνά από δίπλα σου και σου ψιθυρίζει: «Τσιγάρα, τσιγάρα». Δεν κρατά τίποτα στα χέρια της παρά μόνον ένα μικρό πορτοφολάκι. Θα νόμιζε κάποιος ότι έχει έρθει στη λαϊκή για να ψωνίσει. Αυτή όμως,η κατά τα φαινόμενα νοικοκυρά, ήρθε στη λαϊκή για να δουλέψει. Κάθε μέρα το κάνει. Σε διαφορετική λαϊκή αγορά κάθε φορά για να μη δώσει και στόχο.
Αν τσιμπήσεις και θελήσεις να αγοράσεις τσιγάρα από αυτήν, θα σου πει συνωμοτικά «περίμενε», θα εξαφανισθεί για ένα δίλεπτο και θα γυρίσει έχοντας κρυμμένα στη ζακέτα της τα πακέτα που της έχεις ζητήσει.
Αυτή η κυριούλα είναι ο τελευταίος τροχός ενός τεράστιου κυκλώματος που θησαυρίζει από το λαθρεμπόριο τσιγάρων. Ειδικά τώρα με την οικονομική κρίση, τώρα που η τιμή του καπνού έχει φτάσει στα ύψη, είναι η καλύτερη εποχή για μεγάλες μπίζνες.
Σπανίως οι διωκτικές αρχές καταφέρνουν να τσιμπήσουν το αφεντικό κάποιας ομάδας που βρίσκεται πίσω από το λαθρεμπόριο τσιγάρων. Ή «τσιράκια» θα συλλάβουν ή «πωλητές» ή «μεσάζοντες».
Τα κυκλώματα αυτά είναι πολύ καλά οργανωμένα και έχουν μεγάλη ασπίδα προστασίας με δεδομένο ότι η διάχυση στην αγορά λαθραίων τσιγάρων συνιστά για ορισμένους εξ αυτών, μόλις μία εκ των παράνομων δραστηριοτήτων τους. Έρευνες έχουν δείξει ότι τα έσοδα από τα λαθραία τσιγάρα διανέμονται ισόποσα και σε άλλες εγκληματικές δραστηριότητες.
Ένας από τους ανθρώπους που έχουν ερευνήσει όχι μόνον την οικονομική, αλλά και την κοινωνική διάσταση του λαθρεμπορίου τσιγάρων είναι ο Γιώργος Αντωνόπουλος, αναπληρωτής καθηγητής Εγκληματολογίας στο Πανεπιστήμιο Teesside στη Βρετανία.
Σε μία από τις έρευνές του, προσέγγισε ανθρώπους που έκαναν λαθρεμπόριο τσιγάρων, ώστε να καταλάβει τι ακριβώς συμβαίνει με αυτά τα κυκλώματα. Πίσω από αυτά δεν θα βρει κάποιος το ξεπερασμένο κοινωνιολογικά -τουλάχιστον-στερεότυπο του «μαφιόζου». Μπορεί να βρει έναν νόμιμο επιχειρηματία, ένα μικροεπιχειρηματία, κάποιον επαγγελματία υπεράνω υποψίας ή ακόμη κι έναν φοιτητή...
Το προφίλ ενός «πωλητή» λαθραίων τσιγάρων
Όπως ο Γιάννης από την Πάτρα, έναν από τους πολλούς που δούλεψαν περιστασιακά με το λαθρεμπόριο και τον οποίον συνάντησε ο Γ. Αντωνόπουλος.
Όλα ξεκίνησαν όταν ο Γιάννης πήγε να σπουδάσει στο Βελιγράδι (1984-1991). Στην αρχή τον βοηθούσαν οικονομικά οι γονείς του. Δεν ήταν από πλούσια οικογένεια και τα έξοδα ήταν πολλά. Άρχισε να ψάχνει για κάνα μεροκάματο. Κάποια στιγμή ήρθε σε επαφή με τον ιδιοκτήτη μιας καφετέριας στο Βελιγράδι, τον Στόγιαν. Ο Στόγιαν του ζήτησε μία εξυπηρέτηση. Την επόμενη φορά που θα πάει στην Ελλάδα, να του πάρει μερικά πακέτα τσιγάρα Malboro και Camel σκληρό (από τα αφορολόγητα στα σύνορα), γιατί δεν το εισήγαγαν στο Βελιγράδι. Ο Γιάννης το έκανε.
Μετά ο Στόγιαν πρότεινε στον Γιάννη να του φέρνει από την Ελλάδα μεγαλύτερες ποσότητες ώστε να μπορεί να τα πουλάει στο μαγαζί του, αλλά να τα δίνει και σε άλλους ιδιοκτήτες μπαρ και καφέ στην περιοχή. Θα 'βγαζε και ο Γιάννης ένα καλό μεροκάματο (1.440 δολάρια για κάθε εισαγωγή). Του άρεσε η ιδέα. Έπιασε και μερικούς φίλους τελωνειακούς που τον διευκόλυναν στις μεγάλες εισαγωγές (1.000 πακέτα τσιγάρα) και ξεκίνησε με την οργάνωση της μεταφοράς που του παρείχε ο Στόγιαν. Αυτήν την δουλειά ο Γιάννης την έκανε μέχρι και το 1991. Μετά πήρε το πτυχίο του και γύρισε στην Ελλάδα.
Αυτή είναι η μία όψη του νομίσματος. Ένας φοιτητής που κάποια στιγμή έκανε λαθρεμπόριο για να πληρώσει τις σπουδές του. Ο Γ. Αντωνόπουλος συνομίλησε και με έναν Κούρδο ο οποίος πουλούσε λαθραία τσιγάρα κι έπαιρνε 30 ευρώ μεροκάματο. Και άλλους έχει συναντήσει. Ανάμεσα τους έναν γιατρό ο οποίος απλά ήθελε να επενδύσει στο λαθρεμπόριο τα λεφτά του.
Για τον καθηγητή Γ.Αντωνόπουλο τα κυκλώματα που διεθνώς κινούν το λαθρεμπόριο τσιγάρων προέρχονται από ένα «σύνθετο περιβάλλον στο οποίο συνυπάρχουν μεμονωμένοι λαθρέμποροι, ομάδες μικρής και μεγάλης κλίμακας, αλλά και νόμιμες επιχειρήσεις».
Παράνομα τσιγάρα έρχονται στη χώρα μας σε κοντέινερ, ανάμεσα σε άλλα εμπορεύματα από την Κίνα κτλ. Στη συνέχεια καταλήγουν σε μυστικές αποθήκες που βρίσκονται διασκορπισμένες κυρίως στη Δυτική Αττική (μια αποθήκη μπορεί να είναι και ένα ακατοίκητο διαμέρισμα σε μια πυκνοκατοικημένη περιοχή) και μετά είτε διανέμονται στην ελληνική αγορά είτε συνεχίζουν για τις παράνομες αγορές της Βόρειας Ευρώπης.
Είναι απίστευτα τα σημεία που σκαρφίζονται οι διακινητές για να κρύβουν τα τσιγάρα:
ΑΠΟ ΠΟΥ ΕΡΧΟΝΤΑΙ ΚΑΙ ΠΟΥ ΚΑΤΑΛΗΓΟΥΝ
Η Ελλάδα δεν είναι κέντρο διακίνησης σε αντίθεση με τα κατεχόμενα στην Κύπρο και το Μαυροβούνιο, αλλά συνιστά εδώ και χρόνια ένα πρώτης τάξεως διαμετακομιστικό κέντρο.
Σύμφωνα με έρευνα της Ερασμίας Ν. Μπίτσικα, ΜΔΕ Εγκληματολογίας, ανθυπασπιστού του Λιμενικού Σώματος «χώρες προέλευσης των λαθραίων τσιγάρων εντοπίζονται να είναι η Ρωσία, τα κράτη της Βαλτικής και η Κίνα, με τράνζιτ χώρες τα Δυτικά Βαλκάνια και κυρίως την Αλβανία, αλλά και την Κύπρο, τη Μάλτα και τη Ρουμανία».
Η Ερασμία Ν. Μπίτσικα υποστηρίζει πως: «Το λαθρεμπόριο τσιγάρων κινούν και μικρές ομάδες λίγων ατόμων που μεταφέρουν μικρές ποσότητες τσιγάρων στις προσωπικές τους αποσκευές. Το μέγεθος των φορτίων ποικίλλει ανάλογα με το μέσο μεταφοράς (λεωφορείο, τρένο, πλοίο, εμπορευματοκιβώτια που χωρούν έως και 10.000.000 τσιγάρα).
Πριν την είσοδο στην Ευρωπαϊκή Ένωση οι εγκληματίες διακινούν τα εμπορεύματα μέσω Ντουμπάι, Jebel Ali (Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα) και Port Said (Αίγυπτος), που είναι ζώνες ελεύθερου εμπορίου, ή μέσω Ινδονησίας, Βόρειες Φιλιππίνες, Κύπρου, όπου δεν ασκούνται ουσιαστικοί έλεγχοι. Κατά τη δεκαετία του 2000, τα τσιγάρα που εισάγονταν λαθραία στην Ευρωπαϊκή Ένωση ήταν γνήσια. Σήμερα η κατάσταση έχει αλλάξει, καθώς τα περισσότερα λαθραία καπνικά προϊόντα που φτάνουν στα κράτη μέλη της Ε.Ε. είναι πλαστά.
Συγκεκριμένα, να σημειώσουμε ότι τα τσιγάρα που κατάσχονται από τις αρχές είναι τριών τύπων: α) γνήσια τσιγάρα μεγάλων πολυεθνικών εταιριών που εισάγονται στη μαύρη αγορά για να πουληθούν παράνομα, β) «τα φθηνά λευκά» τσιγάρα (cheap whites), που κατασκευάστηκαν με χαμηλό κόστος στην χώρα παραγωγής τους και διακινούνται λαθραία και γ) τα πλαστά τσιγάρα (τα "μαϊμού")».
Σύμφωνα με την ίδια αποκαλυπτική έρευνα, τα μεγάλα εγκληματικά δίκτυα λαθρεμπορίου καπνού λειτουργούν με έναν πολύ έξυπνο τρόπο διανομής τσιγάρων σε τοπικό και διεθνές επίπεδο.
«Τα τελευταία χρόνια εκδικάζονται υποθέσεις λαθρεμπορίου όπου κύριοι δράστες είναι οι ίδιες οι καπνοβιομηχανίες (R.J.Reynolds Tobacco Company, Japan Tobacco, British American Tobacco, Philip Morris) και στις οποίες επιβλήθηκαν μεγάλα πρόστιμα. Έτσι, αποκαλύφθηκε πως οι εταιρίες χρησιμοποιούν τους λεγόμενους middle-men (ενδιάμεσοι διαμεσολαβητές), επιχειρηματίες υψηλού μορφωτικού επιπέδου που αγοράζουν τεράστιες ποσότητες από τις εταιρίες και μέσω πλοίων ή φορτηγών επανεισάγουν τα φορτία στην μαύρη αγορά της ίδιας χώρας. Επίσης, έγινε γνωστό πως οι μεγάλες εταιρίες μέσω του λαθρεμπορίου διοχετεύουν στη μαύρη αγορά νέες μάρκες, απευθυνόμενοι σε ολοένα και νεότερους πελάτες με σκοπό να κατατροπώσουν έτσι τους ανταγωνιστές τους, οι οποίοι τελικά θα εμπλακούν στο ίδιο σύστημα της παράνομης διακίνησης και εμπορίας, προκειμένου αυξήσουν τα κέρδη τους. Η Κίνα σήμερα έχει γίνει παγκοσμίως ο μεγαλύτερος προμηθευτής πλαστών τσιγάρων με ετήσια παραγωγή 200 δισεκατομμύρια τσιγάρα. Ολόκληρα πλοιάρια με το παράνομο εμπόρευμα γνωστών εταιριών καμουφλαρισμένα σε κινέζικα παιχνίδια, ρούχα ή έπιπλα ταξιδεύουν στους ωκεανούς και τα πελάγη για καταλήξουν στα λιμάνια μεγάλων χωρών ή στις προβλήτες της δικής μας μικρής αλλά σημαντικής χώρας. Η αμέσως μεγαλύτερη εταιρία παραγωγής παράνομων τσιγάρων είναι Jin Ling cigarettes με έδρα το Καλίνιγραντ της Ρωσίας, η οποία και προκαλεί απώλεια εσόδων στην ΕΕ πάνω από 700 εκατομμύρια ευρώ!»
Σε μία ακόμη έρευνα του Γ. Αντωνόπουλου με τίτλο: «Μετανάστευση, «Συνωμοσία του άλλου» (Alien Conspiracy) και «Οργανωμένο Έγκλημα» στην Ελλάδα, του 2011, διαβάζουμε: «Ένα πακέτο Μάρλμπορο κοστίζει στην πραγματικότητα 50–70 λεπτά. Τα υπόλοιπα είναι φόρος. Οι καπνοβιομηχανίες δεν ενδιαφέρονται... παίρνουν τα ίδια χρήματα έτσι κι αλλιώς... η καπνοβιομηχανία λέει «έλα να αγοράσεις τα τσιγάρα και κάν'τα ό,τι θέλεις»... πολλοί άνθρωποι εμπλέκονται, μεσάζοντες, διευθυντές πωλήσεων κλπ. ...Όλοι γνωρίζουν τα πάντα, υποκρίνονται ότι δεν γνωρίζουν τίποτα και όλοι τα παίρνουν».
Διαβάστε ακόμη:
Από τους μεγαλύτερους διακινητές λαθραίων τσιγάρων η Ελλάδα