Στήριξη των οφειλετών και «δεύτερη ευκαιρία»

H αποκατάσταση της κανονικότητας μετά την πανδημία, εφικτή μόνο με τον μαζικό εμβολιασμό του πληθυσμού, που αποτελεί τη μοναδική ασπίδα προστασίας της ζωής όλων μας, συνοδεύεται από το μεγάλο στοίχημα της στήριξης των εκατοντάδων χιλιάδων επιχειρήσεων και πολιτών, για τους οποίους η επόμενη μέρα σημαδεύεται από το μεγάλο βάρος των χρεών που «πάγωσαν» ή δημιουργήθηκαν κατά την περίοδο της πανδημίας.

Οι οφειλές αυτές θα αρχίσουν να αποπληρώνονται σταδιακά, ενώ από τον Ιανουάριο 2022 καταργούνται τα έκτακτα κρατικά βοηθήματα και οι αναστολές πληρωμών. Οι «παγωμένες» λόγω πανδημίας οφειλές προς τις τράπεζες, την εφορία και τα ασφαλιστικά ταμεία ξεπερνούν τα 35 δισ. ευρώ, ενώ από τον Μάρτιο 2020 μέχρι σήμερα μόνο προς την εφορία δημιουργήθηκαν από τους πληγέντες επαγγελματίες νέες οφειλές 2,26 δισ. ευρώ.

Για τη διευκόλυνση αποπληρωμής του δυσβάσταχτου αυτού χρέους, η κυβέρνηση θεσπίζει ήδη, με τις τροπολογίες που κατατέθηκαν, δυνατότητα ρύθμισης των χρεών της πανδημίας σε 36 άτοκες ή 72 χαμηλότοκες δόσεις. Παράλληλα, για τα παλιά χρέη οι πληγέντες αποκτούν το δικαίωμα να επανενταχθούν στη ρύθμιση των 100 ή 120 δόσεων, που έχασαν λόγω της πανδημίας, ενώ οι δόσεις που δεν πλήρωσαν μετατίθενται στο τέλος της ρύθμισης. Εκτιμάται ότι στις ρυθμίσεις αυτές μπορεί να ενταχθεί το 78% των επιχειρήσεων και ελευθέρων επαγγελματιών, αλλά και περί τα 300.000 άτομα (μη επιτηδευματίες) που εισέπραξαν μειωμένα ενοίκια ή ήταν άνεργοι ή σε αναστολή εργασίας.

Για εκείνους που λόγω παλαιών οφειλών αδυνατούν να ενταχθούν στις ρυθμίσεις αυτές, ο νόμος 4738/2020 (το νέο πτωχευτικό δίκαιο) παρέχει τη δυνατότητα του εξωδικαστικού μηχανισμού ρύθμισης οφειλών, μέσω του οποίου μπορούν να επιτύχουν τη ρύθμιση των οφειλών τους προς τις τράπεζες, την εφορία και τα ασφαλιστικά ταμεία: η ρύθμιση αυτή μπορεί να περιλαμβάνει διαγραφή μέρους της οφειλής και διακανονισμό του υπολοίπου μέχρι και σε 480 μηνιαίες δόσεις προς τις τράπεζες και σε 240 προς τους δημόσιους φορείς.

Η κυβέρνηση έχει, άρα, θέσει στη διάθεση των οφειλετών ένα ευρύ φάσμα επιλογών, που θα διευκολύνει εκατοντάδες χιλιάδες συμπολίτες μας να ρυθμίσουν τα χρέη τους κατά τρόπο βιώσιμο και ανταποκρινόμενο στο διαθέσιμο εισόδημά τους μετά την πανδημία και μέχρι την πλήρη επανεκκίνηση της οικονομίας.

Παρά ταύτα, είναι βέβαιο ότι πολλές χιλιάδες οφειλετών, των οποίων τα χρέη έχουν σωρευθεί από παλιά και οι οποίοι δεν ήταν «βιώσιμοι» ήδη πολύ πριν από την πανδημία, θα αδυνατούν να ενταχθούν σε οποιαδήποτε ρύθμιση, οσοδήποτε γενναία. Είναι εκείνοι που βρίσκονται, κατά τον νομικό όρο, σε «παύση πληρωμών», δηλαδή σε μόνιμη και γενική αδυναμία εξυπηρέτησης των χρεών τους.

Γι’ αυτούς τους οφειλέτες, το νέο πτωχευτικό δίκαιο παρέχει τη δυνατότητα της «δεύτερης ευκαιρίας» μέσω του θεσμού της «απαλλαγής», η σημασία του οποίου έχει μέχρι σήμερα μάλλον υποτιμηθεί, ιδίως απ’ όσους έκριναν τον θεσμό αποκλειστικά υπό τη διάσταση της προστασίας ή μη της πρώτης κατοικίας. Ωστόσο, η δεύτερη ευκαιρία, που παλιότερα ίσχυε μόνο για εμπόρους και με αυστηρές προϋποθέσεις, παρέχεται με τον νέο νόμο, αρχής γενομένης από την 1η Ιουνίου 2021, σε όλους τους πολίτες (πρωτοφειλέτες, εγγυητές, εμπόρους και φυσικά πρόσωπα) που βρίσκονται ανυπαίτια σε οριστική και μόνιμη αδυναμία εξυπηρέτησης των οικονομικών τους υποχρεώσεων και που, μέχρι τώρα, έχαναν την περιουσία τους αλλά και εξακολουθούσαν να παραμένουν υπερχρεωμένοι «εφ’ όρου ζωής», με αποτέλεσμα να μην μπορούν να δραστηριοποιηθούν επαγγελματικά και να αποκτήσουν νέα περιουσία.

Με την πρόσφατη τροποποίηση του πτωχευτικού δικαίου, ο οφειλέτης που βρίσκεται σε παύση πληρωμών, που δεν οφείλεται σε δόλιες ενέργειές του, διαθέτει μεν την υφιστάμενη περιουσία του και μέρος του εισοδήματός του στους πιστωτές του για περίοδο ενός η τριών ετών (ανάλογα με το αν η αξία της περιουσίας του καλύπτει πάνω από το 10% των χρεών του ή όχι), μετά όμως από το χρονικό αυτό διάστημα απαλλάσσεται από το σύνολο των χρεών του και μπορεί πλέον, ελεύθερος οφειλών, να κάνει μια νέα επαγγελματική ή επιχειρηματική αρχή.

Πρόκειται για μία οικονομική «απελευθέρωση» πρωτόγνωρη για το ελληνικό νομικό σύστημα, τη σημασία της οποίας είναι βέβαιο ότι θα διαπιστώσουμε στο άμεσο μέλλον, καθώς θα αποδειχθεί πολύτιμη όχι μόνο για τους οφειλέτες που αδυνατούν να ρυθμίσουν τα χρέη τους, αλλά και για την εθνική οικονομία που θα δει δεκάδες χιλιάδες άτομα να επιστρέφουν δυναμικά στην οικονομική δράση!

*Η Ιωάννα Καλαντζάκου Τσατσαρώνη είναι δικηγόρος - Μέλος Νομοπαρασκευαστικής Επιτροπής Πτωχευτικού Κώδικα 2007- Επικεφαλής της Επιτροπής Πτωχευτικού Δικαίου του Δικηγορικού Συλλόγου Αθηνών (σε σχέση με τον Πτωχευτικό Νόμο 4738/20) -Μέλος Δ.Σ του Συνδέσμου Ελλήνων Εμπορικολόγων - τ. Αντιπρ. Δ.Σ.Α - Υποψ. Ευρωβουλευτής - Υποψ. Βουλευτής Β1 Βορείου Τομέα Αθηνών (Ν.Δ.)