Οι γονείς μου άφησαν χρέη, τι πρέπει να κάνω;

Πολλοί είναι οι άνθρωποι που βρίσκονται ενώπιον μιας τέτοιας κατάστασης. Είναι άτομα τριάντα, ή σαράντα χρονών και αντιλαμβάνονται την πραγματική διάσταση του προβλήματος, είτε όταν οι γονείς τους είναι εν ζωη, είτε αφού αποβιώσουν. Είτε οι γονείς τους δεν τους είχαν αποκαλύψει τα χρέη για να μην τους επιβαρύνουν συναισθηματικά, «για να μην στενοχωρηθεί το παιδί» ,είτε δεν γνώριζαν όλη την εικόνα, αλλά ένα μέρος της κατάστασης.

Οι άνθρωποι που έχουν οφειλές και είναι πλέον σήμερα μεγαλύτεροι ηλικιακά θεωρούν χρέος τους να επιλύσουν οι ίδιοι το πρόβλημα, αφού αυτοί το ξεκίνησαν. Αυτό ακούγεται λογικό. Όμως δεν είναι εύκολο να επιλυθούν τέτοιου είδους καταστάσεις, όσο και να το επιθυμεί κάποιος. Νομίζουν ότι θα μπορέσουν να το λύσουν, σε πολλές περιπτώσεις όμως δεν θα μπορέσουν.

Και τι γίνεται όταν κάποιος έχει χρέη. Τι συνέπειες υπάρχουν για τα παιδιά του; Τα χρέη και οι οφειλές ακολουθούν τους κληρονόμους του οφειλέτη. Ο νόμος χωρίζει τους κληρονόμους σε τάξεις. Στην πρώτη τάξη κληρονομούν παιδιά, εγγόνια και η σύζυγος που κληρονομεί με όλες τις τάξεις. Στη δεύτερη τάξη ανήκουν γονείς, αδέλφια, ανίψια και παιδιά τους. Στην τρίτη τάξη ανήκουν παπούδες, γιαγιάδες και κατιόντες τους, στην τεταρτη τάξη προπαπούδες, προγιαγιαδες, στην πέμπτη τάξη αν δεν υπάρχουν άλλοι ανήκει μόνο η σύζυγος και στην έκτη τάξη αν δεν υπάρχει κανένας κληρονόμος, ή αν έχουν όλοι αποποιηθεί καλείται το Δημόσιο.

Μια λύση για τους κληρονόμους είναι η αποποίηση της κληρονομιάς. Αυτή η διαδικασία γίνεται στη γραμματεία το Ειρηνοδικείου του τόπου κατοικίας του κληρονομούμενου, δηλαδή του αποθανόντος. Με την αποποίηση όμως πρέπει να γίνει κατανοητό ότι ο κληρονόμος χάνει και τα χρέη αλλά και την περιουσία του αποθανόντος δηλαδή ακίνητα καταθέσεις ότι υπάρχει. Εκτός αν υπάρχει κοινός λογαριασμός με τον αποθανόντα, όσον αφορά στις καταθέσεις. Επίσης να τονιστεί ότι η προθεσμία της αποποίησης είναι 4 μήνες από το θάνατο. Αν περάσει το διάστημα αυτό λογίζεται ότι έγινε αποδοχή της κληρονομίας, ακόμα κι αν δεν έχει γίνει συμβολαιογραφικό έγγραφο. Επίσης σημαντικό είναι να γίνει γνωστό, ότι όταν αποποιηθούν οι κληρονόμοι μιας τάξης, ακολουθούν οι κληρονόμοι της επόμενης τάξης, που πρέπει κι αυτοί να αποποιηθούν.

Παράδειγμα αν αποποιηθούν ή σύζυγός και τα παιδιά του αποθανόντος, θα πρέπει να αποποιηθούν και τα εγγόνια, που ανήκουν βέβαια στην πρώτη τάξη, που αν είναι ανήλικα πρέπει πρώτα να εκδοθεί δικαστική απόφαση για να αποποιηθούν οι γονείς τους για αυτά. Μετά θα αποποιηθούν οι κληρονόμοι της δεύτερης τάξης δηλαδή γονείς, αδέλφια, ανίψια του αποθανόντος. Μετά ακολουθούν οι υπόλοιπες τάξεις. Άρα σε περίπτωση που υπάρχουν χρέη, θα πρέπει να ειδοποιηθούν οι συγγενείς για να αποποιηθούν και αυτοί σε προθεσμία 4 μηνών από το τέλος της προθεσμίας αποποίησης της προηγούμενης τάξης Αυτό στην πράξη είναι μια κατάσταση που δημιουργεί δυσκολίες, διότι σε αρκετές περιπτώσεις δεν ενημερώνονται οι συγγενείς των επόμενων τάξεων και έτσι φορτώνονται με χρέη χωρίς να ξέρουν τίποτα.

Άλλος τρόπος αντιμετώπισης και διαγραφής των χρεών είναι η πτώχευση φυσικού προσώπου, ή αλλιώς η πτώχευση μικρού αντικειμένου. Τη λύση αυτοί επιλέγουν οφειλέτες που κληρονομούν χρέη και έχουν και δικά τους χρέη επιπλέον και θέλουν να έχουν μια δεύτερη ευκαιρία για νέα οικονομική ζωή για να ξεκινήσουν μια νέα επιχείρηση για παράδειγμα. Επίσης οφειλέτες που πληρούν τα κριτήρια του ευάλωτου οφειλέτη και μπορούν έτσι να προστατεύσουν την κύρια τουλάχιστον οικία τους, ενώ αν κάνουν πτώχευση και η οικία αυτή ανήκει στην κληρονομιά την χάνουν και αυτήν. Είναι μια διαδικασία που όλοι και περισσότεροι επιλέγουν, είναι σχετικά άμεση και γρήγορη και οδηγεί σε ολική διαγραφή όλων των χρεών, με απώλεια όμως της κινητής και ακίνητης περιουσίας, εκτός να πληρούνται τα εισοδηματικά κριτήρια για τον χαρακτηρισμό τους ως ευάλωτων οφειλετών.

Άλλη λύση αντιμετώπισης των χρεών που προέρχονται από κληρονομιά είναι η ρύθμισή τους από τους κληρονόμους. Δηλαδή η αποδοχή της κληρονομιάς και ακολούθως των χρεών και κατόπιν η προσπάθεια ρύθμισής τους. Στις περιπτώσεις αυτές πρέπει να ενημερωθεί ο αντίστοιχος servicer που χειρίζεται το δάνειο για το θάνατο του οφειλέτη και να σταλούν νομιμοποιητικά έγγραφα, (ληξιαρχική πράξη θανάτου, πιστοποιητικό εγγυτέρων συγγενών) ώστε να μπορεί να κάνει ρύθμιση ο κληρονόμος. Τι προσδοκίες μπορεί να έχει στις περιπτώσεις αυτές; Θα έλεγα ότι εξαρτάται από τις συγκυρίες, καθώς το fund διαμορφώνει ανά διαστήματα διαφορετική πολιτική, για παράδειγμα άλλες φορές ζητούν άμεση ρευστότητα με απαίτηση προκαταβολών, άλλες φορές κάνουν γενναίες διαγραφές, άλλες φορές κάνουν μόνο μακροχρόνιες ρυθμίσεις. Σαν κριτήριο θέτουν την ακίνητη περιουσία και την αξία της. Δηλαδή όσο μικρότερη είναι η αξία της περιουσίας τόσο πιο μεγάλο θα είναι το κούρεμα. Όσο πιο σημαντική είναι η περιουσία τόσο μικρότερη θα είναι η διαγραφή, ή μπορεί να μην προταθεί καμία διαγραφή, καθώς θεωρεί το fund ότι έχει εξασφάλιση.

Στο ερώτημα αν γίνονται πλειστηριασμοί σήμερα, η απάντηση είναι ότι έχουν εκτοξευτεί οι πλειστηριασμοί. Οι servicers λειτουργούν και ως μεταπωλητές των ακινήτων, δηλαδή τα αποκτούν οι ίδιοι από τον πλειστηριασμό και τα πωλούν μετά. Επίσης υπάρχει αυξημένο αγοραστικό ενδιαφέρον από ιδιώτες που έχουν ίδια κεφάλαιο, ιδίως για ακίνητα μικρότερης αξίας, μεγαλύτερης παλαιότητας, που βρίσκονται σε λιγότερο ακριβές περιοχές, καθώς τα ακίνητα αυτά τα αποκτούν σε μια σχετικά μικρότερη τιμή, με στόχο όχι την ιδιοκατοίκηση, αλλά την επένδυση μέσω της εκμίσθωσης, ή της μεταπώλησης. Όσο για τους οφειλέτες, προσπαθούν τελευταία στιγμή να σώσουν όσα δεν σώζονται, ή αρκετές φορές το παίρνουν απόφαση, αφήνουν το ακίνητο από μόνοι τους και μισθώνουν ένα νέο ακίνητο και συνεχίζουν τη ζωή τους. Βέβαια στην περίπτωση αυτή το χρέος παραμένει, επομένως η λύση είναι η πτώχευση για να διαγραφεί το σύνολο των χρεών τους.

Η πλατφόρμα εξωδικαστικού μηχανισμού που εκθειάζεται από κυβερνητικά στελέχη και εκπροσώπους των servicers , δυστυχώς προς το παρόν λειτουργεί με αργούς ρυθμούς και έχει δώσει ελάχιστα αποτελέσματα κυρίως σε οφειλέτες με χρέη στο Δημόσιο και αυτό με καμία διαγραφή, ή με διαγραφή προσαυξήσεων, που κατόπιν της προσμέτρησης των τόκων της ρύθμισης καταλήγει στο ίδιο τελικό ποσό του χρέους.

Κλείνοντας το άρθρο αυτό πρέπει να ειπωθεί ότι για το ζήτημα του ιδιωτικού χρέους υπάρχουν λύσεις, αλλά ο κάθε οφειλέτες πρέπει να δει ποια τον εξυπηρετεί καλύτερα. Γενικά για όλα, μα για όλα τα προβλήματα οικονομικά, ή μη, υπάρχει λύση, απλά μπορεί να μην μας αρέσει πολύ. Η στάθμιση της καλής και της μη καλής λύσης είναι η θεώρηση των εναλλακτικών επιλογών που υπάρχουν για την κάθε περίπτωση.

*Η Άννα Κορσάνου είναι δικηγόρος-διαμεσολαβήτρια