Πόσο καλά τα καταφέρνει η χώρα μας στην απορρόφηση των πόρων του ΕΣΠΑ;

Επικρατεί ευρέως η λανθασμένη εντύπωση ότι η Ελλάδα δυσκολεύεται πολύ να απορροφήσει τους πόρους του ΕΣΠΑ, κάτι που απέχει πολύ από την πραγματικότητα. Τα στοιχεία αποδεικνύουν ότι διαχρονικά οι επιδόσεις της Ελλάδας είναι εξαιρετικές.

Για παράδειγμα, στο ΕΣΠΑ 2007-2013 η Ελλάδα ήταν η μοναδική χώρα σε όλη την Ευρωπαϊκή Ένωση που κατόρθωσε να επιτύχει απορρόφηση 100% στους πόρους του μεγαλύτερου ταμείου (του ΕΤΠΑ) και μάλιστα κάτω από τις εξαιρετικά δύσκολες συνθήκες των μνημονίων δημοσιονομικής προσαρμογής.

Σήμερα, στην συνολική ευρωπαϊκή κατάταξη εναλλασσόμαστε στις τρεις πρώτες θέσεις - πολύ πάνω δηλαδή από τον κοινοτικό μέσο όρο. Όσον αφορά το ΕΣΠΑ 2021-2027, που δεν έχει ακόμη αρχίσει να υλοποιείται, είχαμε την μεγάλη επιτυχία το ελληνικό ΕΣΠΑ να εγκριθεί πρώτο από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή (ήδη από τον Ιούλιο του 2021 όταν το αμέσως επόμενο, της Γερμανίας, εγκρίθηκε 9 ολόκληρους μήνες αργότερα).

Ο λόγος για όλες αυτές τις εθνικές επιτυχίες είναι το αξιόπιστο και αποτελεσματικό σύστημα διαχείρισης των κοινοτικών πόρων που διαθέτουμε, κάτι που και η ίδια η Ευρωπαϊκή Επιτροπή αναγνωρίζει στο κείμενο του ΕΣΠΑ 2021-2027: «Η Ελλάδα διαθέτει ικανές και με πολύχρονη εμπειρία δομές ΕΣΠΑ και ένα αξιόπιστο σύστημα διαχείρισης και ελέγχου».

Είχαμε την τύχη ήδη από την δεκαετία του 1990 να αρχίσουμε να στήνουμε ένα σύστημα διαχείρισης, διότι τότε η Ελλάδα συναντούσε μεγάλες δυσκολίες και προβλήματα στην απορρόφηση του Β’ Κοινοτικού Πλαισίου Στήριξης. Εικοσιπέντε χρόνια μετά, το σύστημα αυτό έχει εξελιχθεί σημαντικά και στελεχώνεται από έμπειρα και εξειδικευμένα στελέχη που κάνουν πολύ αποτελεσματικά την δουλειά τους. Η Μονάδα Οργάνωσης Αναπτυξιακών Προγραμμάτων, γνωστή ως ΜΟΔ, της οποίας έχω την χαρά να προΐσταμαι σήμερα, διαδραματίζει καθοριστικό ρόλο στην αποτελεσματικότητα του συστήματος αυτού.

Βασική προτεραιότητα για την ΜΟΔ, από την ίδρυσή της, ήταν να εξασφαλίσει τη στελέχωση των Ειδικών Υπηρεσιών του ΕΣΠΑ με κατάλληλο και υψηλών προσόντων προσωπικό έτσι ώστε να είναι ικανό να ανταπεξέλθει στις σύνθετες και απαιτητικές ανάγκες διαχείρισης του ΕΣΠΑ.

Πρέπει βέβαια να τονίσουμε ότι η απορρόφηση ευρωπαϊκών κονδυλίων δεν είναι απλή υπόθεση. Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή, θέλοντας να διασφαλίσει την χρηστή και αποτελεσματική διαχείριση των πόρων, έχει επιβάλει πολύ αυστηρούς κανόνες και διαδικασίες σε όλα τα κράτη μέλη. Θέλει να είναι βέβαιη ότι τα χρήματα των ευρωπαίων φορολογουμένων θα πηγαίνουν εκεί που πρέπει και δεν θα κατασπαταλώνται.

Αλλά δεν αρκεί μόνον ένα αξιόπιστο και αποτελεσματικό σύστημα διαχείρισης των ευρωπαϊκών πόρων. Για την σωστή αξιοποίηση των πόρων που προέρχονται από τα ευρωπαϊκά ταμεία πρέπει και οι φορείς υλοποίησης των έργων (οι λεγόμενοι δικαιούχοι) να έχουν την απαιτούμενη διοικητική ικανότητα ώστε να είναι σε θέση να ολοκληρώνουν έγκαιρα και χωρίς προβλήματα τα έργα τα οποία έχουν αναλάβει να υλοποιήσουν.

Σε αυτούς τους φορείς υλοποίησης – κυρίως ΟΤΑ Α΄ και Β΄ βαθμού – έχει στρέψει η ΜΟΔ τις δυνάμεις της τα τελευταία χρόνια διότι εκεί εξακολουθούν να παρατηρούνται σημαντικές αδυναμίες και καθυστερήσεις.

Ειδικά για τους Δήμους της χώρας, έχουμε ενεργοποιήσει ένα ολοκληρωμένο πλέγμα υποστηρικτικών υπηρεσιών, με έμφαση τις νησιωτικές και ορεινές περιοχές, παρέχοντας χωρίς οικονομική επιβάρυνση για τους Δήμους, συμβουλευτική και τεχνική στήριξη, εκπαίδευση/κατάρτιση καθώς και εξειδικευμένα εγχειρίδια και τεχνικά εργαλεία. Έχουμε συγκροτήσει ειδικές ομάδες που παρέχουν τις υπηρεσίες τους, είτε επί τόπου είτε εξ αποστάσεως, προκειμένου οι Δήμοι να σχεδιάσουν και να υλοποιήσουν επιτυχώς τα αναπτυξιακά τους έργα.

Επί της θητείας μου μάλιστα συγκροτήθηκε η Τεχνική Υπηρεσία της ΜΟΔ που αναλαμβάνει για λογαριασμό αδύναμων Δήμων, που δεν διαθέτουν συγκροτημένη τεχνική υπηρεσία ή αυτή είναι υποστελεχωμένη, την ανάθεση, επίβλεψη και παραλαβή τεχνικών μελετών καθώς και τη δημοπράτηση, επίβλεψη και παραλαβή τεχνικών έργων.

Στο ΕΣΠΑ 2021-2027 η Ευρωπαϊκή Ένωση μετατρέπει για πρώτη φορά την χωρική ανάπτυξη σε έναν διακριτό Στόχο Πολιτικής στηρίζοντας τις αναπτυξιακές στρατηγικές των τοπικών κοινωνιών. Δημιουργούνται έτσι αναμφισβήτητα πολύ μεγάλες ευκαιρίες για τους Δήμους της χώρας. Προερχόμενος και εγώ ο ίδιος από την Τοπική Αυτοδιοίκηση θέλω να προτρέψω όλους τους συναδέλφους μου να μην αφήσουν καμία ευκαιρία ανεκμετάλλευτη. Είναι στο χέρι όλων μας να δράσουμε έγκαιρα ώστε να αξιοποιήσουμε με τον καλύτερο δυνατό τρόπο τα οφέλη που μας προσφέρει το νέο ΕΣΠΑ 2021-2027.