Η Ε.Ε. μπροστά σε κρίσιμες αποφάσεις και προκλήσεις

Αν και οι ελεγκτές, στην ετήσια έκθεσή τους, καταλήγουν στο συμπέρασμα ότι οι λογαριασμοί της ΕΕ για το οικονομικό έτος 2021 απεικονίζουν εύλογα την οικονομική κατάστασή της και κρίνουν ότι τα έσοδα δεν περιέχουν σφάλμα, ο αριθμός των σφαλμάτων στις πληρωμές εξακολουθεί να είναι υπερβολικός.

Οι ελεγκτές εντοπίζουν επίσης κινδύνους σε σχέση με τα κεφάλαια της ΕΕ που διατέθηκαν για την αντιμετώπιση τόσο της κρίσης του κορονοϊού, όσο και του πολέμου στην Ουκρανία. Για πρώτη φορά, η έκθεση περιλαμβάνει χωριστή γνώμη για τον μηχανισμό ανάκαμψης και ανθεκτικότητας (ΜΑΑ), το προσωρινό μέσο ανάκαμψης της ΕΕ.

Σύμφωνα με τους ελεγκτές, το συνολικό επίπεδο σφάλματος στις δαπάνες από τον προϋπολογισμό της ΕΕ αυξήθηκε το 2021 στο 3 % (έναντι 2,7 % το 2020). Σχεδόν τα δύο τρίτα των δαπανών που υποβλήθηκαν σε έλεγχο (63,2 %) θεωρήθηκαν δαπάνες υψηλού κινδύνου, ποσοστό που επίσης παρουσιάζει αύξηση σε σύγκριση με το 2020 (59 %) και τα προηγούμενα έτη. Οι κανόνες και τα κριτήρια επιλεξιμότητας που διέπουν αυτού του είδους τις δαπάνες είναι συχνά πολύπλοκοι, γεγονός που αυξάνει την πιθανότητα εμφάνισης σφάλματος. Οι δαπάνες υψηλού κινδύνου εξακολουθούν να περιέχουν ουσιώδη σφάλματα, με το επίπεδό τους να εκτιμάται σε 4,7 % το 2021 (έναντι 4,0 % το 2020).

Όπως και την προηγούμενη διετία, οι ελεγκτές καταλήγουν στο συμπέρασμα ότι το σφάλμα στις δαπάνες υψηλού κινδύνου ήταν διάχυτο και, ως εκ τούτου, διατυπώνουν αρνητική γνώμη σχετικά με τις δαπάνες της ΕΕ το οικονομικό έτος 2021.

Το εκτιμώμενο επίπεδο σφάλματος δεν υποδηλώνει το μέγεθος της απάτης, της μη αποδοτικότητας των δαπανών ή της διασπάθισης πόρων: αποτελεί εκτίμηση των ποσών που δεν χρησιμοποιήθηκαν απολύτως σύμφωνα με τους ενωσιακούς και τους εθνικούς κανόνες. Ωστόσο, στο πλαίσιο των εργασιών τους, οι ελεγκτές εντόπισαν επίσης 15 περιπτώσεις εικαζόμενης απάτης, τις οποίες παρέπεμψαν στην Ευρωπαϊκή Υπηρεσία Καταπολέμησης της Απάτης (OLAF).

Η OLAF έχει ήδη κινήσει έρευνες για πέντε από αυτές. Παράλληλα, παρέπεμψαν μία από αυτές και στην Ευρωπαϊκή Εισαγγελία (EPPO), μαζί με μία ακόμη που είχε εντοπίσει το ΕΕΣ το 2021.

«Ο πόλεμος στην Ουκρανία, η ενεργειακή κρίση, η πανδημία του κορονοϊού και η κλιματική αλλαγή φέρνουν την ΕΕ αντιμέτωπη ταυτόχρονα με τις συνέπειες μιας σειράς προβλημάτων», δήλωσε ο κ. Tony Murphy, Πρόεδρος του ΕΕΣ. «Ένα τέτοιο περιβάλλον επιτείνει τους κινδύνους και τις προκλήσεις για τα οικονομικά της ΕΕ και καθιστά επιτακτική την ανάγκη αντιμετώπισής τους κατά τρόπο ορθό και αποτελεσματικό από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή. Μέσω του έργου που επιτελούμε, ο ρόλος μας όσον αφορά την επίτευξη του στόχου αυτού είναι σημαντικός.»

Το 2021, το συνολικό άνοιγμα του προϋπολογισμού της ΕΕ σε ενδεχόμενες μελλοντικές υποχρεώσεις υπερδιπλασιάστηκε, δηλαδή από τα 131,9 δισεκατομμύρια ευρώ έφθασε στα 277,9 δισεκατομμύρια ευρώ. Αυτό οφείλεται κυρίως στα ομόλογα, αξίας 91,0 δισεκατομμυρίων ευρώ, που εκδόθηκαν για τη χρηματοδότηση της δέσμης μέτρων NG-EU, και σε αύξηση, κατά 50,2 δισεκατομμύρια ευρώ, της χρηματοδοτικής συνδρομής που σκοπό είχε να βοηθήσει τα κράτη μέλη να προστατεύσουν τις θέσεις εργασίας και τους εργαζόμενους που πλήττονταν από την πανδημία.

Οι ελεγκτές προειδοποιούν επίσης σχετικά με τους κινδύνους που συνεπάγεται για τον προϋπολογισμό της ΕΕ ο πόλεμος στην Ουκρανία.

Στο τέλος του 2021, στο πλαίσιο διαφόρων προγραμμάτων της ΕΕ, η Ουκρανία είχε ανεξόφλητα δάνεια ονομαστικής αξίας 4,7 δισεκατομμυρίων ευρώ. Επιπλέον, η Ευρωπαϊκή Τράπεζα Επενδύσεων έχει χορηγήσει στη χώρα δάνεια αξίας 2,1 δισεκατομμυρίων ευρώ, τα οποία καλύπτονται από εγγυήσεις της ΕΕ.

Το ΕΕΣ επισημαίνει ότι εξακολουθούν να υφίστανται σημαντικές διαφορές όσον αφορά στην απορρόφηση, από τα κράτη-μέλη, των κονδυλίων των Ευρωπαϊκών Διαρθρωτικών και Επενδυτικών Ταμείων (ΕΔΕΤ) που διατέθηκαν από τον προϋπολογισμό της περιόδου 2014‑2020. Ενώ, παραδείγματος χάριν, η Ιρλανδία, η Φινλανδία και η Κύπρος είχαν εκταμιεύσει πάνω από τα τρία τέταρτα των ποσών που τους είχαν διατεθεί, οι τρεις χώρες της ΕΕ με τα χαμηλότερα ποσοστά απορρόφησης (Κροατία, Σλοβακία και Μάλτα) είχαν χρησιμοποιήσει μόλις πάνω από το μισό των δεσμευθέντων ποσών.

Κάθε χρόνο οι ελεγκτές διενεργούν έλεγχο των εσόδων και των δαπανών της ΕΕ, εξετάζοντας κατά πόσον οι ετήσιοι λογαριασμοί είναι αξιόπιστοι και κατά πόσον οι πράξεις εσόδων και δαπανών συμμορφώνονται με τους ισχύοντες κανόνες.

Οι κρίσεις έχουν φέρει πολλές ανατροπές, αυτό όμως δεν σημαίνει ότι πρέπει να υπάρχουν οικονομικοί εκτροχιασμοί. Απαιτείται εγρήγορση και στρατηγικός σχεδιασμός.

Κων/νος Σ. Μαργαρίτης

Δημοσιογράφος