Η Ανατολή «πιάνει» και ξεπερνάει τη Δύση, Μέρος Α΄, του Εμμανουήλ Μπέζα (*)

Τον 20^ο αιώνα σημειώθηκε ένα φανταστικό κοινωνικό γεγονός. Παρότι γράφτηκε μία από τις πιο σκοτεινές σελίδες της ανθρώπινης ιστορίας, με τον πρώτο και τον δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο, την ίδια στιγμή γράφτηκε και μια από τις λαμπρότερες, με την οικοδόμηση και αποκρυστάλλωση αυτού που ονομάζουμε Δυτικός Πολιτισμός. Δημιουργήθηκαν δημοκρατίες, η απόλυτη φτώχεια έφτασε στα χαμηλότερα ιστορικά επίπεδα, έγιναν ριζικές και αειθαλείς πολιτισμικές και κοινωνικές αλλαγές, εισήχθη το ίντερνετ, η προφύλαξη και όλες σχεδόν οι χώρες είχαν δώσει πλήρη δικαιώματα στις γυναίκες μέχρι και τα τέλη της δεκαετίας του 80.

Την ίδια στιγμή που ο Δυτικός Πολιτισμός κάλπαζε, η Ρωσία βρισκόταν κάτω από κομμουνισμό, το ίδιο και η Κίνα, η Ινδία βρισκόταν ακόμα εγκλωβισμένη στην απόλυτη φτώχεια, η Λατινική Αμερική «πνιγόταν» από τα αυταρχικά καθεστώτα και στην Αφρική τα πράγματα ήταν αβέβαια ακόμα και για την επόμενη ημέρα. Στη Μέση Ανατολή συνέβαιναν πάνω κάτω τα ίδια, με όλες τις άλλες περιοχές, τον μη Δυτικό κόσμο δηλαδή.

Έτσι, μπροστά μας εμφανιζόταν ένας κόσμος δύο ταχυτήτων, αυτό που ονομάζουμε ανεπτυγμένο και αναπτυσσόμενο κόσμο. Το χάσμα αυτό του ανεπτυγμένου και του αναπτυσσομένου κόσμου έγινε ευρέως φανερό με την πολιτική και κοινωνική σύγκρουση που οδήγησε στον Ψυχρό Πόλεμο. Κομμουνισμός εναντίον Δημοκρατίας, Σοσιαλισμός εναντίον ελεύθερης αγοράς, ελευθερία εναντίον σκλαβιάς.

Δύση και Ανατολή έφθασαν σε μια άνευ προηγουμένου σύγκρουση. Ο επεκτατισμός της Σοβιετικής Ένωσης από τη μία και το δόγμα Τρούμαν από την άλλη, αποτέλεσαν τη «φυτιλιά» που άναψε οριστικά τη φλόγα του πολέμου. Αν και ΗΠΑ και Ρωσία δεν χτυπήθηκαν ποτέ κατά μέτωπο, πολεμικές συγκρούσεις με τους δύο εμπλεκόμενους ξέσπασαν σε όλη την υδρόγειο. Η Δύση αντέδρασε, Ρήγκαν, Πάπας Παύλος και Σολζενίτσιν ανέλαβαν τα ηνία του αγώνα, σε πολιτικό, θρησκευτικό και κοινωνικό επίπεδο και η Δύση επικράτησε, έχοντας το οικονομικό, κοινωνικό και πολιτισμικό πάνω χέρι. Σήμερα, βρισκόμαστε 30 χρόνια μετά το τέλος του πρώτου ψυχρού πολέμου, όπου η «καλή» Δύση κέρδισε την «κακή» Ανατολή. Το ερώτημα όμως είναι, πού βρισκόμαστε πραγματικά τώρα;

Βλέποντας τον κόσμο αλλιώς

Το 2010, η Παγκόσμια Τράπεζα υιοθέτησε το μοντέλο του καθηγητή Διεθνούς Υγείας, Hans Rosling και έπαψε πλέον να χαρακτηρίζει τον κόσμο ως ανεπτυγμένο και αναπτυσσόμενο. Ο Rosling, εδώ και πολλά χρόνια, θεωρούσε πως ο χαρακτηρισμός αυτός και η διχοτόμηση ήταν λάθος, καθώς πλέον δεν υπήρχε χαοτική διαφορά μεταξύ αυτών των κομματιών του κόσμου, μεταξύ Ανατολής και Δύσης (**Συμβατικά ορίζουμε ως Ανατολή την Ασία και την Αφρική…). Τόνιζε δε, πως η διχοτόμηση αυτή είναι παραπλανητική για τη γενικότερη κατάσταση στην οποία βρίσκεται ο πλανήτης μας, καθώς είναι πεσιμιστική, την ίδια στιγμή που ο κόσμος μας, χρόνο με τον χρόνο γίνεται καλύτερος. Εκεί τον οδήγησε και η συγγραφή του βιβλίου του αποδεικνύοντας ότι ο κόσμος και κυρίως η Ανατολή είναι πολύ καλύτερος από ότι νομίζουμε.

Ο Rosling λοιπόν, και πλέον και η Παγκόσμια Τράπεζα, χωρίζει τον κόσμο σε 4 εισοδηματικά επίπεδα:

1. <2$ ανά ημέρα/άτομο, 2. 2-8$, 3. 8-32$ και 4. 32$ ανά ημέρα/άτομο.

Για να κατανοήσει κανείς καλύτερα τις διαφορές σε αυτά τα 4 επίπεδα αρκεί να κοιτάξει τις παρακάτω εικόνες που απεικονίζουν το πως διαμορφώνεται η ζωή σε κοινούς τομείς κατά μήκος των εισοδηματικών επιπέδων.

Στον παραπάνω πίνακα, βλέπουμε το πως διαφοροποιείται η ζωή στα 4 εισοδηματικά επίπεδα του Rosling και της Παγκόσμιας Τράπεζας. H εικόνα του κόσμου και της Ανατολής, είναι πολύ καλύτερη και πολύ πιο αισιόδοξη θεωρεί ο καθηγητής από όσο πιστεύουμε, βλέποντας την μεγάλη πλειονότητα των ανθρώπων παγκοσμίως να έχουν ξεφύγει της απόλυτης φτώχειας (επίπεδο 1) και να ζουν στο 2^ο και στο 3^ο εισοδηματικό επίπεδο, κατευθυνόμενοι στο 4^ο.

Η αντίληψη που έχουμε για την Ασία, την Αφρική αλλά και τη Λατινική Αμερική είναι εντελώς διαστρεβλωμένη και παραπλανητική. Θεωρούμε πως αυτές οι περιοχές είναι καταδικασμένες στην απόλυτη φτώχεια και την πολιτισμική παρακμή. Αυτή η αντίληψη, μας παρασύρει να βλέπουμε ένα πλανήτη οικονομικά καταδικασμένο, ενώ στην πραγματικότητα, η πλειονότητα των ανθρώπων του πλανήτη μας, ζει σε μεσαία εισοδήματα.

Όπως επισημαίνει ο καθηγητής Rosling, οι ομοιότητες μεταξύ των κοινωνιών αυξάνονται καθώς τα εισοδήματα στις χώρες αυτές έρχονται πιο κοντά. Άλλωστε, όπως αναφέρει και ο καθηγητής κοινωνιολογίας και ιατρικής, Νικόλαος Χρηστάκης στο βιβλίο του Blueprint, οι άνθρωποι μοιάζουν πολύ περισσότερο από όσο διαφέρουν, το ίδιο και οι κοινωνίες που οργανώνουν για να ζουν.

Οι ομοιότητες είναι συνταρακτικές:

Σε μια χώρα, όπως η Νιγηρία, που σίγουρα εμείς οι Δυτικοί νιώθουμε πολύ μακριά μας σε απόσταση αλλά και πολιτισμό και οικονομία, παρατηρούμε πως ο τρόπος ζωής των ανθρώπων είναι παρόμοιος με τον δικό μας, στην βάση της αναλογικότητας του εισοδήματος. Όταν τα εισοδήματα ταυτίζονται, οι άνθρωποι στη Νιγηρία και τη Γαλλία κοιμούνται σε παρόμοια κρεβάτια, χρησιμοποιούν παρόμοιες κουζίνες, παρόμοια αμάξια και έχουν παρόμοιες συνήθειες.

Η αντίληψη που έχουμε για τον πρώην αναπτυσσόμενο κόσμο δεν βλάπτει κανέναν πάρα τους εαυτούς μας, όταν αγνοούμε το που βρίσκεται η πλειονότητα των ανθρώπων της γης αλλά και οι μεγαλύτερες οικονομικές ευκαιρίες τους μέλλοντος. Ο Hans Rosling δεν θεωρεί απλά ότι η Ανατολή αναπτύσσεται ραγδαία, ούτε ότι φθάνει την Δύση, αλλά πως στα επόμενα 50 χρόνια θα την ξεπεράσει. Παρόλα αυτά, ακόμα και αν κάποιος μας παρουσιάσει στοιχεία για την ανάπτυξη των περιοχών αυτών, συνεχίζουμε λέγοντας πως είναι καταδικασμένες λόγω κουλτούρας. Ας δούμε όμως αναλυτικότερα τι πραγματικά συμβαίνει στην Ανατολή, προσπαθώντας να απαγκιστρωθούμε από τις προκαταλήψεις μας.

Για τον λόγο αυτό επιλέγουμε τους 5 βασικότερους παράγοντες, που καταδεικνύουν πώς μια χώρα, μια περιοχή, ένα μέρος του πλανήτη, βιώνει αυτό που θα χαρακτηρίζαμε, «ανάπτυξη προς την ευημερία».

1. Θνησιμότητα νεογνών και Προσδόκιμο ζωής

Προσδόκιμο ζωής

Στον παραπάνω πίνακα παρατηρούμε κάτι το οποίο καταδεικνύει με σαφήνεια, το τι συμβαίνει στην Ανατολή:

• Οι Η.Π.Α. χρειάστηκαν 200 χρόνια για να προσθέσουν 39 περίπου χρόνια, στο προσδόκιμο ζωής. Η Αφρική το έκανε σε 100.
• Η Ευρώπη χρειάστηκε 200 χρόνια για να προσθέσει 45 περίπου χρόνια στο προσδόκιμο ζωής. Η Ασία το έκανε σε 100.

Θνησιμότητα νεογνών

• Η Ευρώπη μέσα σε 75 χρόνια μείωσε την θνησιμότητα νεογνών κατά ~95%. Η Ασία την μείωσε ~54% στον 1/3 του αντίστοιχου χρονικού διαστήματος (25 χρόνια).
• Οι Η.Π.Α. μέσα σε 90 χρόνια μείωσαν την θνησιμότητα νεογνών κατά ~90%. Η Αφρική σε αντίστοιχο χρονικό διάστημα, την μείωσε ~78%.

Η αύξηση του προσδόκιμου ζωής και η μείωση της παιδικής θνησιμότητας είναι η βασική ένδειξη πως μια περιοχή γίνεται ολοένα και πιο υγιής. Και η Ανατολή γίνεται πιο υγιής σε ταχύτερους ρυθμούς από εκείνους που χρειάστηκε η Δύση.

1. Πληθυσμός

Ο Νομπελίστας οικονομολόγος Angus Deaton, στο βιβλίο του “Υγεία, Πλούτος και οι Ρίζες των Ανισοτήτων”, παραδέχεται πως δεν υπάρχει κάποιος παράγοντας ή ακόμα και συνδυασμός παραγόντων, οι οποίοι να προβλέπουν με σιγουριά ή να διασφαλίζουν πως από τη στιγμή που συγκεκριμένοι παράγοντες είναι θετικοί, βρισκόμαστε ή οδεύουμε σε ευημερία. Αν υπάρχει ένας όμως παράγοντας, αυτός θα πρέπει να είναι ο πληθυσμός και η αύξησή του.

Παρακάτω, μπορούμε να δούμε και να συγκρίνουμε τις πληθυσμιακές τάσεις Δύσης και Ανατολής. Τα τωρινά πληθυσμιακά δεδομένα έχουν ως εξής:

• Ήδη Ασία και Αφρική έχουν διπλάσιο πληθυσμό από τις Αμερικές (Βόρεια και Νότια) και την Ευρώπη.

Η πληθυσμιακή έκρηξη της Ανατολής είχε ξεκινήσει πολύ νωρίτερα, απλά είναι μόλις η τελευταία 20ετία που συνδυάζεται με τη φυγή από την απόλυτη φτώχεια.

• Από το 1800 μέχρι το 1900 η Ευρώπη γνώρισε 108% αύξηση του πληθυσμού της, ενώ η Ασία γνώρισε μόλις 36%. Από το 1900 όμως μέχρι το 2000 η Ευρώπη γνώρισε αύξηση 78% ενώ η Ασία 298%!

Παρατηρούμε ένα κοινό μοτίβο ανάμεσα στην Βόρεια και Νότια Αμερική και την Αφρική. Παρόλα αυτά, εάν απομονώσουμε τις Η.Π.Α, που μαζί με τον Καναδά θεωρούνται μέρος του Δυτικού Κόσμου, το μοτίβο αλλάζει αρκετά.

• Από το 1800 μέχρι το 1900 οι Η.Π.Α. γνώρισαν 1.216% αύξηση του πληθυσμού. Η Αφρική γνώρισε μόλις 71%.
• Από το 1900 μέχρι το 2000 οι Η.Π.Α. γνώρισαν 256% αύξηση ενώ η Αφρική 482%.
• Από το 2000 μέχρι το 2010 οι Η.Π.Α. γνώρισαν 9,5% αύξηση του πληθυσμού ενώ η Αφρική 29%!

Την περίοδο που η Ευρώπη διπλασιάστηκε, η Ασία δειλά πρόσθετε μερικά εκατομμύρια στον πληθυσμό της. Έναν αιώνα μετά όμως, όταν η Ευρώπη σχεδόν ξανα-διπλασιάστηκε, η Ασία τριπλασιάστηκε. Το ίδιο μοτίβο παρατηρούμε μεταξύ Η.Π.Α. και Αφρικής, με την Αφρική να βρίσκεται μια 20ετία πίσω από την Ασία, και τις Η.Π.Α. να γνωρίζουν μια πολύ ραγδαία αύξηση τον 19ο αιώνα.

2040

Με βάση αυτά τα στοιχεία θα δούμε πως η σημερινή πληθυσμιακή εκτόξευση της Ασίας και της Αφρικής ακολουθεί τα χνάρια της Δύσης του 20^ου αιώνα. Τη στιγμή που η Δύση βιώνει μια πληθυσμιακή σταθεροποίηση, η Ανατολή θα συνεχίσει να αυξάνει τον πληθυσμό της και μέχρι το 2040 θα έχει προσθέσει ακόμα 2 δις ανθρώπους, όπως θα διαπιστώσετε και στον παρακάτω χάρτη. Το 2040 ο παγκόσμιος πληθυσμός θα έχει αυξηθεί κατά 2 δις Ανατολικούς, με 1 δις να αναλογεί στην Αφρική και 1 δις στην Ασία. Ασία και Αφρική δηλαδή, θα έχουν πάνω από 3 φορές τον πληθυσμό της Ευρώπης και των δύο Αμερικών μαζί.

1. Ακραία φτώχεια

Ένας άνθρωπος δεν αρκεί να ξέρει ότι θα μπορεί να ζήσει περισσότερο και με περισσότερους ανθρώπους γύρω του. Θα πρέπει η ζωή που θα ζήσει, να είναι μια ζωή αξιοπρεπής, μακριά από τα δεινά που ο ίδιος μπορεί να αντιμετωπίσει. Το λιγότερο, η κοινωνία στην οποία ζει να δημιουργεί τις συνθήκες για ζωή, ελευθερία και την επιδίωξη της ευτυχίας. Η απομάκρυνση από την ακραία φτώχεια είναι η βασική προϋπόθεση για αυτό.

• Η Αφρική βρίσκεται περίπου εκεί που βρίσκονταν οι Η.Π.Α. το 1950.
• Η Ασία βρίσκεται εκεί που βρισκόταν η Ευρώπη το 2000.

Με αυτό το δεδομένο, κατανοώντας πόσο κοντά ήμασταν οι ίδιοι (Δυτικοί) στην απόλυτη φτώχεια, κατανοούμε πόσο γρήγορα θα φύγουν όλο και περισσότεροι άνθρωποι από αυτήν σε Ασία και Αφρική.

2040

Αυτή την στιγμή περίπου 1 δις άνθρωποι βρίσκονται κάτω από το όριο της απόλυτης φτώχειας, με αναλογία 1 προς 1 για Ασία και Αφρική.

Μέχρι το 2040, 300 εκ. Ασιάτες θα ξεφύγουν της απόλυτης φτώχειας.

Με τα νούμερα να συνεχίζουν στο ίδιο μοτίβο μέχρι το 2080, δεν θα υπάρχει κανένας άνθρωπος στον πλανήτη ο οποίος θα ζει κάτω από τα όρια της απόλυτης φτώχειας.

1. Εισοδήματα

Και δεν αρκεί ο άνθρωπος να μπορεί να ζήσει μονάχα μακριά από την απόλυτη φτώχεια. Θα πρέπει η κοινωνία να μπορεί να ζήσει σχετικώς καλά, δηλαδή στη ζωή μας να έχουμε τα μέσα (χρόνο και χρήμα) να θέτουμε ολοένα και πιο περίπλοκους στόχους.

• Κοντά στο 50% των κρατών της Ασίας βρίσκονται στα εισοδηματικά επίπεδα της Δύσης, δηλαδή βρίσκονται στο 4^ο επίπεδο πάνω από 32 δολάρια την ημέρα. Ενώ άλλο 41% βρίσκεται στο 3^ο επίπεδο και 2% στο 2^ο.
• Στην Αφρική, το ~10% ζει σε Δυτικά πρότυπα και περίπου 7 στους 10 Αφρικανούς ζουν στο 2^ο και 3^ο επίπεδο έχοντας ξεφύγει της απόλυτης φτώχειας και ανεβαίνοντας σταδιακά εισοδηματικά επίπεδα. Το σημαντικό εδώ είναι πως μόλις το 10% των κρατών βρίσκεται κάτω από τα όρια της απόλυτης φτώχειας. Σε απόλυτους αριθμούς είναι ένα μεγάλο νούμερο, αλλά στην γενική εικόνα είναι ιδιαίτερα αισιόδοξο.

2040

Με τις τάσεις να συνεχίζουν θετικά μέχρι το 2040:

Ασία

• 500 εκ. Ασιάτες θα περάσουν από το 3^ο στο 4^ο επίπεδο.
• 3 δις Ασιάτες θα περάσουν από το 2^ο στο 3^ο.
• 300 εκ. Ασιάτες θα περάσουν από το 1^ο στο 2^ο δραπετεύοντας της απόλυτης φτώχειας.
• 700 εκ. Ασιάτες, από τους 1 δις που θα προστεθούν στον παγκόσμιο πληθυσμό, θα βρεθούν αυτόματα στο επίπεδο 2.

Αφρική

• 500 εκ. Αφρικανοί θα περάσουν από το 2^ο στο 3^ο επίπεδο.
• 800 εκ. Αφρικανοί, από τους 1 δις που θα προστεθούν, θα περάσουν αυτόματα στο 2^ο επίπεδο.

Παρακάτω θα δείτε την κατανομή των πληθυσμών, ανά ήπειρο και ανά εισοδηματικό επίπεδο, το 2017 αλλά και το 2040:

Η κατανομή είναι σχετική καθώς τα στοιχεία για τα εισοδήματα σε ορισμένες περιοχές και χώρες είναι ελλιπή. Επιπλέον, κάθε φορά που μια χώρα βρίσκονταν στα όρια ενός επιπέδου η κατανομή την ταξινομούσε στο μικρότερο. Από την περίοδο της κατανομής μέχρι σήμερα η εικόνα για την Ανατολή είναι πολύ πιο αισιόδοξη με αποτέλεσμα αυτές οι χώρες να ταξινομούνται εισοδηματικά στο μεγαλύτερο επίπεδο.

Η αλλαγή είναι τόσο σημαντική που το 1^ο διάγραμμα θα δείχνει κάπως έτσι:

Στο 4^ο επίπεδο θα βρούμε αναλογία 1 προς 1 μεταξύ Ανατολικών και Δυτικών. Στο 3^ο επίπεδο, θα βρούμε ~75% Ανατολικούς, οι οποίοι θα ετοιμάζονται στα επόμενα 40 χρόνια, μετά το 2040, να διάγουν δυτική ζωή, ενώ παράλληλα μέχρι τότε κανένας άνθρωπος δεν θα ζει κάτω από τα όρια της απόλυτης φτώχειας.

Η Ανατολή το 2040 θα έχει όσους Δυτικούς έχει και η Δύση.

1. Δημοκρατία

Ακόμα και όταν κάποιος στη Δύση θα παραδεχτεί την προκείμενη οικονομική υπεροχή της Ανατολής, θα διατυπωθεί το εξής επιχείρημα: «Ναι είναι πιο δυνατοί οικονομικά, αλλά ο πολιτισμός τους είναι ακόμα πολύ πίσω.» Για τον λόγο αυτό θα εξετάσουμε ένα δείκτη που μπορεί κατά ένα τρόπο να μας δείξει την πολιτισμική ανάπτυξη της Ανατολής: τον δείκτη της Δημοκρατίας. Θεωρητικά, όσο πιο πολιτισμένος είναι ένας λαός, τόσο πιο κοντά βρίσκεται στη Δημοκρατία.

Ας συγκρίνουμε λοιπόν Αμερικές, Ευρώπη, Αφρική και Ασία:

Δημοκρατίες

• Η Ασία βρίσκεται τώρα εκεί όπου η Ευρώπη βρισκόταν το 1918.
• Η Αφρική βρίσκεται τώρα εκεί όπου η Β. Αμερική βρισκόταν το 1960.

Αναλογία αύξησης

• Η Ευρώπη αύξησε τις Δημοκρατίες από το 1900 μέχρι το 2000, 6,15 φορές
• Η Ασία από το 1950 μέχρι σήμερα, 5,4 φορές.

Με διαφορά 50 χρόνων, Ασία και Ευρώπη έχουν παρόμοια αύξηση στον αριθμό των Δημοκρατιών στην ήπειρό τους.

• Η Β. Αμερική αύξησε τις Δημοκρατίες από το 1900 (1910) μέχρι το 2000, 7,3 φορές.
• Η Αφρική από το 1950 μέχρι σήμερα, 3 φορές.

Εκλογές

• Η Ασία βρίσκεται τώρα εκεί όπου η Ευρώπη βρισκόταν το 1919.
• Η Αφρική βρίσκεται τώρα εκεί όπου η Β. Αμερική βρισκόταν το 1956.

Αναλογία αύξησης

• Η Ευρώπη αύξησε τις εκλογικές αναμετρήσεις από το 1900 μέχρι το 2000, 2,6 φορές.
• Η Ασία από το 1950 μέχρι σήμερα 2,6 φορές.

Παρόμοια αύξηση με διαφορά 50 χρόνων.

• Η Β. Αμερική αύξησε το ποσοστό Δημοκρατιών από το 1900 μέχρι το 2000, 2,2 φορές.
• Η Αφρική αύξησε το ποσοστό εκλογικών αναμετρήσεων από το 1950 μέχρι σήμερα, 10 φορές.

5πλάσια αύξηση με 50 χρόνια διαφορά.

2040

Είναι εμφανές πως η «δημοκρατική διαφορά» μεταξύ Δύσης και Ανατολής είναι ο 20^ος αιώνας. Η Ασία και η Αφρική προχωρούν στην θεσμοθέτηση και τη διεξαγωγή εκλογικών αναμετρήσεων πολύ γρηγορότερα από ότι έκαναν Ευρώπη και Β. Αμερική, με τη διαφορά 50 χρόνων. Παρόλα αυτά, είναι δυσκολότερο για τις χώρες αυτές να χαρακτηριστούν Δημοκρατίες ακόμα. Αυτός ο ρυθμός ανάπτυξής τους όμως, θα τους οδηγήσει στα επόμενα 50 χρόνια να καλύψουν αυτή τη διαφορά, τη στιγμή όπου η Δύση έχει φθάσει, στατιστικά και μόνο, τσο μέγιστο δυνατό.

Σε 50 χρόνια από τώρα η Ανατολή δεν θα έχει να ζηλέψει κάτι από τη Δημοκρατία της Δύσης.

Σε όλα τα παραπάνω δεν μετριούνται ξεχωριστά τα πολιτισμικά και επιστημονικά επιτεύγματα, με την Ινδία και την Κίνα να αποτελούν μηχανές μαζικής παραγωγής επιστημόνων και Ινδούς και Κινέζους να κατακλύζουν με τις επιτυχίες τους τα πανεπιστήμια της Δύσης. Το ίδιο θα συμβεί και με την Αφρική όταν οι δείκτες της ευθυγραμμιστούν με αυτούς των Ασιατικών χωρών.

Η Ανατολή γίνεται πιο υγιής, πιο μεγάλη, πιο εύπορη και πιο δημοκρατική, σε ταχύτερους ρυθμούς από αυτούς που χρειάστηκε η Δύση για να επιτύχει τα ίδια αποτελέσματα.

(*) Ο Εμμανουήλ Μπέζας είναι τελειόφοιτος του Τμήματος Μηχανικών Ορυκτών Πόρων της Πολυτεχνικής Σχολής του Πανεπιστημίου Δυτικής Μακεδονίας. Είναι άριστος απόφοιτος δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης και εκλέχθηκε Έφηβος Βουλευτής το 2017. Στις αυτοδιοικητικές εκλογές του 2023 ήταν υπεύθυνος προεκλογικής καμπάνιας. Είναι δημιουργός της εκπομπής Intellectus: Podcast and more, συνιδρυτής των Determinants, ομάδα που αναλαμβάνει πολιτικές καμπάνιες στα social media και αρθρογραφεί για νομικά, κοινωνικά και ζητήματα εξωτερικής πολιτικής και άμυνας.

(**) Συμβατικά ορίζουμε ως Ανατολή την Ασία και την Αφρική καθώς:

α) είναι οι δύο ήπειροι για τις οποίες εμείς οι Δυτικοί είμαστε περισσότερο προκατειλημμένοι, β) γιατί στην Ασία βρισκόνταν ως επί το πλείστων οι χώρες που συγκρούστηκαν με τη Δύση στον ψυχρό πόλεμο, γ) γιατί η Λατινική Αμερική βρίσκεται ενδιάμεσα από Ευρώπη, Η.Π.Α., Ασία και Αφρική.