Μάθημα 1ο: Σχολείο και Ψυχική υγεία
Όλα ξεκινούν από τα παιδιά και για τον λόγο αυτό μία σκέψη είναι να γίνουν τα σχολεία προαγωγοί της υγείας ώστε να χτίζονται από νωρίς τα θεμέλια με τα υγιή παιδιά να γίνονται υγιείς ενήλικες. Είναι αναμφίβολο ότι η προαγωγή της υγείας δεν είναι αποκλειστικά προϊόν μάθησης, δεδομένου ότι πολλοί βιολογικοί παράγοντες μπαίνουν στην εξίσωση, αλλά σε αρκετές περιπτώσεις η έγκαιρη εκμάθηση καλών πρακτικών για την υγεία είναι καθοριστικής σημασίας.
Ο παράγοντας αυτός μας οδηγεί, λοιπόν, να εστιάσουμε στην ψυχική υγεία, όπως αυτή μπορεί να προασπιστεί στα πλαίσια της σχολικής κοινότητας, αφού σε αυτήν τα παιδιά περνούν το μεγαλύτερο μέρος της καθημερινότητάς τους. To SHE (Schools for Health in Europe), μάλιστα, αποτελεί έναν οργανισμό που δραστηριοποιείται ακριβώς πάνω σε αυτή τη σκέψη.
Συνδυάζοντας τη σημαντικότητα της ψυχικής υγείας στη ζωή μας με χαρακτηριστικά της παιδικής ηλικίας, οδηγούμαστε στο γιατί είναι η κατάλληλη ηλικία πάνω στην οποία μπορούμε να καλλιεργήσουμε πρακτικές ανάπτυξης της ψυχικής υγείας. Η παιδική ηλικία σημαίνει ευπλαστότητα, ευαλωτότητα και διάθεση. Ένα παιδί απορροφάει τις γνώσεις και τις εμπειρίες σαν σφουγγάρι και για αυτό προσφέροντας του γνώσεις που αφορούν την πρόληψη ή και παρέμβαση ζητημάτων ψυχικής υγείας και δείχνοντας μέσα από βιωματικές δραστηριότητες τον τρόπο που μπορεί να αντιμετωπίσει τέτοια ζητήματα, θα μάθει να προστατεύει τον εαυτό του και τους γύρω του ακόμα και στην ενήλικη ζωή.
Για παράδειγμα οι αγχώδεις διαταραχές ταλαιπωρούν σημαντικό ποσοστό του πληθυσμού, αν ένα παιδί όμως μάθει να τις διαχειρίζεται από μικρό με ασκήσεις αναπνοής που έμαθε από το σχολείο λόγου χάριν, το ίδιο θα συνεχίσει να κάνει μεγαλώνοντας.
Παράλληλα, πολλές από τις ψυχικές διαταραχές των ενηλίκων συνδέονται με παιδικά τραύματα, στοιχείο που δείχνει ότι η παιδική ηλικία είναι αυτή κατά την οποία το άτομο χρειάζεται να κοιτάξει κατάματα την ψυχική του υγεία και επειδή μόνο του δεν ξέρει πώς, να έχει ένα υποστηρικτικό περιβάλλον να το καθοδηγεί. Ένα από αυτά τα περιβάλλοντα αποτελεί αναμφισβήτητα το σχολείο.
Είναι, άλλωστε, σαφές ότι η ψυχική υγεία δεν περιορίζεται στο άτομο αλλά συμπεριλαμβάνει εξίσου κοινωνικούς και περιβαλλοντικούς παράγοντες, αφού το άτομο ζει μέσα σε συστήματα. Τέλος, ένα παιδί έχει ανοιχτό μυαλό και διάθεση, για αυτό είναι ευκαιρία να γνωρίσει και να αναπτύξει μεθόδους που θα το κάνουν ψυχικά υγιές και ανθεκτικό, ενώ αν κατακτήσει αυτές τις μεθόδους μελλοντικά θα μπορεί να βοηθήσει και άλλους προς την ίδια κατεύθυνση.
Και κάπου εδώ τον ρόλο του καλείται να αναλάβει το σχολείο όπου τα παιδιά περνούν μεγάλο μέρος της καθημερινότητας τους. Τα προγράμματα σπουδών στοχεύοντας στην προαγωγή της ψυχικής υγείας μπορούν να καλλιεργήσουν κοινωνικές και συναισθηματικές δεξιότητες, να προσφέρουν γνώσεις και ενημέρωση για θέματα που άπτονται της ψυχικής υγείας, να υιοθετήσουν την βιωματική και συνεργατική μάθηση και να δίνουν ευκαιρίες ελεύθερης έκφρασης των μαθητών.
Να θυμόμαστε, επίσης, ότι σχολείο δεν είναι μόνο οι μαθητές αλλά είναι οι εκπαιδευτικοί, οι γονείς και τα ανώτερα στελέχη, οπότε είναι απαραίτητο να υπάρχει επικοινωνία, αλληλουποστήριξη και συνεργασία μεταξύ όλων ώστε να παρατηρούνται οι ανάγκες, να μελετώνται οι τρόποι πρόληψης και αντιμετώπισης των προβλημάτων που προκύπτουν και τελικά να γίνονται οι σωστές παρεμβάσεις. Το σχολείο είναι εξάλλου ένα σύστημα που μονάχα σαν όλο μπορεί να γίνει προαγωγός της υγείας.
Πώς, επομένως, μπορούμε να προάγουμε την ψυχική υγεία; Μέσα από την εκπαίδευση είναι μια ενδιαφέρουσα απάντηση στην οποία μπορούμε να εστιάσουμε και την οποία καλούμαστε να υιοθετήσουμε σαν κοινωνία.