Η Εργασία ως Δικαίωμα και Προοπτική για Άτομα με Αναπηρία
Η επαγγελματική σταδιοδρομία και εξέλιξη είναι δικαίωμα για όλους και μια από τις κοινωνικές ομάδες στην οποία πρέπει να φανερώσουμε ιδιαίτερο ενδιαφέρον είναι τα άτομα με αναπηρία. Η συμμετοχή τους στην αγορά εργασίας είναι το πρώτο και βασικό βήμα για την ένταξή τους στην κοινωνική ζωή για την επίτευξη μιας ισότιμης και ολοκληρωμένης συμμετοχής σε αυτήν.
Στη σημερινή εποχή η απορρόφηση στην αγορά εργασίας δεν αποτελεί δυνατότητα για τα περισσότερα άτομα με αναπηρία αφού ένα πολύ μεγάλο ποσοστό τους, παρά το γεγονός πως είναι ικανά για εργασία βρίσκεται σε κατάσταση ανεργίας.
Η 3η Δεκεμβρίου, Παγκόσμια Ημέρα Ατόμων με Αναπηρία, μας καλεί να ευαισθητοποιηθούμε για τα θέματα αναπηρίας και να δράσουμε για την προστασία των δικαιωμάτων και την ενίσχυση αυτών των ατόμων. Σύμφωνα με το Παρατηρητήριο Θεμάτων της Εθνικής Συνομοσπονδίας Ατόμων με Αναπηρία (ΕΣΑμεΑ) και την έρευνα της Ελληνικής Στατιστικής Αρχής το 2022 σχεδόν το ένα τρίτο των ατόμων με σοβαρή αναπηρία βιώνουν κοινωνικό αποκλεισμό, ενώ το 70% δηλώνουν ότι αισθάνονται μοναξιά.
Μόνο το 35% αναφέρουν ότι νιώθει ευτυχισμένο το μεγαλύτερο μέρος του χρόνου, και μόλις το 18,2% είναι ικανοποιημένο με την οικονομική του κατάσταση. Επιπλέον, σχεδόν οι μισοί δεν έχουν επαρκή χρόνο για δραστηριότητες που τους ευχαριστούν, αναδεικνύοντας την επιτακτική ανάγκη για μεγαλύτερη στήριξη και ενεργή ένταξη στο κοινωνικό σύνολο.
Έχουμε αναρωτηθεί πόσο αποτελεσματική είναι η ενσωμάτωση των ατόμων με αναπηρία στην αγορά εργασίας και αν οι συνθήκες που τους προσφέρονται ανταποκρίνονται πραγματικά στις ανάγκες και τις δυνατότητές τους; Η εργασία, ως βασικό κοινωνικό αγαθό, μπορεί να διαδραματίσει καθοριστικό ρόλο στη μείωση των σοβαρών προκλήσεων που ανέδειξε η παραπάνω έρευνα. Η καταπολέμηση των διακρίσεων αποτελεί πρωταρχικό ζήτημα, στο πλαίσιο των αρχών της ισότητας, της κοινωνικής δικαιοσύνης και της ελευθερίας, θεμελιώδεις αξίες που καθορίζουν τη φυσιογνωμία των ευρωπαϊκών θεσμών.
Η ενσωμάτωση των ατόμων με αναπηρία στην αγορά εργασίας είναι μια σύνθετη πρόκληση που απαιτεί συνεργασία της πολιτείας, των εργοδοτών και της κοινωνίας. Απαραίτητη είναι η προώθηση τόσο των ατομικών όσο και των κοινωνικών τους αναγκών, με στόχο την ένταξή τους σε ποιοτικές και βιώσιμες θέσεις εργασίας. Με αυτόν τον τρόπο διασφαλίζεται η αυτονομία τους, ενώ παράλληλα αναδεικνύεται η αξία της ισότιμης πρόσβασης στην εργασία, όπως επισημάνθηκε και στη διακήρυξη της Μαδρίτης το 2002.
Το κράτος διαδραματίζει καθοριστικό ρόλο στην ένταξη των ατόμων με αναπηρία στην αγορά εργασίας, ξεκινώντας από τη διασφάλιση προσβασιμότητας στους χώρους εργασίας. Οφείλει επομένως να ενισχύσει τις πολιτικές απασχόλησης, παρέχοντας κίνητρα σε εργοδότες και εφαρμόζοντας ποσοστώσεις στον δημόσιο τομέα, διασφαλίζοντας την τοποθέτηση του κατάλληλου ανθρώπου στην κατάλληλη θέση.
Παράλληλα οφείλει να θεσπίσει αυστηρά μέτρα κατά των διακρίσεων, παρέχοντας ίσες ευκαιρίες για τα άτομα με αναπηρία, ενώ πρέπει να εφαρμόσει εκπαιδευτικά προγράμματα που προάγουν την ένταξή τους στην αγορά εργασίας, συνοδευόμενα από στοχευμένα προγράμματα απασχόλησης. Η παροχή κοινωνικών επιδομάτων για την υποστήριξη των αναγκών τους, σε συνδυασμό με τη συμμετοχή τους στην εργασία, θα ενισχύσει την οικονομική τους αυτονομία και θα συμβάλει στη βελτίωση της ψυχικής τους υγείας, εξασφαλίζοντας μια αξιοπρεπή ποιότητα ζωής.
Οι σύμβουλοι επαγγελματικού προσανατολισμού αναλαμβάνουν με τη σειρά τους ιδιαίτερο ρόλο στην υποστήριξη και ενδυνάμωση των ατόμων με αναπηρία, συμβάλλοντας ενεργά στην άρση στερεοτύπων και την αλλαγή νοοτροπίας. Η παροχή συμβουλευτικών υπηρεσιών πρέπει να είναι συνεχής, εστιάζοντας στην ανάπτυξη δεξιοτήτων, την ενίσχυση της αυτοπεποίθησης και την αντιμετώπιση επαγγελματικών προκλήσεων.
Οι σύμβουλοι μπορούν να καθοδηγήσουν τους ενδιαφερόμενους μέσα από ειδικά προγράμματα που επικεντρώνονται σε δεξιότητες υψηλής ζήτησης στην αγορά εργασίας, ενώ παράλληλα διαδραματίζουν καίριο ρόλο στην εκπαίδευση των εργοδοτών και του ευρύτερου κοινού για τη διαχείριση της διαφορετικότητας, προάγοντας τη συμπερίληψη στον εργασιακό χώρο.
Η ενίσχυση της της πρόσβασης των ατόμων με αναπηρία στην εργασία δεν αποτελεί μόνο κοινωνική ευθύνη, αλλά και μια σημαντική επένδυση στη διαφορετικότητα, τη δημιουργικότητα και την καινοτομία. Με σωστή υποστήριξη και την καταπολέμηση των διακρίσεων μπορούμε να διασφαλίσουμε ότι η εργασία θα είναι πραγματικά ανοιχτή και προσβάσιμη για όλους.