Γρίπη 2018 - 19: Μάθημα πρόληψης με 135 θύματα
Αριθμοί που δεν περνούν απαρατήρητοι. Κοινωνικό κόστος ανυπολόγιστο.
Μήπως θα έπρεπε να προβληματιστούμε λίγο περισσότερο και με βάση την, άξια συγχαρητηρίων, αναλυτική αναφορά του ΚΕΕΛΠΝΟ, να αρχίσουμε με ένα μεγάλο «γιατί» και να προχωρήσουμε σε εξαγωγή συμπερασμάτων για αναθεώρηση πρακτικών, διαμόρφωση χρηστικών οδηγιών αλλά και ατομικών αποφάσεων, προκειμένου να αντιμετωπίσουμε αποτελεσματικότερα το φαινόμενο; Διότι είναι βέβαιον ότι ο ιός της γρίπης θα εξακολουθεί να προσβάλλει την κοινωνία μας και τα επόμενα χρόνια. Είναι λογικό λοιπόν να έχουμε κάθε χρόνο τόσες απώλειες;
Στο Ινστιτούτο Δημόσιας Υγείας του Αμερικανικού Κολλεγίου Ελλάδας, κάθε Οκτώβριο και επί τρία συνεχή έτη, η εναρκτήρια διάλεξη, του ακαδημαϊκού έτους, είναι αφιερωμένη στη γρίπη.
Το ίδιο θα γίνει και φέτος, αλλά προφανώς δεν αρκεί.
Ορισμένες, βέβαια, από τις θέσεις και τις τοποθετήσεις ειδικών που αναπτύχθηκαν, αξίζει να επαναληφθούν δημόσια σήμερα, αρχής γενομένης από τα χαμηλά ποσοστά εμβολιασμού κατά της γρίπης.
Έχει γίνει σαφές, ότι το αυτοαποκαλούμενο «αντιεμβολιαστικό κίνημα», με αρκετούς οπαδούς στη χώρα μας, δεν είναι τίποτα περισσότερο από μια αναχρονιστική, αντιεπιστημονική και τελικά αντικοινωνική άποψη, που εισηγείται την άρνηση της προόδου, κυρίως, όμως, την άρνηση της πρόληψης. Σύμφωνα με τις αυθαίρετες αντιεμβολιαστικές απόψεις, ο πατέρας της επιστημονικής ιατρικής, ο κλασσικός Ιπποκράτης, πρέπει να ήταν εκτός λογικής όταν θεμελίωνε την αρχή «το προλαμβάνειν βέλτιστον». Εάν εφαρμοσθούν όσα προτείνουν οι αντίθετοί του, νεοσοφιστές της σύγχρονης παρακμής, το κακό δεν θα σταματήσει στη γρίπη, που σκοτώνει στην Ελλάδα, ούτε στην ιλαρά, που έχει ανακάμψει σε όλη την Ευρώπη, αλλά θα «καλωσορίσουμε» και τη διφθερίτιδα, τον τέτανο ακόμη και την ευλογιά, στο όνομα μιας παράλογης τάσης εκμοντερνισμού που, όμως, προκαλεί θύματα.
Πώς ερμηνεύεται, όμως, ότι στο πλαίσιο της Ιατρικής του σύγχρονου Πολιτισμού, η Ιπποκρατική αρχή της πρόληψης δεν βαδίζει παράλληλα με τις μεγάλες εξελίξεις στους τομείς της διάγνωσης και της θεραπείας, που έχουν πραγματοποιήσει συναρπαστικά άλματα τις τελευταίες δεκαετίες;
Είναι προφανές, ότι στην περίπτωση της γρίπης, για μια ακόμη φορά, τόσο η διάγνωση όσο και η θεραπεία λειτούργησαν με αξιοσημείωτη επιτυχία, σύμφωνα πάντοτε με το ΚΕΕΛΠΝΟ, αλλά οι σκληροί αριθμοί καταδεικνύουν μια ουσιαστική αδυναμία για αποτελεσματική αντιμετώπιση του προβλήματος διότι υπάρχει μεγάλο και σαφές κενό στον τομέα της πρόληψης.
Η κυριαρχική επικράτηση των αρχών της διάγνωσης και θεραπείας στη σύγχρονη κοινωνία, έχει οδηγήσει στην ανάπτυξη ενός νοσοκομειοκεντρικού μοντέλου άσκησης της ιατρικής, που έχει δομηθεί έτσι, ώστε η Ιατρική να τρέχει πίσω από τα γεγονότα, να τρέχει πίσω από τον άρρωστο, πίσω και από την αρρώστια.
Το μοντέλο αυτό, με τη λειτουργικότητά του, υπαγορεύει και επιβάλλει στρατηγικές υγείας που υποτιμούν την πρόληψη, από την οποία ενδόμυχα, πλην όμως εντελώς εσφαλμένα, το σύστημα αισθάνεται ότι απειλείται.
Διότι η πρόληψη δεν στηρίζεται στην επιτακτική ανάγκη του κάθε αρρώστου και κάθε γιατρού να αντιμετωπίσουν από κοινού με διάγνωση και θεραπεία ένα συγκεκριμένο, υπαρκτό και συνήθως επώδυνο ή απειλητικό της ζωής πρόβλημα υγείας.
Διότι η πρόληψη απευθύνεται στον υγιή άνθρωπο, και τον καλεί, να διατηρήσει την υγεία του μακριά από τον γιατρό, έξω από το νοσοκομείο, πριν από τη διάγνωση και φυσικά πολύ πριν από τη θεραπεία.
Διότι η πρόληψη καλεί τον υγιή πολίτη της σύγχρονης κοινωνίας, μέσα στο σύνολο των γενικών προβλημάτων του, να κατευθύνει τις επιλογές του και να λειτουργήσει ειδικά, προκειμένου να αποφύγει κάποια, εν πολλοίς άγνωστα στον ίδιο, θέματα υγείας που ίσως τον απασχολήσουν στο μέλλον, ένα από τα οποία είναι και η γρίπη.
Αυτά τα χαρακτηριστικά είναι και τα αδύνατα σημεία στην πρακτική εφαρμογή της θεμελιώδους αυτής Ιπποκρατικής αρχής που, θεωρητικά, όχι μόνον δεν επιδέχεται καμίας αμφισβήτησης, αλλά αποτελεί και το άμεσο μέλλον της Ιατρικής του αιώνα μας.
Συμπερασματικά, οι οδηγίες για τον προληπτικό εμβολιασμό κατά της γρίπης, σκόπιμο είναι να αναθεωρηθούν, οι δε παρεμβάσεις προς το κοινωνικό σύνολο να πολλαπλασιαστούν.
Δεν είναι «οι ομάδες υψηλού κινδύνου» που εσφαλμένα καλούνται, μόνον αυτές, κάθε χρόνο να εμβολιασθούν. Ο κάθε πολίτης, υγιής ή ασθενής, μεγάλος ή μικρός, άνδρας ή γυναίκα, δεν έχει ποτέ ενημερωθεί, ότι με ένα πολύ απλό τρόπο και χωρίς κανένα κόστος, καλείται με ελεύθερη βούληση να προστατεύσει τον εαυτό του, την οικογένειά του, τους συναδέλφους του, τους φίλους του, αλλά και την κοινωνία από έναν εχθρό που σκοτώνει. Αυτή είναι η επιστημονική αρχή του «κοινωνικού τείχους» για αντιμετώπιση κάθε επιδημίας. Η ένδειξη για το εμβόλιο της γρίπης είναι σαφής: κάθε άτομο άνω των έξι μηνών.
Η αρχή ας γίνει πρώτα από εμάς τους ίδιους τους επιστήμονες του χώρου της υγείας. Καλό είναι πρώτοι εμείς να τιμούμε την επιστήμη μας που γεννήθηκε, θεμελιώθηκε και ασκείται με κλασσικές αρχές και όχι με επιπόλαια ευφυολογήματα που σκοτώνουν κόσμο.
* O Παναγιώτης Κ. Μπεχράκης MD, PhD, FCCP είναι Πνευμονολόγος – Εντατικολόγος, Διευθυντής Ινστιτούτου Δημόσιας Υγείας Αμερικανικού Κολλεγίου Ελλάδος, τ. Αναπλ. Καθηγητής ΕΚΠΑ και Πανεπ. Harvard