Πώς οι Αγγλοσάξονες απειλούν να «τελειώσουν» την Ε.Ε.
Διδάκτωρ Γεωπολιτικής, Ινστιτούτο Αναλύσεων Ασφάλειας & Άμυνας (www.i-sda.eu)
Με μία πρώτη ματιά η υπόθεση θα μπορούσε να χαρακτηριστεί ως ζήτημα «ρουτίνας» και «διαπραγμάτευσης» μεταξύ εταίρων, η πραγματικότητα όμως έχει να κάνει με το υπό εξέλιξη γεωπολιτικό παίγνιο για τη κυριαρχία στην Ευρασία και τις σχέσεις επιβολής μεταξύ των ΗΠΑ, της Ευρώπης (ορά Γερμανία) και της Ρωσίας. Τι ακριβώς συμβαίνει αυτές τις ημέρες στην ΕΕ το οποίο ελάχιστοι στη χώρα μας έχουν «πιάσει», αφού – δικαίως ή αδίκως – ασχολούμαστε αποκλειστικά με θέμα της πατρίδα μας; Το ζήτημα έχει να κάνει με τη ψήφιση ή όχι του νέου προϋπολογισμού της ΕΕ, και εξηγούμε το γιατί.
Μέχρι τα τέλη Νοεμβρίου, στην ουσία στις 22 Νοεμβρίου, το Συμβούλιο Κορυφής της ΕΕ θα πρέπει να έχει ψηφίσει τον προϋπολογισμό της Ένωσης για την περίοδο 2014-2020. Προσοχή: Η ΕΕ ως ένας σοβαρός οργανισμός δεν ψηφίζει απλά ετήσιους προϋπολογισμούς αλλά περνάει προγράμματα με ορίζοντα επταετίας, για τον πολύ απλό λόγο πως προχωράει σε στρατηγικό σχεδιασμό και έργα μακράς πνοής τα οποία όπως είναι φυσικό δεν μπορούν να χρηματοδοτηθούν μέσα στο πλαίσιο ενός ετήσιου πακέτου.
Φυσικά και το πρόγραμμα 2014-2020 διαιρείται σε ετήσια κομμάτια αλλά το σημαντικό είναι πως το πακέτο το οποίο θα πρέπει να εγκριθεί από τους ηγέτες των χωρών μελών της Ένωσης θα είναι διάρκειας επτά ετών.
Όλα αυτά καλά, θα πει κάποιος – ευχής έργο θα ήταν να ακολουθήσουμε και εμείς το παράδειγμα αυτό – το πρόβλημα και ο κίνδυνος που βρίσκεται;
Για πρώτη φορά μετά από δεκαετίες ο προϋπολογισμός της ΕΕ κινδυνεύει να μην ψηφιστεί και να μην καταστεί λειτουργικός, μετά από την επιμονή της κυβέρνησης στου Ντέιβιντ Κάμερον να προχωρήσει στη χρήση του δικαιώματος αναβλητικής αρνησικυρίας, σε απλά ελληνικά… «ΒΕΤΟ», εάν δεν εισακουστούν οι βρετανικές επιφυλάξεις και δεν υλοποιηθούν οι προτεινόμενες από το Λονδίνο αλλαγές. Χαραρκτηριστικά είναι τα δημοσιεύματα που αναφέρουν ότι το Λονδίνο επιθυμεί "λιγότερη Ευρώπη".
Καλά, θα ρωτήσει κάποιος, δεν έχει ξανασυμβεί ο προϋπολογισμός της ΕΕ να αντιμετωπίσει προβλήματα στην έγκρισή του είτε από το Συμβούλιο Κορυφής είτε από το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο; Ακριβώς στο σημείο αυτό είναι που τα πράγματα περιπλέκονται, αφού φυσικά δεν είναι η πρώτη φορά που ένα σημαντικό πρόγραμμα τίθεται στη βάσανο μίας εξαντλητικής διαπραγμάτευσης μεταξύ των κρατών-μελών, είναι όμως η πρώτη φορά που καταρτίζεται ένα σχέδιο προϋπολογισμού με μόνο στόχο να αντιμετωπίσει την κρίση που μαστίζει την Ένωση και το οποίο μπορεί να καταρρεύσει στο σύνολό του, με αποτέλεσμα να κινδυνεύσει να καταρρεύσει και η ίδια η Ένωση, επειδή ένα κράτος-μέλος διαφωνεί με τη φιλοσοφία του.
Το να αναλύσουμε ολόκληρο το σχέδιο δεν έχει κανένα νόημα (οι ενδιαφερόμενοι μπορούν να δουν λεπτομέρειες στην πολύ καλά οργανωμένη διαδικτυακή πύλη της Ένωσης και της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, αφού εκεί καταρτίζεται το προσχέδιο που μετά περνάει για έγκριση στο Συμβούλιο κορυφής και στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο. Ας επικεντρωθούμε όμως σε ένα-δύο σημεία τα οποία αξίζουν αναφοράς για να αντιληφθεί κάποιος τη σημασία των γεγονότων.
Για πρώτη φορά λοιπόν, ο με ορίζοντα επταετίας προϋπολογισμός της ΕΕ σχεδιάζεται να απορροφήσει περί το ένα τρισεκατομμύριο ευρώ, ποσό αυξημένο κατά ένα μεγάλο ποσοστό εάν κάποιος λάβει υπόψη πως η προηγούμενη χρηματοδοτική περίοδος (2007-2013) είχε απορροφήσει ένα ποσό της τάξεως των 840 δισεκατομμυρίων ευρώ.
Στην ουσία, με τον νέο προϋπολογισμό, προστίθεται ένα επιπλέον ποσό της τάξεως των 150 περίπου δισεκατομμυρίων, δηλαδή ο προϋπολογισμός ενός σχεδόν έτους (για παράδειγμα για το 2012 ο προϋπολογισμός της ΕΕ ανήλθε στα 147,2 δισεκατομμύρια ευρώ), με μόνο σκοπό να θωρακίσει την ΕΕ από τη κρίση χρέους και να δώσει μία νέα έμφαση στην «ανάπτυξη».
Ποιά η θέση της Μεγάλης Βρετανίας για το θέμα; Με λίγα λόγια, το Λονδίνο ξεκαθάρισε πως δεν πρόκειται να ψηφίσει έναν προϋπολογισμό που αυξάνει τα έξοδα της ΕΕ τη στιγμή που ο βρετανικός λαός αντιμετωπίζει τεράστια οικονομικά προβλήματα και προγράμματα λιτότητας που προκαλούν ήδη κοινωνική δυσαρέσκεια αν όχι αναταραχή.
Ο Ν. Κάμερον υπογραμμίζει πως ένας προϋπολογισμός «λιτότητας» θα ήταν αυτό που χρειάζεται και για την ΕΕ η οποία δεν μπορεί να εξακολουθήσει να αυξάνει τα έξοδά της. Έτσι, ο προϋπολογισμός θα πρέπει να μειωθεί τουλάχιστον κατά 100 δισεκατομμύρια, δηλαδή να μείνει στην ουσία στα επίπεδα της προηγούμενης επταετίας, με αποτέλεσμα να μιλάμε για έναν «παγωμένο» προϋπολογισμό.
Η Βρετανία υποστηρίζει ακόμα πως ο προϋπολογισμός θα πρέπει να έχει χρονικό ορίζοντα την πενταετία και όχι την επταετία, λόγω της αβεβαιότητας της περιόδου η οποία δεν επιτρέπει μακροπρόθεσμο σχεδιασμό. Ένα ακόμα ενδιαφέρον σημείο της θέσης του Ηνωμένου Βασιλείου είναι πως ο προϋπολογισμός θα πρέπει να αντικατοπτρίζει τη πραγματικότητα, η οποία δεν άλλη πως υπάρχουν χώρες της Ευρωζώνης και χώρες εκτός, άρα θα πρέπει στην ουσία να έχουμε δύο χωριστούς προϋπολογισμούς. Η «παραδοσιακή» ευρωσκεπτικιστική λογική «για ποιον ακριβώς λόγο θα πρέπει οι υπόλοιποι να πληρώσουν τους Γερμανο-Γάλλους και τους δορυφόρους τους» κυριαρχεί στη βρετανική σκέψη και φιλοσοφία.
Ένα ακόμα εντυπωσιακό σημείο είναι και η θέση της κυβέρνησης Κάμερον πως μέσα στα νέα αυτά δεδομένα που διέπουν την ΕΕ, δηλαδή μέσα στο πλαίσιο της κρίσης της Ευρωζώνης, της προσπάθειας για μεγαλύτερη συνοχή (υπό Γερμανικό φυσικά έλεγχο) και της τραπεζικής ενοποίησης, η οποία στη καλύτερη των περιπτώσεων θα οδηγήσει στη δημιουργία ενός ευρωπαϊκού ηπειρωτικού κράτους (υπό πλήρη έλεγχο από το Βερολίνο), ο βρετανικός λαός θα πρέπει να ερωτηθεί, αφού τα δεδομένα της Ένωσης πλέον έχουν αλλάξει δραματικά.
Για την ώρα, η κυβέρνηση δεν έχει ξεκαθαρίσει το κατά πόσον θα τεθεί κάποιο ερώτημα σε δημοψήφισμα ή στις επόμενες εκλογές, αλλά θεωρείται βέβαιο πως ο ευρωσκεπτικισμός αυτή τη στιγμή κάνει θραύση, ενώ ανάλογα και με το ερώτημα που θα κληθούν να απαντήσουν οι Βρετανοί πολίτες, η ΕΕ μπορεί να αντιμετωπίσει ακόμα και τη περίπτωση αλλαγής της σχέσης (αποχώρηση δεν προβλέπεται, από τη Συνθήκη της Λισαβόνας) των Βρυξελλών με το Λονδίνο. Το κατά πόσο η συγκεκριμένη πρόθεση για προσφυγή στον λαό από τον Ν. Κάμερον είναι πολιτικός τακτικισμός ή σοβαρή στρατηγική επιλογή, θα φανεί τους επόμενους μήνες, όταν θα πρέπει να ξεκαθαρίσει το τι ακριβώς εννοεί με το θέμα του ερωτήματος (και ποιο θα είναι αυτό) που θα υποβληθεί στη κρίση των Βρετανών πολιτών.
Το σίγουρο είναι πως ο κάθε πρωθυπουργός της Βρετανίας που «βάζει στη θέση τους» τεχνοκράτες των Βρυξελλών και υπερασπίζεται τα συμφέροντα του κράτους, εγγράφει πολιτικό κέρδος στην κοινή γνώμη (με πρώτη διδάξασα τη «Σιδηρά Κυρία», Μάργκαρετ Θάτσερ, η οποία λίγες ημέρες μετά την ανάρρησή της στον πρωθυπουργικό θώκο, το 1979, στην ουσία έθεσε με εκβιαστικό αλλά αποτελεσματικό τρόπο, την απαίτηση του Λονδίνου να λάβει αντιπαροχές για τη σημαντική του συμβολή στο κοινό ταμείο και τον ευρωπαϊκό προϋπολογισμό – The British Rebate).
Ποια η θέση των «ηπειρωτικών» σε όλα τα παραπάνω; Αρχικά ο πρόεδρος του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου, Χέρμαν Βαν Ρομπέι, αφήνοντας κατά μέρος το βελγικό του φλέγμα, «απείλησε» να κλείσει όλους τους ηγέτες μέσα το Σαββατοκύριακο 24-25 Νοέμβρη, εάν στις 22-23 δεν καταλήξουν σε μία συμφωνία για τον προϋπολογισμό!
Οι Γερμανο-Γάλλοι από την πλευρά τους αφήνουν να εννοηθεί πως δεν έχουν κανένα σκοπό να «παίξουν» με το θέμα, το Παρίσι δεν πρόκειται να δεχτεί καμία έκπτωση στα κονδύλια για την Κοινή Αγροτική Πολιτική (Common Agricultural Policy – CAP), ενώ οι Γερμανοί απειλούν πως θα κόψουν τις επιστροφές κονδυλίων προς το Λονδίνο, διαδικασία που θεσπίστηκε μέσω της διαπραγμάτευσης του 1979, η οποία από μία εφάπαξ καταβολή έχει μεταβληθεί (δικαίως ή αδίκως) σε «εθιμικό» βρετανικό δίκαιο.
Οι γεωπολιτικές παράμετροι του συγκεκριμένου ζητήματος όπως θα μπορεί να γίνει πλέον κατανοητό είναι τεράστιες και κάθε περίπτωση «ατυχήματος» θα φέρει τεράστιες αλλαγές στην παγκόσμια ισορροπία δυνάμεων. Η απλή ανάγνωση είναι πως εάν ο προϋπολογισμός δεν ψηφιστεί ως έχει, η ΕΕ δεν θα είναι σε θέση να χρηματοδοτήσει όλους εκείνους του μηχανισμούς, αλλά και να προχωρήσει σε όλες εκείνες τις δομικές αλλαγές οι οποίες θα τη καταστήσουν πιο λειτουργική, πιο ενωμένη, και πιο ανθεκτική στη σημερινή αλλά και σε κάθε μελλοντική κρίση.
Οι φίλοι αναγνώστες θα πρέπει να γνωρίζουν πως σε περίπτωση που ο νέος προϋπολογισμός δεν περάσει, η ΕΕ θα θέσει σε ενέργεια τον προϋπολογισμό της προηγούμενης περιόδου (2007-2013) και για την επόμενη περίοδο (2014-2020) και μάλιστα τα κονδύλια θα απελευθερώνονται σε 12μηνη βάση, με αποτέλεσμα να μην μπορεί να υπάρξει μακροπρόθεσμος σχεδιασμός. Εάν μάλιστα κάποιος αντιληφθεί πως ο προϋπολογισμός της περιόδου 2007-2013 στην ουσία αποτελεί έναν προϋπολογισμό της εποχής των «παχιών αγελάδων», όταν τα γεγονότα στην ΕΕ από το 2009 και μετά θα θεωρούνταν κατά την περίοδο κατάρτισής του, το 2006, ως «επιστημονική φαντασία». Άρα, ένα τέτοιο χρηματοδοτικό πρόγραμμα είναι τελείως ακατάλληλο για τα ζητούμενα της σημερινής περιόδου.
Το δεύτερο απλό θέμα σχετίζεται με την οριστική διαίρεση της ΕΕ σε τουλάχιστον δύο στρατόπεδα, αυτών που χρησιμοποιούν το ευρώ και στους υπολοίπους, χωρίς φυσικά να υπολογίσουμε πως κάθε σημάδι ανικανότητας της Ευρωζώνης να προστατεύσει τα μέλη της (εννοούμε φυσικά τη διαβίωση υπό ανθρώπινες και αξιοπρεπείς συνθήκες) θα οδηγήσει και σε εσωτερική διάσπαση η οποία θα αδυνατίσει ακόμα περισσότερο το Βερολίνο… εννοούμε τις Βρυξέλλες.
Πηγαίνοντας στα πιο πολύπλοκα θα μπορούσαμε να επιστήσουμε τη προσοχή στο θέμα της επαναφοράς στην ΕΕ ενός κλίματος μεσοπολέμου (δεκαετίας του 30’)μεταξύ των Αγγλοσαξόνων και των υπό γερμανικό έλεγχο κρατών της «Μεσευρώπης» (MittelEuropa), με τους Γάλλους να έχουν για την ώρα τον ρόλο των συνεταίρων του Βερολίνου, κάτι το οποίο δεν πρόκειται να παραμείνει ως έχει εάν ο νότος καταρρεύσει και ξαφνικά ο «νότος» της Ευρωζώνης θα αποτελείται μόνο από τη… Γαλλία. Θεωρεί πιθανό κάποιος το Παρίσι να δεχτεί να λάβει τον ρόλο του Μεξικού στα πλαίσια της NAFTA (τα προϊόντα κατασκευάζονται στο Μεξικό με φτηνό εργατικό κόστος και πωλούνται στις ΗΠΑ και τον Καναδά) με τον Γερμανικό βορρά να απολαμβάνει τα αγαθά αυτής παραγωγής;
Με απλά λόγια η μη ψήφιση του προϋπολογισμού της περιόδου 2014-2020 είναι πιθανό να οδηγήσει την ΕΕ στη διάσπαση, αν όχι στην κατάρρευση, αφού θα στερηθεί τα μέσα για την επιβίωσή της. Επιπλέον θα φανούν και τα σημάδια της βαθύτατης γεωπολιτική κόντρας Αγγλοσαξόνων (Βρετανία και ΗΠΑ) με τη Γερμανία για την κυριαρχία στη δυτική απόληξη της Ευρασίας (τη Δυτική Ευρώπη) γεγονός που θα έχει καταλυτικές συνέπειες για την ισορροπία στην «Παγκόσμια Νήσο» (Ευρασία-Αφρική) και το τετράγωνο Αγγλοσάξονες – Ηπειρωτικοί (Γερμανοί) – Ρώσοι – Κινέζοι.
Η Ελλάδα που υπεισέρχεται σε όλα αυτά; Θέτουμε το απλό ερώτημα, «τροφή για σκέψη» που λένε: Είμαστε σίγουροι πως η «Τρόικα» (Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα – Ευρωπαϊκή Επιτροπή – Δ.Ν.Τ.) έχει κοινά συμφέροντα; Δηλαδή οι δύο πρώτοι βραχίονες που εξαρτώνται από τη Γερμανία έχουν τα ίδια μακροπρόθεσμα συμφέροντα με το αμερικανοκρατούμενο Δ.Ν.Τ.) και εάν ναι πως εξηγείται «μεταφυσικά» η ανεξήγητη αλλαγή του Δ.Ν.Τ. προς το σκληρότερο όταν ο γερμανικό βραχίονας, οι άλλοι δύο της παρέας, άρχισαν να «χαϊδεύουν» την Αθήνα μετά την επίσκεψη Σαμαρά στο Βερολίνο τον Αύγουστο; Είναι ζήτημα της γνωστής τακτικής του «καλού και κακού μπάτσου», ή μήπως τα πράγματα είναι πολύ πιο πολύπλοκα από ότι νομίζουμε εμείς και οι… ιθαγενείς και πολύξεροι «αναλυτές» των τηλεοπτικών παραθύρων;
Θα επανέλθουμε διότι πολύ σύντομα τα γεγονότα θα μας αναγκάσουν.