Η τουρκική οικονομία στην κινούμενη άμμο του εμπορικού της ισοζυγίου

Του Βασίλη Μάργαρη

Εκείνο όμως, που με περισσή φροντίδα αποκρύπτεται από το σύνολο σχεδόν των σχετικών δημοσιευμάτων, είναι το γεγονός ότι η Τουρκία, παρά τον οργασμό των εξαγωγών, διανύει μια εξίσου έντονη περίοδο, αύξησης των εισαγωγών, με αποτέλεσμα κάθε μήνα, περισσότερα από 7 δις δολλάρια να φεύγουν από την τοπική αγορά μετακομίζοντας σε περισσότερο ανταγωνιστικές οικονομίες. Το αστείο είναι, ότι μια από αυτές είναι και η δική μας, στο πλαίσιο πάντοτε της λογικής ότι το ελληνοτουρκικό εμπορικό ισοζύγιο, μετατράπηκε από το 2010, έπειτα από σειρά ετών, σε πλεονασματικό υπέρ της Ελλάδας.

Το δραματικό βέβαια για την τουρκική οικονομία είναι το γεγονός ότι περισσότερα από 100 δις ευρώ, μιας οικονομίας που παράγει σε ετήσια βάση Α.Ε.Π. ίσο με 610 δισεκατομμύρια, χάνονται. Το ποσοστό βέβαια ακόμη μπορεί να μην ανησυχητικό, αλλά δυστυχώς για τους Τούρκους αυξάνεται με διαρκώς μεγαλύτερους ρυθμούς κάθε χρόνο και μάλλον δεν υπάρχει τρόπος ανάσχεσης του ρυθμού αυτού, καθώς κατά κύριο λόγο προκαλείται από λόγους που πηγάζουν από την ταξική της διάρθρωση. Έτσι, όσο και αν λαχανιάζει η εγχώρια παραγωγή να δει τα προϊόντα της στις διεθνείς αγορές, η Τουρκία πληρώνει τη μέχρι σήμερα γεωγραφική και ταξική της ανισσοροπία.

Από τις 71 τουρκικές επαρχίες, οι 14 ζούνε σε ανεπτυγμένα παραγωγικά και καταναλωτικά πρότυπα, οι 40 ζούνε κοντά στον τουρκικό μέσο όρο και οι 27 σε συνθήκες φτώχιας. Ο ελάχιστος καθαρός μισθός ισούται σήμερα με 308 ευρώ, θα αυξηθεί με το νέο έτος στα 322,5 ευρώ και από τον ερχόμενο Ιούλιο στα 336. Όλα τα ποσά όμως, παραμένουν υποδεέστερα από το όριο φτώχιας μιας τετραμελούς οικογένειας, το οποίο στη χαμηλότερή του πρόβλεψη, υπολογίζεται στα 410 ευρώ.

Οι οικογένειες όμως και ειδικότερα αυτές που κατοικούν στις 57 μη προνομιούχες επαρχίες της Τουρκίας, ελέω Ερντογάν απέκτησαν –επιτέλους- τα τελευταία χρόνια πρόσβαση στο τραπεζικό σύστημα και στα «πλεονεκτήματά» του.. Πιστωτικές κάρτες, καταναλωτικά δάνεια και γενικότερα χρηματοδοτικές ευκολίες προκειμένου οι πλατιές μάζες να χαρούν την ευκρίνεια των LCD τηλεοράσεων, τα κάρα να αρχίσουν να εξαφανίζονται από τα χωριά, τα αυτοκίνητα να αγοράζονται με όλες τις τεχνικές ανέσεις όπως το aircondition, το ESP, τη μυρωδιά ακόμα του δερμάτινου σαλονιού.

Η Τουρκία καλείται λοιπόν, στη σημερινή παγκοσμιοποιημένη οικονομία, να πληρώσει το τίμημα του γεγονότος, ότι αναπτύχθηκε ως κοινωνία στις λογική του ενός έκτου. Ένα έκτο του πληθυσμού ζει με σχετική ευμάρεια, η οποία σε κάποιο πολύ μικρό ποσοστό φθάνει στα όρια της άκρατης πολυτέλειας, τα υπόλοιπα πέντε έκτα όμως ζούνε στη σκιά του καταναλωτικού πόθου. Και ο πόθος, σε κάθε περίπτωση, είναι κάτι το οποίο πληρώνεται. Και μάλιστα ακριβά. Και εμείς οι Έλληνες, μάλλον το γνωρίζουμε πολύ καλά αυτό.

Η κινούμενη άμμος του εμπορικού ελλείμματος στο οποίο έχει πέσει η τουρκική οικονομία, αποτελεί και το μεγαλύτερο συγκριτικό της μειονέκτημα. Όσο οι μισθοί θα αυξάνονται, όσο τα smart phones θα γίνονται εξυπνότερα, όσο οι τηλεοπτικές διαφημίσεις φύγουν από το καφενείο του χωριού και περάσουν σε κάθε σπίτι, τόσο βαθύτερα θα βυθίζεται και η τουρκική οικονομία.

Η λύση της παραγωγής «εθνικών προϊόντων», όπως το «τουρκικό άρμα» του Ομίλου Koc με την ακριβοπληρωμένη κορεάτικη τεχνολογία, και τη γερμανική μηχανή, ή όπως ο «τουρκικός δορυφόρος» με τη γαλλοισραηλινή αντίστοιχα τεχνολογία, μάλλον δε θα βρει την καταναλωτική απήχηση στη φόρμα ενός «εθνικού smart phone». Και αυτό γιατί το βαφτισμένο Made in Turkey προϊόν, μπορεί να προκαλεί ανατριχίλες υπερηφάνειας στη μορφή ενός οπλικού συστήματος, μάλλον όμως δε θέλγει στην ούγια ενός καταναλωτικού προϊόντος. Και όπως είναι προφανές, δεν πρόκειται να βοηθήσει στην ουσιαστική μείωση του εμπορικού ελλείμματος της χώρας.

* Ο κ. Β. Μάργαρης είναι Οικονομολόγος, Πρόεδρος & Διευθύνων Σύμβουλος της Capital Markets Experts A.E. .