Το ανεκδιήγητο σχέδιο Αθηνά του Υπουργείο Παιδείας

Του Θεόδωρου Κατσανέβα [1]

Το επιλεγόμενο σχέδιο Αθηνά του Υπουργείου Παιδείας, σημείο της αυθαιρεσίας των καιρών, πάσχει από έλλειψη σοβαρού σχεδιασμού και κοινής λογικής. Η προτεινόμενη διοικητική συνένωση του Πανεπιστημίου Πειραιώς, του Οικονομικού Πανεπιστημίου Αθηνών, του Παντείου, του Γεωπονικού και του Χαροκόπειου Πανεπιστημίου, αποτελεί προϊόν εξωπραγματικού και αντιδεοντολογικού σχεδιασμού στο γόνατο. Το υπερφίαλο σχέδιο προγραμματίζει την ενοποίηση ανόμοιων και διάσπαρτων χωροταξικά ιδρυμάτων, επιβαρύνοντας τη διοικητική τους διαχείριση και το λειτουργικό τους κόστος, αντί για το αντίθετο. Τα υποβαθμίζει αντί να τα αναβαθμίζει. Διαγράφει το brandnameπου έχουν δημιουργήσει εδώ και πολλές δεκαετίες, τα Πανεπιστημιακά αυτά ιδρύματα, υποκαθιστώντας το με ένα νέο που το αποκαλεί «Αδαμάντιος Κοραής», το οποίο για να αποκτήσει τη δική του οντότητα χρειάζονται άλλες τόσες δεκαετίες.

Με ποια λογική ο Πειραιάς, η τρίτη πόλη και το πρώτο λιμάνι της χώρας, ίσως το μεγαλύτερο της Μεσογείου, δε θα έχει το δικό του ομότιτλο Πανεπιστήμιο; Το οποίο μάλιστα, θα έπρεπε να επεκταθεί περισσότερο σε επιστήμες της θάλασσας, του τουρισμού, της πληροφορικής και των τηλεπικοινωνιών. Δύο είναι τα μεγαλύτερα σύμβολα του Πειραιά, το λιμάνι και το Πανεπιστήμιο. Και καταργείται το ένα απ’ αυτά. Δε νομίζω ότι υπάρχει διεθνώς πόλη του μεγέθους του Πειραιά που δεν έχει το ομότιτλο Πανεπιστήμιό της. Στην αφασική εποχή που ζούμε, είναι εντυπωσιακό το γεγονός ότι, οι άνθρωποι του Πειραιά, οι πολίτες, ο Δήμαρχος, οι βουλευτές της πόλης, οι καθηγητές, οι φοιτητές, δεν ξεσηκώνονται όταν αναίτια, χωρίς λογική, καταργείται το ιστορικό τους Πανεπιστήμιο.

Αλλά και για να πάμε πιο πέρα, με ποια λογική καταργείται το Οικονομικό Πανεπιστήμιο Αθηνών, η ιστορική Α.Σ.Ο.Ε.Ε. που έχει τη δική του οντότητα και ισχυρή διεθνή παρουσία στις οικονομικές επιστήμες; Όπως και το Πάντειο στις κοινωνικές σπουδές. Τα τρία αυτά ιδρύματα, έχουν περισσότερο από το αναγκαίο μέγεθος κατά τα διεθνή πρότυπα, όπως και ισχυρή ιστορική διαδρομή και καθιέρωση, για να διατηρούν την αυτονομία τους και να επιδιώκουν ευγενή άμιλλα αλλά και συνεργασία μεταξύ τους. Η αλλαγή και μόνο του τίτλου τους, εκτός από τις τεράστιες γραφειοκρατικές αγκυλώσεις, τη δυσκινησία, την ασυνεννοησία, το μεγαλύτερο κόστος διοίκησης, υποβαθμίζει τα πτυχία των παλαιότερων ετών, αλλά και των νεότερων, αφού ένα Πανεπιστήμιο με νέα ονομασία, θα χρειαστεί δεκαετίες για να γίνει γνωστό και να καθιερωθεί διεθνώς.

Το Γεωπονικό Πανεπιστήμιο, αντί να ενσωματωθεί και υποβαθμιστεί, θα έπρεπε να επεκταθεί αλματωδώς, αφού η πρωτογενής παραγωγή αποτελεί πρώτιστη ανάγκη σήμερα. Μόνο ίσως το Χαροκόπειο, λόγω του μικρού του μεγέθους, της συγγένειας των αντικειμένων και της χωροταξικής του εγγύτητας, μπορεί να αποτελέσει ανεξάρτητη σχολή του Πανεπιστημίου Πειραιώς ή του Παντείου. Υπενθυμίζεται ότι, από το 1964 υπήρχε μελέτη του αείμνηστου καθηγητή Φίλιππου Εμμανουήλ στο ΚΕΠΕ για το Αττικό Πανεπιστήμιο. Στις αρχές της δεκαετίας του 1981, ο Ανδρέας Παπανδρέου ανέθεσε μια άτυπη διερεύνηση του θέματος, η οποία κατέληξε στην επιλογή της μετεξέλιξης της Ανωτάτης Βιομηχανικής Σχολής Πειραιώς σε Πανεπιστήμιο Πειραιώς, της ΑΣΣΟΕ σε Οικονομικό Πανεπιστήμιο Αθηνών και τη δημιουργία του Παντείου Πανεπιστημίου. Σήμερα, τριάντα χρόνια αργότερα, τα τρία αυτά ΑΕΙ, με τη δική τους οντότητα, ιστορία και επαρκές μέγεθος, είναι απαράδεκτο, αδόκιμο έως και ανόητο να ενοποιηθούν υπό μια νέα βαρύγδουπη ονομασία, η οποία δε σημαίνει τίποτα.

Ανάλογοι προβληματισμοί ισχύουν για τα ΤΕΙ Αθήνας, Πειραιά και Θεσσαλονίκης, όπως και για άλλες περιπτώσεις αλλοπρόσαλλων σχεδιασμών στην περιφέρεια. Απαράδεκτη είναι ειδικότερα, η άμεση κατάργηση τμημάτων ΤΕΙ, χωρίς τουλάχιστον να προβλέπεται η ολοκλήρωση των σπουδών των σπουδαστών που φοιτούν κατά την τρέχουσα περίοδο, και μάλιστα όταν προκρίνεται η μεταφορά τους σε εντελώς διαφορετικό αντικείμενο ή και σε άλλη πόλη. Με μεγάλη καθυστέρηση, έδειξαν οι αρμόδιοι σημεία ευαισθησίας, τουλάχιστον για τη χονδροειδή αυτή ενέργεια.

Το αδόκιμο του σχεδίου Αθηνά του Υπουργείου Παιδείας, δεν αναιρεί το γεγονός ότι η Ανώτατη παιδεία στη χώρα μας αναπτύχθηκε με άναρχο και επιπόλαιο τρόπο, υπό την επίδραση τοπικών και καθηγητικών συμφερόντων, χωρίς κανένα σοβαρό σχεδιασμό που να συνδέεται με περιφερειακές και τοπικές ιδιαιτερότητες. Το Υπουργείο Παιδείας και Εργασίας ελέγχονται γιατί, παρ’ όλους τους συναφείς τεράστιους πόρους που έχουν δαπανηθεί από κονδύλια της Ευρωπαϊκής Ένωσης, δε φρόντισαν να δημιουργήσουν έναν περιφερειακό έγκυρο χάρτη εργασιακών και εκπαιδευτικών αναγκών. Και συνεχίζουν να σχεδιάζουν στο γόνατο, με χαρακτηριστικό παράδειγμα το ανεκδιήγητο σχέδιο Αθηνά. Και να υποβαθμίζουν αντί να αναβαθμίζουν Πανεπιστήμια και Ανώτατες σχολές.

[1] Καθηγητής του Πανεπιστημίου Πειραιώς