Θάτσερ: Η γυναίκα που άλλαξε τον κόσμο και η «ελληνική πραγματικότητα»

Άρθρο του κ. Ανδρέα Ανδριανόπουλου,

πρώην υπουργού και βουλευτή Α’ Πειραιώς

Την τελευταία φορά που την συνάντησα στο Γραφείο της στην Belgravia του Λονδίνου, η στόφα και η μαχητικότητα του μεγάλου ηγέτη δεν την είχε ούτε στιγμή εγκαταλείψει.

«Αν ήμουν εγώ στην εξουσία νομίζεις πως θα υπήρχε τέτοια αναποφασιστικότητα και τόσο μεγάλη αδράνεια;» μου είπε, αναφερόμενη στις διστακτικές κινήσεις της Δύσης σχετικά με τις εξελίξεις τότε στην Βοσνία. «Θα τους υποχρέωνα να πάρουν αποφάσεις για να δώσουμε λύση στο πρόβλημα».

Τέτοια ήταν η Μάργκαρετ Θάτσερ που άφησε τον κόσμο στην Βρετανία. Δεν άφηνε εκκρεμότητες, δεν της άρεσαν τα μισόλογα και οι ημι-πολιτικές. Πίστευε με πάθος σε αρχές και οι πολιτικές της δεν ξεμάκραιναν από αυτά στα οποία ήταν ταγμένη.

Όταν της ασκούσαν κριτική γιΑ τις επιλογές της, προειδοποιώντας την για ενδεχόμενες αντιδράσεις, είχε την απάντηση σχεδόν πάντα έτοιμη: «Δεν υπάρχει άλλη λύση». Είχε κάποτε ξιφουλκήσει, επιτιθέμενη σε μέλη του υπουργικού της συμβουλίου: «Μην δειλιάζετε μπροστά στις αντιδράσεις. Σήμερα μας κατηγορούν, οι αυριανές γενεές θα μας ευγνωμονούν».

Αμέσως μετά την αναγγελία του θανάτου της, στους “Financial Times” καταχωρήθηκε το ακόλουθο σημείωμα αναγνώστη: «Εκπληκτική πολιτικός. Έκανε ό,τι χρειαζόταν τότε. Παρά το μίσος που αντιμετώπιζε. Μοναχά αργότερα πολλοί από εμάς καταλάβαμε πόσο δίκιο είχε». Παρά τις επιθέσεις που δεχόταν όμως κατόρθωσε σαν Πρωθυπουργός να αλλάξει σχεδόν τα πάντα.

Πήγε κόντρα σε κατεστημένες αντιλήψεις

Είναι προς τιμήν των στελεχών του Συντηρητικού κόμματος τότε στην Βρετανία που την εξέλεξαν σαν αρχηγό αν και δεν μετείχε στους κύκλους εξουσίας της παράταξης και πήγε εντελώς κόντρα με τις πατρίκιες μέχρι τότε αρχές και συμπεριφορές τους. Ανέτρεψε την πατροπαράδοτη πολιτική των Τόρυδων (παραδοσιακό όνομα του Συντηρητικού Κόμματος) να επιδιώκουν την μεγαλύτερη δυνατή συναίνεση κηρύσσοντας πως «συναίνεση είναι η πολιτική της ακινησίας, του να μην γίνεται δηλ. τίποτα».

Κατήγγειλε τις πολιτικές της «μέσης του δρόμου» (μεσαίου χώρου για τα καθ΄ημάς) των ΜακΜίλλαν και Χήθ επιμένοντας πως «η μέση του δρόμου είναι εκεί που βρίσκεται η διακεκομμένη γραμμή. Κι αυτό είναι το χειρότερο σημείο για να οδηγείς!».

Πίστευε στην αυτενέργεια των πολιτών και στην ευθύνη τους για τις συνέπειες των πράξεών τους.

Δεν θεωρούσε το κράτος παραμάνα που φροντίζει βρέφη. Ήθελε τους πολίτες ώριμους ενήλικες να παίρνουν πρωτοβουλίες. Δίχως αρτηριοσκληρωτικούς γραφειοκράτες να τους παρεμβάλουν εμπόδια.

Μεγάλο κράτος, μεγάλα αδιέξοδα

Μαζί με τον Ρόναλντ Ρήγκαν στις ΗΠΑ έκαναν παγκόσμια περίπου συνείδηση πως για την ανάπτυξη και την ευημερία το κράτος δεν αποτελεί μέρος της λύσης αλλά θεμελιώδες κομμάτι του προβλήματος.

Το μεγάλο κράτος, για την Θάτσερ, μεγάλωνε και τα αδιέξοδα. Διότι ξόδευε λεφτά για τις δικές του ανάγκες, και για την επιβίωση της δημόσιας γραφειοκρατίας. Σκορπούσε έτσι άσκοπα πόρους που θα ήσαν χρήσιμοι για τις ανάγκες των πολιτών.

Παρά την αντι-νεοφιλελεύερη προπαγάνδα η Θάτσερ δεν είχε μειώσει – είχε αντίθετα αυξήσει - τις δημόσιες κοινωνικές δαπάνες. Εξοικονομώντας πολλά από τις ιδιωτικοποιήσεις και το κλείσιμο άχρηστων και ελλειμματικών κρατικών επιχειρήσεων (λ.χ. ανθρακωρυχεία). Είναι γνωστή η φράση της: «Ο κόσμος θυμάται τον Καλό Σαμαρείτη όχι επειδή είχε καλές προθέσεις. Αλλά κυρίως επειδή είχε και χρήματα. Οι καλές προθέσεις από μόνες τους δεν έλυσαν ποτέ κανένα πρόβλημα».

Η Μάργκαρετ Θάτσερ υπήρξε το κατ’ εξοχήν πρότυπο του πολιτικού με αρχές και πεποιθήσεις. Όταν αποφάσιζε μια γραμμή πολιτικής δεν έκανε πίσω μέχρι να την ολοκληρώσει.

Έχει μείνει θρυλική η εμμονή της στην πολιτική της οικονομίας της αγοράς όταν γύρω της, ακόμα και στενοί της συνεργάτες, όλοι σχεδόν διαφωνούσαν. Στο συνέδριο του κόμματος το 1980, αφού είχαν πλέον κορυφωθεί οι αντιδράσεις εναντίον της και όλοι περίμεναν την κλασσική συντηρητική τακτική της οπισθοχώρησης, βροντοφώναξε: «Όλοι περιμένετε την αγαπημένη στον τύπο φράση ‘οπισθοχώρηση’. Ένα έχω να πώ: οπισθοχωρήστε εσείς αν θέλετε. Αυτή η κυρία δεν κάνει πίσω».

Το κύκνειο άσμα των συνδικάτων…

Αυτή ήταν η κρίσιμη στιγμή που σηματοδότησε το οριστικό τέλος τους Βρετανικού κορπορατισμού στην οικονομία, το κύκνειο άσμα των συνδικάτων και το τέλος των κάθε είδους παρεμβατικών οικονομικών πολιτικών (πολιτικές μισθών, εισοδημάτων κλπ) .

Μόλις ανέλαβε την εξουσία του κόμματός της, η Θάτσερ δεν δίστασε να πετάξει πάνω στο τραπέζι μιάς σύσκεψης συμβούλων και υψηλόβαθμων στελεχών του κόμματός της το βιβλίο του θεωρητικού πατέρα της ελεύθερης οικονομίας Φρήντριχ Χάυεκ «Το Σύνταγμα της Ελευθερίας», και να τους πεί: «Σε αυτά πιστεύουμε, κύριοι».

Βάσει αυτών βέβαια κατάστρωσε την πολιτική της. Ένας στενός της συνεργάτης, ο Τσάρλς Πάουελ, είπε γι’ αυτήν: «Μάς άλλαξε όλους. Μας μετέβαλε από ένα λαό που βλέπαμε τον εαυτό μας μόνιμα σε κατρακύλα, σε ένα έθνος που ήμαστε υπερήφανοι να είμαστε και πάλι Βρετανοί. Στο παγκόσμιο σκηνικό επίσης έκανε την Βρετανία να μετρά και να έχει υπόσταση και πάλι. Υπήρξε μια εντυπωσιακή παρουσία που έφερε ένα ισχυρό κι’ επιθετικό στύλ στην διπλωματία μας μετά από χρόνια ενός απαθούς Φορέιν Όφφις».

Η ελληνική «πραγματικότητα»

Η Θάτσερ πίστευε με πάθος στην οικονομία της αγοράς και ήταν απόλυτα σίγουρη για την ανωτερότητα και την τελική της κυριαρχία. Όπως όταν ήταν μικρή μαθήτρια είχε αποστομώσει τον δάσκαλό της, που την συνεχάρη για την τύχη της να κερδίσει ένα διαγωνισμό ποίησης, με τα λόγια: «Δεν υπήρξα τυχερή. Δούλεψα και το άξιζα», έτσι και σε επίσημη επίσκεψη στην Μόσχα είχε καθίσει με τον Μιχαήλ Γκορμπατσώφ 13 περίπου ώρες για να τον πείσει για την ανωτερότητα της οικονομίας της αγοράς!

Στην Ελλάδα δυστυχώς οι ιδέες της Θάτσερ και του νεοφιλελεύθερου παραδείγματος πέρασαν και δεν ακούμπησαν. Αν και οι οπαδοί και τα στελέχη της ΝΔ παραληρούσαν από ενθουσιασμό, όποτε έστελνε αντιπρόσωπό της σε Συνέδριο του κόμματος, η ταύτιση του κόμματος με το κράτος και η λατρεία του πελατειακού παρεμβατισμού δεν επέτρεψαν ποτέ στις ιδέες της ελευθερίας των οικονομικών επιλογών να ριζώσουν.

Κι όσους τις υποστηρίζαμε να αποτύχουμε τραγικά στις προσπάθειές μας. Το αστείο είναι πως σε μια χώρα με τον πλέον δύσκαμπτο, διεφθαρμένο και πανίσχυρο δημόσιο τομέα κατηγορούν κάθε αδιέξοδη πολιτική σαν …νεοφιλελεύθερη!

Ευτυχώς που δεν παρακολούθησε ποτέ της τα γενόμενα στην Ελλάδα και τις τραγικές οικονομικο -πολιτικές εξελίξεις.

Διαβάστε ακόμα:

• Όταν η Μάργκαρετ Θάτσερ ενέπνευσε τον Κων. Μητσοτάκη (PHOTO - VIDEO)

• Αποτέλεσμα προκλήσεων της Αριστεράς η ενίσχυση των άκρων στην πολιτική

• Ο υποδόριος «σοσιαλισμός» Στουρνάρα και επιτέλους αντιδράσεις από ΝΔ!

• Η απογοήτευση Στουρνάρα μπροστά στη θύελλα