Πώς έζησα την απεργία στις πανελλαδικές το 1990

Του Δημήτρη Φραγκάκη*

Έχουν περάσει 23 χρόνια από τον Ιούνιο του 1990 όταν έδινα πανελλαδικές και οι καθηγητές κήρυξαν απεργία μέσα στις εξετάσεις.

Από τότε, κάθε χρόνο το μυαλό μου λες και είναι προγραμματισμένο πάει από μόνο του, έστω για λίγο, στους μαθητές που περνάνε αυτή την κρίσιμη και ψυχοφθόρα διαδικασία. Πάντα πίστευα ότι οι πανελλαδικές είναι μια δοκιμασία που με τον τρόπο που γίνεται, είναι αναντίστοιχη των δυνάμεων ενός 18χρονου.

Ειδικά όμως φέτος, στο άκουσμα του σοβαρού ενδεχόμενου απεργίας στις πανελλαδικές, σφίχτηκε το στομάχι μου. Παρόλο που νόμιζα ότι με τα χρόνια την είχα λησμονήσει, ξαναέζησα την δική μου κακή εμπειρία όταν η ΟΛΜΕ προκήρυξε -για πρώτη φορά τότε- απεργία μέσα σε πανελλαδικές. Μέχρι τότε δεν ήξερα καν τι ήταν οι ΟΛΜΕ και ΕΛΜΕ, δεν είχα καταλάβει ποια αιτήματα είχαν, δεν ήξερα ποιος ήταν Υπουργός Παιδείας σχεδόν ούτε ποια κυβέρνηση είχαμε.

Επί ενάμιση και πλέον χρόνο ήξερα μόνο σε ποιες σελίδες του βιβλίου της Ιστορίας έγραφε για τον Κάνινγκ, πόσους στίχους είχε ο Οιδίπους Τύραννος, πώς μεταφράζουμε πλάγιο λόγο στα Λατινικά, και άλλα τέτοια…

Ο απεργιακός μήνας του 1990

Δεν θα πω για τα ζόρια των πανελλαδικών, τις ατελείωτες ώρες διαβάσματος, τα ξενύχτια, το άγχος και την αγωνία για τα θέματα, την πίεση της οικογένειας. Είναι πράγματα που όσοι έχουν πάρει στα σοβαρά τις πανελλαδικές τα έχουν ζήσει για μεγάλο χρονικό διάστημα και τα ξέρουν καλά.

Εκείνο που μου έχει καρφωθεί στη μνήμη πιο πολύ από όλα ήταν ότι η επ’ αόριστον αναβολή της ημερομηνίας των εξετάσεων τότε, γκρέμισε μέσα σε μία μέρα τον προγραμματισμό που είχα κάνει που ήταν ο πιο πειθαρχημένος, μακρύς και μελετημένος που είχα ποτέ ακόμα και στη μετέπειτα ζωή μου. Η απεργία εκείνη κράτησε έναν ολόκληρο μήνα, από τις 15 Ιουνίου έως τις 16 Ιουλίου. Δεν θα ξεχάσω ποτέ εκείνο τον διαβολομήνα.

Το χειρότερο συναίσθημα ήταν αυτό της μοναξιάς, της μάχης με τον εαυτό μου. Όποια στηρίγματα είχα πριν, εκείνο το μήνα της απεργίας είτε έπεσαν είτε ταλανίστηκαν. Έμεινα χωρίς το σχολείο που είχε κλείσει, χωρίς τους καθηγητές μου που απεργούσαν, πολλοί ακόμα κι αν δεν το πίστευαν πραγματικά. Χωρίς το φροντιστήριο που είχε επίσης κλείσει και χωρίς τους συμμαθητές μου που είχαν κλειστεί στα σπίτια τους και δεν μιλάγαμε ούτε στα τηλέφωνα. Με γονείς στα κάγκελα περισσότερο και από εμένα τον ίδιο…

Πολλοί ήταν εκείνοι οι συμμαθητές που δεν άντεξαν τον επιπλέον μήνα κι ακόμα κι αν ήταν καλύτεροι μαθητές από εμένα, δεν τα κατάφεραν εκείνη τη χρονιά. Πολλοί ήταν εκείνοι που δώσανε ακόμα περισσότερα χρήματα σε ιδιαίτερα μαθήματα είτε με αποτέλεσμα είτε χωρίς αλλά και άλλοι που είπαν, δεν πειράζει, και του χρόνου ξαναδίνουμε.

Εκείνο το μήνα έζησα πολλά μικρά και μεγάλα συναισθήματα που δεν υπάρχει λόγος να τα γράψω, θα γίνω πολύ μελό. Άλλωστε όταν κρατάς την ανάσα σου για τόσες μέρες, η αναπνοή που παίρνεις μετά είναι τόσο βαθειά που ζαλίζεσαι και τα ξεχνάς όλα.

Όταν έληξε ή έσπασε (δεν θυμάμαι ακριβώς) εκείνη η απεργία, δεν πίστευα ότι θα ήμουν τόσο χαρούμενος μπαίνοντας στο εξεταστικό κέντρο για να δώσω το πρώτο μου μάθημα. Επίσης δεν πίστευα στα μάτια μου ότι έδινα πανελλαδικές περικυκλωμένος από περιπολικά και διαδηλωτές έξω από τις αίθουσες. Με τα καλά και τα κακά της, πάντως δεν θα ήθελα σήμερα να ζήσει κανείς εκείνη την δική μου εμπειρία. Ίσως μόνο όσοι ζήσαμε εκείνη την εξοντωτική απεργία, μπορούμε να καταλάβουμε ακριβώς πώς αισθάνονται τώρα μαθητές και γονείς μπροστά στο φάσμα της αναβολής των εξετάσεων.

Η πολιτική πτυχή

Αφήνω τελευταίο ένα πολιτικό σχόλιο. Πίστευα ότι 23 χρόνια μετά εκείνο το ταραγμένο καλοκαίρι του 1990 κανείς δεν θα ξανασκεφτόταν όχι μόνο να κάνει απεργία στις πανελλαδικές αλλά έστω και να την κραδαίνει ως απειλή. Κανένας δεν κέρδισε τίποτα τότε από την απεργία, ούτε οι συνδικαλιστές ούτε η κυβέρνηση. Μόνο χαμένοι υπήρξαν και αυτοί δεν ήταν άλλοι από τους μαθητές και τις οικογένειές τους.

Η ΟΛΜΕ ζητούσε τότε μισθολογικές αυξήσεις και προσλήψεις και η κυβέρνηση δεν μπορούσε να τα δώσει αφού τα δημόσια οικονομικά ήταν στα μαύρα τους τα χάλια. Έτσι είναι και σήμερα. Η ΟΛΜΕ αντιδρά βασικά στην αύξηση των ωρών διδασκαλίας και στο ενδεχόμενο μη επαναπρόσληψης αναπληρωτών καθηγητών στα σχολεία. Το Υπουργείο Παιδείας για να μειώσει τις δαπάνες ισοσταθμίζει τα κενά με δύο ώρες επιπλέον δουλειάς την εβδομάδα από τους μόνιμους καθηγητές ώστε να μην πληρώνει έξτρα 12.000 αναπληρωτές.

Προσωπικά, στην κατάσταση που βρίσκεται η οικονομία και η χώρα, θεωρώ απόλυτη ανάγκη να εφαρμοστεί μια λογική νοικοκυρέματος και στην εκπαίδευση.

Και μην αναμασάμε τα ίδια και τα ίδια. Ξέρουμε όλοι ότι οι εκπαιδευτικοί έχουν υποστεί σημαντικές περικοπές, όπως όμως όλοι οι εργαζόμενοι (αφήνω έξω τους ανέργους). Ξέρουμε επίσης ότι -οι περισσότεροι- δεν κάνουν μία εύκολη δουλειά γραφείου αφού έχουν να κάνουν με παιδικές ψυχές και δύσκολους εφήβους, τι να πουν όμως για παράδειγμα οι αστυνομικοί που ρισκάρουν ζωές στο δρόμο;

Επίσης γνωρίζουμε ότι το εκπαιδευτικό σύστημα χρειάζεται μεταρρύθμιση εκ θεμελίων κι όχι μπαλώματα όπως συμβαίνει τα τελευταία χρόνια. Σύμφωνοι. Αιτίες για διαμαρτυρία των καθηγητών υπάρχουν πολλές. Σοβαρό και κυρίως ηθικό επιχείρημα όμως για απεργία στις πανελλαδικές δεν υπάρχει κανένα.

Είναι δυνατόν η ΟΛΜΕ να πείσει κανέναν λογικό άνθρωπο για την άρνησή της στην αξιολόγηση των καθηγητών ή στις μεταθέσεις εκπαιδευτικών σε άλλο σχολείο της ίδιας περιοχής που υπάρχει ανάγκη; Πιστεύει σοβαρά κανένας ότι έστω η υποψία για απεργία στις πανελλαδικές φέρνει την κοινωνία με το μέρος των καθηγητών; Το χειρότερο δεν είναι ο επιχειρούμενος εκβιασμός της απεργίας.

Είναι ότι 23 χρόνια μετά οι εκπρόσωποι (;) των καθηγητών του δημοσίου και ορισμένα πολιτικά κόμματα που τους σιγοντάρουν, είναι ακόμα στον δικό τους βολικό κόσμο και ταμπουρώνονται πίσω από την απόλυτη ακινησία. Κι αν ορισμένοι «λειτουργοί» της μέσης εκπαίδευσης (όπως δηλώνουν και τα αρχικά της Ο.Λ.Μ.Ε.) αντιλαμβάνονται τον ρόλο τους και μέσα στις σχολικές αίθουσες με αυτόν τον αναχρονιστικό τρόπο, τότε πολύ φοβάμαι ότι πλέον δεν θα μιλάμε για μία χαμένη εξεταστική χρονιά αλλά για μια χαμένη γενιά.

* Ο Δημήτρης Φραγκάκης είναι πολιτικός επιστήμονας

Διαβάστε τα πάντα για τις ΠΑΝΕΛΛΗΝΙΕΣ 2013 εδώ.