Η υποκρισία της υπογεννητικότητας

Του Αντώνη Ελευθεριάδη

Η Ελλάδα δεν έχει δείξει ότι ευνοεί τον μακροπρόθεσμο σχεδιασμό αλλά ότι προτιμά τις γενικεύσεις και τον ισοπεδωτισμό. Όπως τονίζει ο δημογράφος και καθηγητής στο Εθνικό Πανεπιστήμιο της Αυστραλίας, Peter McDonald, το πρόβλημα της υπογεννητικότητας στην Ελλάδα δεν σχετίζεται τόσο με την ανέχεια, όσο με την ανεργία των γυναικών. Η οικονομική ανεξαρτησία και η επαγγελματική σταθερότητα ευνοούν σε μεγάλο βαθμό τις γεννήσεις. Τα επιδόματα μητρότητας καλύπτουν τις νέες μητέρες για 9 μήνες από την γέννηση του παιδιού. Το 6μηνο όμως αφορά την ειδική παροχή προστασίας της μητρότητας από τον ΟΑΕΔ με έντονη δυσαρέσκεια από τους εργοδότες αν ασκηθεί αυτό το δικαίωμα. Σύμφωνα με έρευνα των Γιατρών του Κόσμου, το 2014 τέσσερις στις δέκα γυναίκες στην χώρα μας αποφάσισαν να κάνουν ένα παιδί λιγότερο ή κανένα για να μην χάσουν την δουλειά τους. Η επιστροφή στην εργασία αποτελεί συνήθως μια αντίστροφη μέτρηση από την μεριά του εργοδότη εξάντλησης του 18μηνου προστασίας της εργαζομένης από απόλυση για την αποφυγή επικείμενης δεύτερης εγκυμοσύνης. Το εργασιακό bullying που υφίστανται οι νέες εργαζόμενες μητέρες εξαναγκάζει πολλές από αυτές, ιδιαίτερα όσες δεν έχουν την βοήθεια από γιαγιάδες και παππούδες να καταφύγουν στο 12μηνο επίδομα ανεργίας. Στη Σουηδία, οι γονείς δικαιούνται 480 ημέρες αμειβόμενης γονικής άδειας όταν γεννιέται ή υιοθετείται παιδί. Εκτός από την άδεια μετ 'αποδοχών, η κυβέρνηση παρέχει επιπλέον μηνιαίο επίδομα τέκνου (barnbidrag) έως ότου το παιδί φτάσει την ηλικία των 16 ετών.

Ένα ακόμα πρόβλημα μέχρι πρότινος ήταν η δυσκολία πρόσβασης των ανασφάλιστων εγκύων, γυναικών και παιδιών στο Εθνικό Σύστημα Υγείας (ΕΣΥ) με τις ανασφάλιστες έγκυες γυναίκες για παράδειγμα να καλούνται να καλύψουν τη δαπάνη όλων των ιατρικών εξετάσεων. Με την θεμελιώδη αλλαγή του ν.4368/2016 και την ΚΥΑ Α3(γ)/ΓΠ/οικ.25132/4-4-2016 θεσπίζεται για πρώτη φορά το δικαίωμα ελεύθερης πρόσβασης σε όλες τις δημόσιες δομές υγείας για την παροχή νοσηλευτικής και ιατροφαρμακευτικής περίθαλψης σε ανασφάλιστους και σε ευάλωτες κοινωνικές ομάδες.

Οι νεοφιλελεύθερες πολιτικές ηγεσίες και οι εργοδότες όταν δημοσιεύεται μια έρευνα για την Ελλάδα σχετικά με την υπογεννητικότητα διαρρηγνύουν τα ιμάτια τους και υπόσχονται μεγαλόπνοες δράσεις για να μην χαθεί το έθνος, αλλά στο πλαίσιο της ανταγωνιστικότητας πρώτα πάντα θυσιάζουν εργατικά δικαιώματα και οικογενειακά επιδόματα . Το πολιτικό σύστημα προτίμησε μέχρι τώρα να ευνοήσει τις μητέρες ανηλίκων ώστε να έχουν πρόωρη συνταξιοδότηση παρά να προνοήσει για όσο είναι ενεργές προκειμένου να αναθρέψουν τα παιδιά τους. Οι εργοδότες αποφεύγουν την πρόσληψη γυναικών ή τις τιμωρούν σε κάθε εγκυμοσύνη. Το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο επιτρέπει την απόλυση εγκύων εργαζομένων στο πλαίσιο ομαδικών απολύσεων.

Μέσα σε ένα αυξανόμενο πλαίσιο αβεβαιότητας ένα τόσο καίριο ζήτημα για την πατρίδα μας δεν μπορεί να αντιμετωπίζεται με ευχολόγια και υποκρισία αλλά οφείλουμε να ενσωματώσουμε πρακτικές και μεθοδολογίες Προοπτικής Διερεύνησης (Foresight) στην δημόσια διοίκηση ώστε να χαράσσονται οι αναγκαίες πολιτικές δράσεις για τις επόμενες δεκαετίες και να προχωρά η υλοποίησή τους σε συνεννόηση με τις εκάστοτε πολιτικές ηγεσίες. Foresight είναι η ικανότητα σωστής κρίσης για το τι θα συμβεί στο μέλλον και να υπάρξει σχεδιασμός και ενέργειες με βάση αυτές τις γνώσεις αναφέρει το Cambridge Dictionary. Σύμφωνα με τον Tuomo Kuosa το strategic foresight είναι το απαραίτητο εργαλείο για να κατευθύνει τις δημόσιες πολιτικές. Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή περιγράφει την προοπτική διερεύνηση, ότι αποτελεί μια συμμετοχική μέθοδο σχεδιασμού πολιτικής, έχει σαν στόχο τη διερεύνηση των μελλοντικών κοινωνικών, τεχνολογικών, οικονομικών, περιβαλλοντικών και πολιτικών εξελίξεων. Επίσης φιλοδοξεί να συμβάλει στο σχεδιασμό και στην υλοποίηση βιώσιμων πολιτικών με όρους κοινωνικής ευημερίας και οικονομικής ανάπτυξη.

Ο Habegger τονίζει την διπλή χρησιμότητα του Foresight αφενός, ενημερώνει την πολιτική παρέχοντας πιο συστηματικές γνώσεις σχετικά με τις σχετικές τάσεις και εξελίξεις στο περιβάλλον ενός οργανισμού, από την άλλη πλευρά, ενεργεί ως κινητήρια δύναμη των αντανακλαστικών αμοιβαίων κοινωνικών μαθησιακών διαδικασιών μεταξύ των υπευθύνων για τη χάραξη πολιτικής που διεγείρουν τη δημιουργία κοινών οραμάτων δημόσιας πολιτικής.

Τα εργαλεία υπάρχουν ας σταματήσουμε να είμαστε υποκριτές.

Ο Αντώνης Ελευθεριάδης είναι τραπεζικό στέλεχος, πιστοποιημένος στην παροχή επενδυτικών συμβουλών – Μέλος ΔΣ ΟΣΕΘ