Θάνος Μικρούτσικος: Τα βασανιστήρια και το ξύλο μετά την εξέγερση του Πολυτεχνείου

Ο σπουδαίος μας δημιουργός Θάνος Μικρούτσικος, ήταν από τους 150 πρώτους ανθρώπους που μπήκαν μέσα στο Πολυτεχνείο στις 14 Νοεμβρίου του 1973. Άλλωστε ο Μικρούτσικος είχε ενοχλήσει αρκετά τη χούντα των συνταγματαρχών, είχε μπει στο στόχαστρο και είχε συλληφθεί τόσο ο ίδιος όσο και ο αδερφός του, Ανδρέας Μικρούτσικος.

Χαρακτηριστικό είναι ότι το «δελτίον δράσεως» που είχε συνταχθεί στις Στενή ήταν και η παρακολούθηση των μελών της ΕΚΙΝ, η οποία δραστηριοποιείτο σε πολλές σχολές: Νομική, Ιατρική, Οδοντιατρική, ΕΜΠ, καθώς και στο Μαθηματικό του Πανεπιστημίου Αθηνών, όπου φοιτούσε και ο κατοπινός διάσημος μουσικοσυνθέτης Θάνος Μικρούτσικος για τον οποίο το ατομικό «δελτίον δράσεως» κατέγραφε ότι «ηγούμενος ομάδος συμφοιτητών του ήρχισε αναπτύσσων εντονωτάτην δραστηριότητα επί των σκοπώ δημιουργίας μεταξύ του φοιτητικού κόσμου κλίματος πολιτικής οξύτητος και διχασμού, προς εκτροπήν των φοιτητών εκ της αποστολής των και αναβιώσεως εις τον χώρον της νεολαίας αναρχοοχλοκρατικού κλίματος επί σοβαρωτάτη εθνική ζημία».

Το «δελτίον δράσεως» που είχε συνταχθεί στις 5 Μαΐου του 1972 και υπογραφόταν από τον διοικητή της Υπηρεσίας Πληροφοριών της Ασφάλειας Αδαμόπουλο, ανέφερε ότι ο Θάνος Μικρούτσικος «παροτρύνει τους φοιτητάς προς συμμετοχήν εις οιανδήποτε εκδήλωσιν αμέσως ή εμμέσως στρεφομένην κατά της καθεστυκείας τάξεως, προτρέπων άμα αυτούς εις την δια δυναμικού ή απεργιακών εκδηλώσεων επιδίωξιν επιλύσεως ωρισμένων αιτημάτων των. Ούτος, παρά τας υπό της Υπηρεσίας μας γενομένας κατ’ επανάληψιν συστάσεις και νουθεσίας, όπως απέχη της ανωτέρω τακτικής, επεδείξατο αδιαλαξίαν».

Στη βιογραφία του, «Ο Θάνος κι ο Μικρούτσικος, Μια αυτοβιογραφία μέσα από 24 συναντήσεις» (εκδόσεις Πατάκη), ο Οδυσσέας Ιωάννου περιγράφει αναλυτικά όσο του διηγήθηκε ο συνθέτης.

Στα σχετικά αποσπάσματα του βιβλίου διαβάζουμε:

«Η 21η Απριλίου 1967 ξημέρωσε, βέβαια, με τον τρόπο που όλοι γνωρίζουμε.

Μας ξύπνησε η μητέρα μου, η οποία άκουγε εμβατήρια στο ραδιόφωνο. Από το μπαλκόνι είδαμε ένα τανκ να περνάει από την Πατησίων. Κατέβηκα αμέσως στον δρόμο και άρχισα να κατεβαίνω την Κεφαλληνίας. Στην ίδια οδό, πιο χαμηλά έμενε και ο Λοΐζος. Συναντηθήκαμε στον δρόμο, σαν χαμένοι. Θυμάμαι τον Μάνο να μου λέει "Τι ατυχία είναι αυτή! Δηλαδή δεν θα γίνει απόψε η συναυλία;". Ο Μάνος δεν ήταν αφελής. Αυτή όμως η φράση εκφράζει όλο το ξάφνιασμα και το μούδιασμα εκείνης της μέρας, αλλά και τη σιγουριά μας πως αυτό που συνέβη το πρωί θα τελειώσει μέχρι το βράδυ.

1968. Είχαμε ξεκινήσει με τον αδερφό μου γερμανικά στο φροντιστήριο του Αργυροηλιόπουλου. Σε αρκετά τηλεφωνήματά μας είχε αναφερθεί το όνομα του φροντιστηρίου για να δώσουμε κάποιο ραντεβού πριν ή μετά το μάθημα. Το τηλέφωνο του σπιτιού μας το παρακολουθούσε η Ασφάλεια και θεωρούσαν πως το "Αργυροηλιόπουλος" ήταν κάποιο συνθηματικό ή κάποιο σημαντικό πρόσωπο της αντιδικτατορικής δράσης. Αργότερα, όταν με συνέλαβαν, έφαγα το ξύλο της αρκούδας όπως και ο αδερφός μου, ο Αντρέας, για να μαρτυρήσουμε ποιος ήταν ο Αργυροηλιόπουλος!».

12 μέρες στην απομόνωση

«Οι κηδείες του Γεωργίου Παπανδρέου και του Γιώργου Σεφέρη εξελίχτηκαν μεν σε συλλογικές διαμαρτυρίες ενάντια στη Χούντα, όμως μία από τις πρώτες οργανωμένες διαμαρτυρίες έγινε στις 21 Απριλίου 1972 στο Μουσείο, στην Πατησίων, από 150 φοιτητές. Ανάμεσά τους η Κοραλία (σ.σ. Σωτηριάδου, η πρώτη σύζυγος του Θάνου Μικρούτσικου), ο αδερφός μου, ο Μάνος Σωτηριάδης, ο Μιχάλης Σαμπατακάκης, εγώ, η Όλγα Τρέμη, κ.ά. Καθόμασταν στα τραπεζάκια του καφενείου στο Μουσείο, σηκωθήκαμε όλοι όρθιοι και φωνάξαμε "Κάτω η Χούντα".

Μέχρι την Πρωτομαγιά μας είχαν «μαζέψει» σχεδόν όλους στα καινούρια κτίρια της Ασφάλειας στη Μεσογείων. Μας έβαλαν τον καθένα μόνο του, σε μικρά κελιά χωρίς φως, στην απομόνωση. Τέταρτος όροφος. στη Μεσογείων. Επί 4 μέρες δεν είχε έρθει κανένας να με πάρει για ανάκριση. Την τέταρτη μέρα, την ώρα που ζήτησα άδεια να πάω στην τουαλέτα, κατά σύμπτωση λίγο πριν είχε ζητήσει άδεια και ο αδερφός μου. Τον συνάντησα, λοιπόν, στην τουαλέτα και είδα ένα πρόσωπο που τρόμαξα να το γνωρίσω από την παραμόρφωση λόγω των βασανιστηρίων. Ο Αντρέας μού είπε "Θάνο, δεν είπα τίποτα για σένα". Για κάποιον λόγο η Ασφάλεια θεωρούσε εμένα πρωτεργάτη, και πίστεψαν πως ο μικρός θα "έσπαγε" πιο εύκολα. Η αλήθεια είναι πως ίσχυε το αντίστροφο, ο Ανδρέας είχε όντως εμπλακεί με την οργάνωση εκείνης της διαμαρτυρίας, ενώ εγώ απλά είχα πάει».

Την πέμπτη ημέρα ξεκίνησε η ανάκριση του Θάνου Μικρούτσικου. «Το βράδυ, με πήγαν στο γραφείο ενός υπαστυνόμου που λεγόταν Βλάχος. Καθόταν επάνω στο γραφείο του σταυροπόδι, καπνίζοντας, μιλώντας μου όχι ιδιαίτερα ευγενικά, λέγοντάς μου πως ο αδερφός μου τα ξέρασε όλα και καλά θα κάνω να αρχίσω να μιλάω κι εγώ. Κάποια στιγμή μπαίνει μέσα ο διαβόητος Μάλλιος. Τότε έγινε κάτι παράξενο. Ο Βλάχος, σαν αιφνιδιασμένος, σηκώνεται όρθιος, σβήνει βιαστικά το τσιγάρο και τον χαιρετάει σχεδόν στρατιωτικά». Ο Μάλλιος τον επέπληξε για τη συμπεριφορά του. Ο Μικρούτσικος αναφέρει σχετικά: «Προφανώς ήταν κάποιο παιχνίδι, αλλά δεν υπάρχει μόνο αυτή η ανάγνωση. Εκείνοι οι άνθρωποι έπρεπε να αναπτύξουν μεταξύ τους σχέσεις απόλυτης υπακοής και πειθαρχίας γιατί αυτό απαιτούσε το έργο που είχαν αναλάβει, των ανακρίσεων και των βασανιστηρίων».

Την έκτη ημέρα έβαλαν λάμπα στο κελί του. Την επόμενη ημέρα τον ρώτησαν αν ήθελε κάποια εφημερίδα να διαβάσει και ο συνθέτης ζήτησε το Βήμα. «Μου έφερε την Αθλητική Ηχώ. Την ξεκοκάλισα, την έμαθα όλη απ’ έξω. Θυμάμαι ακόμη τώρα πως τερματοφύλακας στα Άσπρα Χώματα έπαιζε ο Μπουτιέρος! Κρατούσα τις οδοντογλυφίδες από το φαγητό που μου έφερναν οι δικοί μου και έπαιζα ποδοσφαιράκι που είχα επινοήσει στο κρεβάτι».

Ο Μικρούτσικος περιγράφει το διάλογό του με έναν νεαρό αστυφύλακα την έβδομη και όγδοη νύχτα: «"Εσύ δεν είσαι ο Μικρούτσικος που έχεις κάνει έναν δίσκο με τον Καρυωτάκη;". "Ναι", του απαντώ. "Σε έχω δει και στην μπουάτ Ορίζοντες. Εγώ είμαι φανατικός της ποίησης του Λόρκα!". Ξεπερνώντας την έκπληξή μου, αρχίζω να του απαγγέλλω στίχους του Λόρκα. Ερχόταν στο κελί κάθε βράδυ να μιλήσουμε για ποίηση». Την 12η μέρα ο Θάνος Μικρούτσικος αποφυλακίστηκε.

Ξημερώνει 14 Νοεμβρίου του 1973, τρεις μέρες πριν τα γεγονότα του Πολυτεχνείου. Ο Θάνος Μικρούτσικος ήταν από τους πρώτους 150 που μπήκαν μέσα.

Στην αυτοβιογραφία του για τα γεγονότα του Πολυτεχνείου περιγράφει: «Στην κατάληψη της Νομικής το 1973 δεν συμμετείχα. Ήμουν ανένταχτος, δεν ανήκα σε καμία κομματική νεολαία. Το απόγευμα της πρώτης ημέρας των γεγονότων του Πολυτεχνείου έχουν μαζευτεί καμία πενηνταριά άτομα απέξω. Επί τέσσερις ώρες φωνάζουν συνθήματα κατά της Χούντας χωρίς να επέμβει η αστυνομία. Μπαίνω μαζί τους στο Πολυτεχνείο. Ο αδερφός μου μαζί με τη Μαρία Δημητριάδη μπήκαν την Παρασκευή».

Θυμάται ότι εκείνες τις μέρες, πριν την αιματηρή 17η Νοέμβρη, έπαιζε πιάνο στο αμφιθέατρο και κυρίως τραγούδια του Μίκη Θεοδωράκη. Όταν τα τανκς μπήκαν στο Πολυτεχνείο καθόταν με την πρώτη σύζυγό του, Κοραλία, στα σκαλιά του τμήματος της Αρχιτεκτονικής. Άκουγαν τα πυρά από τα αυτόματα να πέφτουν σωρηδόν.

«Βλέποντας το τανκ και στρατιώτες με τα αυτόματα να μπαίνουν, πιάνω την Κοραλία από το χέρι και ανεβαίνουμε προς τα πάνω. Ακούγοντας το κροτάλισμα των πολυβόλων θεώρησα πως πυροβολούν κατά πάνω μας, κάτι το οποίο δεν συνέβαινε, πυροβολούσαν στον αέρα. Όμως αρκετές φορές στα επόμενα χρόνια αισθάνθηκα ένα κάψιμο στην πλάτη... Δίπλα μου έτρεχε με την κάμερα στα χέρια ο Παντελής Βούλγαρης. Βγαίνοντας από το Πολυτεχνείο, η μόνη διέξοδος που είχαμε ήταν μία πολυκατοικία».

Μπήκαν στο κτήριο μαζί με περίπου 200 άτομα για να γλιτώσουν. Κάθονταν στη σκάλα (από το ισόγειο μέχρι την ταράτσα) σιωπηλοί. Όταν έφτασε η αστυνομία με κλούβες για να τους μαζέψει, κάποιος φώναξε να ανέβουν στην ταράτσα της πολυκατοικίας. Ο Μικρούτσικος τους σταμάτησε λέγοντας ότι εκεί κινδύνευαν περισσότερο. Όπως εξήγησε, φοβήθηκε μήπως τους ρίξουν από κάτω.

Λίγο αργότερα, η αστυνομία τους συνέλαβε και τους μετέφερε στην ασφάλεια. Πέρασαν από τρομερά βασανιστήρια. Ο ίδιος ήταν ζαλισμένος από το ξύλο «με χτυπούσαν με ξύλα στο κεφάλι και στα δάχτυλα. Δυο μήνες πέρασαν για να μπορέσω να ξαναβάλω τα χέρια μου στο πιάνο».

Ειδήσεις από την Ελλάδα και τον Κόσμο, τη στιγμή που συμβαίνουν, στο Newsbomb.gr.

Διαβάστε επίσης:

Γλυπτά Παρθενώνα: Η επιμονή Μητσοτάκη, το «νίπτω τας χείρας» του Τζόνσον και η ανταλλαγή των Times

Έξαλλος ο Γκλέτσος στο Περιφερειακό: «Φεύγουν τα εκατομμύρια όπου γουστάρετε και ο κόσμος πεινάει»

Βόλος: Κατέρρευσε ο δικηγόρος μπροστά στους αστυνομικούς - Ένα φλιτζάνι τσάι πρόδωσε τον δολοφόνο