Ελληνοτουρκικά: Σενάρια για αμερικανική παρέμβαση αποκλιμάκωσης στη Σύνοδο του ΝΑΤΟ

Η 28η Ιουνίου ενδεχομένως να είναι μια κρίσιμη ημερομηνία για τις ελληνοτουρκικές σχέσεις καθώς τότε προβλέπεται να διεξαχθεί στη Μαδρίτη η σύνοδος κορυφής του ΝΑΤΟ όπου θα δώσουν το παρών ο Έλληνας πρωθυπουργός και ο πρόεδρος της Τουρκίας εν μέσω τεταμένου κλίματος, με πρωτοφανείς απειλές πολέμου.

Οι Αμερικανοί θεωρείται βέβαιο ότι θα επιδιώξουν εκεί να υπάρξει αποκλιμάκωση της έντασης, το έχουν άλλωστε επανειλημμένα δηλώσει με ανακοινώσεις το State Department.

25 χρόνια νωρίτερα και πάλι στην ισπανική πρωτεύουσα είχε γίνει άλλη μια κρίσιμη σύνοδος κορυφής που έμελλε να αποτελεί έως και σήμερα ξεχωριστό κεφάλαιο στις ελληνοτουρκικές σχέσεις λόγω του ανακοινωθέντος που εκδόθηκε.

Τότε σε εκείνη τη σύνοδο συναντήθηκαν ο Έλληνας πρωθυπουργός Κώστας Σημίτης και ο πρόεδρος της Τουρκίας Σουλειμάν Ντεμιρέλ έπειτα από πίεση της Αμερικανίδας υπουργού εξωτερικών Μαντλίν Ολμπράιτ.

Ήταν λίγους μήνες μετά την κρίση των Ιμίων όταν και οι δύο χώρες είχαν φτάσει στα πρόθυρα του πολέμου.

Στην τότε σύνοδο κορυφής του ΝΑΤΟ εξεδόθη ένα ανυπόγραφο κείμενο το οποίο έμεινε γνωστό ως ανακοινωθέν της Μαδρίτης και το οποίο είχε ετοιμάσει η αμερικανική πλευρά και το είχε παρουσιάσει στην ελληνική αντιπροσωπεία.

Σύμφωνα με το κείμενο οι δύο χώρες θα αναλάμβαναν προσπάθεια να βελτιώσουν τις διμερείς τους σχέσεις και να βασιστούν σε έξι συγκεκριμένα σημεία:

1. Αμοιβαία δέσμευση για την ειρήνη την ασφάλεια και την συνεχή ανάπτυξη σχέσεων καλής γειτονίας
2. Σεβασμό της κυριαρχίας της κάθε χώρας
3. Σεβασμό των αρχών του διεθνούς δικαίου και των διεθνών συνθηκών
4. Σεβασμό στα νόμιμα ζωτικά συμφέροντα και ενδιαφέροντα της κάθε χώρας στο Αιγαίο, τα οποία έχουν μεγάλη σημασία για την ασφάλεια και την εθνική κυριαρχία τους
5. Δέσμευση αποφυγής μονομερών ενεργειών στη βάση του αμοιβαίου σεβασμού και της επιθυμίας ώστε να αποτραπούν συγκρούσεις οφειλόμενες σε παρεξήγηση.
6. Δέσμευση διευθέτησης των διαφόρων τους με ειρηνικά μέσα στη βάση της αμοιβαίας συναίνεσης και χωρίς τη χρήση βίας ή την απειλή βίας.

Η νομική αξία του κειμένου κρίθηκε ότι ήταν περιορισμένη και η κριτική που ασκήθηκε τότε ότι δεν κρατούσε ισορροπίες. Η Τουρκία από τη μία εμφανιζόταν ότι υποχωρεί σε θέματα όπως η αποδοχή του διεθνούς δικαίου και η Ελλάδα εμφανιζόταν ότι αποδέχεται ζωτικά συμφέροντα της Τουρκίας στο Αιγαίο.

Την επόμενη ημέρα της συνόδου του ΝΑΤΟ σημειώθηκαν παραβιάσεις από τουρκικά μαχητικά και ένα μήνα αργότερα η Τουρκία υπέγραψε συμφωνία σύνδεσης με το ψευδοκράτος.

Η σύνοδος κορυφής του ΝΑΤΟ που πλησιάζει θα πραγματοποιηθεί επίσης σε ένα πλαίσιο έντασης.

Οι υπερπτήσεις είναι καθημερινές και οι δηλώσεις του Τούρκων αξιωματούχων έχουν ξεφύγει. Πολύ λένε ότι το σκηνικό που ζούμε σήμερα θυμίζει στιγμές πριν από τα Ίμια.

Ερώτημα λοιπόν είναι εάν θα έχουμε επανάληψη της ιστορίας αν δηλαδή υπάρξει κάποια συνάντηση Μητσοτάκη - Ερντογάν στη σύνοδο της Μαδρίτης με την παρότρυνση των Αμερικανών, αν θα υπάρξει κάποια συμφωνία για αποκλιμάκωση και κυρίως τι θα γίνει την επόμενη ημέρα.

Διότι πάντα το ζητούμενο με την Τουρκία είναι η επόμενη ημέρα από τις διπλωματικές συναντήσεις.