Οι ευθύνες του ΝΑΤΟ

Ουδείς μπορεί να πει με βεβαιότητα πώς θα είναι διαμορφωμένο το πεδίο των ελληνοτουρκικών σχέσεων στο τέλος της εβδομάδας. Διότι την Τετάρτη και την Πέμπτη θα πραγματοποιηθεί στη Μαδρίτη η Σύνοδος κορυφής του ΝΑΤΟ με τον Ταγίπ Ερντογάν να αναμένεται να συγκεντρώσει πάνω του τα φώτα της δημοσιότητας για την τελική του στάση απέναντι στην ενταξιακή προοπτική της Σουηδίας και της Φιλανδίας όσο και το αν θα εγείρει θέμα αποστρατικοποίησης των ελληνικών νησιών.

Ποια είναι όμως η ευθύνη της Συμμαχίας όταν έχουν αντιπαράθεση δύο μέλη της; Ποια είναι τα όρια της επιχειρησιακής της ευθύνης;

Ελλάδα και Τουρκία εντάχθησαν ταυτόχρονα στο ΝΑΤΟ το 1952 και υπήρξε κεντρική απόφαση να συσταθούν δυο νέες διοικήσεις για τις χερσαίες δυνάμεις των δύο χωρών. Η πρώτη ενεργοποιήθηκε στο Σμύρνη και η δεύτερη εντάχθηκε στην ελληνική μονάδα στη Λάρισα, ως 6η Συμμαχική Τακτική Αεροπορική Δύναμη. Οι ναυτικές δυνάμεις Ελλάδας και Τουρκίας παρέμεναν υπό τις εθνικές διοικήσεις τους. Σε ό,τι αφορά τη λειτουργία του ΝΑΤΟ οι χερσαίες και οι αεροπορικές δυνάμεις υπάγονταν στο στρατηγείο της Σμύρνης ενώ οι αεροπορικές στο στρατηγείο της Νάπολι στην Ιταλία. Και ενώ ως προς τον ναυτικό και χερσαίο έλεγχο δεν υπήρχε πρόβλημα στη συνεργασία των δύο χωρών εντός του Νατοϊκου πλαισίου, στον εναέριο επιχειρησιακό έλεγχο δημιουργήθηκε πρόβλημα. Και αυτό διότι η Τουρκία ζήτησε να χωριστεί το Αιγαίο σε δύο ζώνες. Στο ανατολικό κομμάτι ζητούσε να έχει εκείνη την αρμοδιότητα στο δυτικό η Ελλάδα. Η χώρα μας αντέδρασε. Μέχρι το 1974 η Ελλάδα διατηρούσε τον επιχειρησιακό έλεγχο για όλο το Αιγαίο.

Η αποχώρηση της Ελλάδας από το στρατιωτικό σκέλος του ΝΑΤΟ λόγω της τουρκικής εισβολής στην Κύπρο ήταν κομβικής σημασίας και εξηγεί ενδεχομένως πολλά ακόμη και για τη σημερινή στάση του γενικού γραμματέα.

Η Τουρκία ζήτησε να καλύψει το κενό μόλις αποχώρησε η Ελλάδα. Όταν ένα χρόνο αργότερα η Αθήνα άρχισε να επαναδιαπραγματεύεται την επανένταξή της σκόνταψε πάνω στην άρνηση της Τουρκίας που ήδη είχε αρχίσει να προβάλλει τους ισχυρισμούς της για όλο το Αιγαίο. Έκτοτε το ΝΑΤΟ ουδέποτε έλαβε ξεκάθαρη θέση με την Άγκυρα να εγείρει διαρκώς ολοένα και αυξανόμενες μαξιμαλιστικές θεωρίες.

Και φτάνουμε στο σήμερα, ή για την ακρίβεια στο μεθαύριο οπότε και ξεκινά η σύνοδος. Το ΝΑΤΟ ετοιμάζεται να στρώσει κόκκινο χαλί ισότιμα για όλους τους συμμάχους και κάνει ό,τι δεν καταλαβαίνει τους εκβιασμούς του Ταγίπ Ερντογάν.

Προσωπικά διαφωνώ με τη συζήτηση που έχει ανοίξει για το αν θα πρέπει να φύγει η Τουρκία από το ΝΑΤΟ. Η Τουρκία να μείνει στους κόλπους της Συμμαχίας. Είναι ίσως όμως τώρα η ευκαιρία για τους Συμμάχους να αναλάβουν και εκείνοι τις ευθύνες τους και να βάλουν τον Ερντογάν στη θέση του. Με ποιον τρόπο δεν ξέρω. Ας ρωτήσουν τον Έλληνα πρωθυπουργό.