Οι πιέσεις για τα F-16, o ρόλος των Αμερικανών και ο Ταγίπ Ερντογάν

Η υπόθεση με τα F-16 και αν θα εγκριθεί ή όχι η πώλησή τους από το Κογκρέσο αναμένεται να δοκιμάσει για άλλη μια φορά τις σχέσεις των ΗΠΑ με τον Ταγίπ Ερντογάν. Η αντίληψη που υπήρχε ότι η Τουρκία με όπλο την ήπια ισχύ και την πάλαι ποτέ ηγετική της παρουσία στη Μέση Ανατολή θα μπορούσε να έχει προνομιακή σχέση με τη Δύση ανήκει στο παρελθόν.

Οι σχέσεις των ΗΠΑ με τον Ταγίπ Ερντογάν δοκιμάστηκαν για πρώτη φορά το 2003 με αφορμή τον πόλεμο στο Ιράκ όταν τότε η Ουάσινγκτον τον πίεζε για να συνεργαστεί σε περίπτωση επίθεσης στο Ιράκ. Η τουρκική κοινή γνώμη ήταν αντίθετη, οι στρατηγοί περιμέναν τον Ερντογάν -ο οποίος μόλις είχε εκλεγεί- να λάβει μια απόφαση που θα ενοχλούσε είτε τον τουρκικό λαό, είτε την Ουάσιγκτον, είτε και τους δύο. Ο Ερντογάν κατάφερε να περάσει τη σχετική ψηφοφορία από το Τουρκικό κοινοβούλιο ισορροπώντας ανάμεσα στην τουρκική κοινή γνώμη, τους κοσμικούς στρατηγούς και στις ΗΠΑ.

Ένα άλλο στοιχείο που δοκίμασε τις αμερικανοτουρκικές σχέσεις ήταν η επίθεση που εξαπέλυσε ο Ταγίπ Ερντογάν προς το Ισραήλ. Το 2009 οι Αμερικανοί έκπληκτοι άκουσαν τον πρόεδρο της Τουρκίας στο οικονομικό forum στο Νταβός να επιπλήττει τον Ισραηλινό πρόεδρο Σιμόν Πέρες λέγοντας του «Όσον αφορά τις δολοφονίες γνωρίζετε πολύ καλά πώς να σκοτώνετε!» Ο Ερντογάν χρησιμοποίησε πολύ συχνά αντισραηλινή ρητορική μέχρι και πρόσφατα όπου και αποφάσισε να βάλει νερό στο κρασί του, πολύ περισσότερο που βλέπει τον Αμερικανό πρόεδρο Τζο Μπάιντεν να επισκέπτεται αυτή την εβδομάδα και το Τελ Αβίβ.

Επί προεδρίας Ομπάμα η δημοφιλία του Ερντογάν εκτοξεύτηκε κυρίως και γιατί ο τότε Αμερικανός πρόεδρος πραγματοποίησε το πρώτο του ταξίδι στο εξωτερικό στην Άγκυρα κάνοντας άνοιγμα στον μουσουλμανικό κόσμο.

Η αρνητική ψήφος της Τουρκίας όμως το 2010 στο συμβούλιο ασφάλειας του ΟΗΕ για τις κυρώσεις στο Ιράν ήταν η αρχή για να καταλάβει και ο Ομπάμα πόσο απρόβλεπτος μπορεί να γίνει ο Ταγίπ Ερντογάν.

Η εκλογή του Τραμπ το 2016 έγινε δεκτή με ενθουσιασμό από τα τουρκικά ΜΜΕ. Όμως οι διαφορές για τον πόλεμο στη Συρία υπονόμευσαν τη σχέση Τραμπ-Ερντογάν όπως επίσης και το ζήτημα του YPG. To 2017 o Τούρκος πρόεδρος έγινε δεκτός στο Λευκό Οίκο με τον Τραμπ να δηλώνει ότι στηρίζει την Τουρκία στη μάχη εναντίον της τρομοκρατίας και των τρομοκρατικών οργανώσεων όπως το ISIS και το PKK. Δεν πέρασε λίγος καιρός και ανέκυψε το ζήτημα με τη Halkbank ένα κρατικό χρηματοπιστωτικό ίδρυμα της Τουρκίας με το δικαστήριο της Νέας Υόρκης να το καταδικάζει για συνωμοσία ξεπλύματος πολλών δισεκατομμυρίων δολαρίων με στόχο την παράκαμψη των αμερικανικών κυρώσεων στο Ιράν.

Ο νυν Αμερικανός πρόεδρος Τζο Μπάιντεν δεν προσκάλεσε τον Ερντογάν στο Λευκό Οίκο όμως εμφανίστηκε διατεθειμένος να περάσει από το Κογκρέσο το αίτημα της Τουρκίας για τα F-16.

Και επειδή λοιπόν η ιστορία των αμερικανοτουρκικών σχέσεων δεν είναι ούτε μαύρο ούτε άσπρο είναι πολύ πιθανό να βρεθεί μια μέση λύση που να ικανοποιεί εν μέρει τον Ερντογάν. Αλλά η απόφαση θα ληφθεί περί το Νοέμβριο και μέχρι τότε το Ελληνοαμερικανικό λόμπι θα έχει πολύ δουλειά να κάνει.