Ελληνοτουρκικά: Ο «οδικός χάρτης» και στο βάθος… Χάγη

Λίγες ώρες πριν ο Έλληνας πρωθυπουργός συναντήσει τον Ταγίπ Ερντογάν μίλησε για την ανάγκη να συμφωνήσουμε σε έναν οδικό χάρτη που θα οδηγήσει στην επίλυση της μιας και μόνης διαφοράς που έχουμε με την Τουρκία, δηλαδή την οριοθέτηση υφαλοκρηπίδας και ΑΟΖ . Με τους δύο ηγέτες να έχουν ισχυρή νωπή λαϊκή εντολή ο Κυριάκος Μητσοτάκης εκτιμά πως έχει διαμορφωθεί ένα θετικό κλίμα τους τελευταίους μήνες στις σχέσεις μεταξύ των δύο χωρών και ότι μπορούμε να οικοδομήσουμε πάνω σε αυτό το θετικό κλίμα και να κάνουμε κάποια σημαντικά βήματα προόδου, που θα είναι προς όφελος και των δύο λαών. Τι εννοεί λοιπόν ο Κυριάκος Μητσοτάκης με τον «οδικό χάρτη»;

Οι διερευνητικές συνομιλίες είναι η ουσία των ελληνοτουρκικών σχέσεων καθώς από το 2002 που ξεκίνησε ο πρώτος γύρος, η θεματική αφορά την αύξηση των ελληνικών χωρικών υδάτων, το casus belli, το διαφορετικό εύρος του εναέριου χώρου και της αιγιαλίτιδας ζώνης. Αφορά επίσης στο δικαίωμα των νησιών να έχουν υφαλοκρηπίδα. Το 2011 η Τουρκία εξεδήλωσε την επιθυμία να διαχωρίσει το Αιγαίο από την Ανατολική Μεσόγειο τοποθετώντας εκεί μόνο το Καστελόριζο. Η Ελλάδα θεωρεί ότι οι διερευνητικές συνομιλίες αφορούν ενιαία την περιοχή των ελληνοτουρκικών συνόρων από τον Έβρο ως το Καστελόριζο. Ένας οδικός χάρτης εκ των πραγμάτων κάπου καταλήγει. Η προσφυγή στο Διεθνές Δικαστήριο της Χάγης προβάλλει σήμερα ως η μόνη ρεαλιστική λύση.

Το ερώτημα είναι με ποια θεματολογία θα πάμε στη Χάγη όταν η Τουρκία μεταξύ άλλων έχει θέσει και θέμα «γκρίζων ζωνών» κυριαρχίας απροσδιόριστου αριθμού ελληνικών νησιών από το 1996. Η Ελλάδα με δήλωσή της από το 1994 που επαναλήφθηκε αναδιατυπωμένη το 2015 έχει εξαιρέσει από τη αρμοδιότητα του Διεθνούς Δικαστηρίου τη στρατικοποίηση των ανατολικών νησιών του Αιγαίου. Είναι επίσης δυνατόν να θέσουμε στην κρίση του Δικαστηρίου εάν οι Οινούσσες, η Ψέριμος, το Αγαθονήσι ανήκουν στην Ελλάδα; Αυτό λοιπόν είναι εκτός συζήτησης. Το θέμα όμως του διαφορετικού εύρους χωρικών υδάτων και εναέριου χώρου είναι σοβαρό και τα νομικά μας επιχειρήματα ίσως δεν είναι τόσο ισχυρά. Το θέμα όμως σχετίζεται με την αύξηση του εύρους των ελληνικών χωρικών υδάτων όπου εκεί έχουμε ατράνταχτα επιχειρήματα βασισμένα στο Διεθνές Δίκαιο. Το 2003 Ελλάδα και Τουρκία είχανε φτάσει κοντά σε συμφωνία μετά από 18 γύρους-τότε-συνομιλιών. Τα πάντα κινήθηκαν γύρω από την επέκταση των ελληνικών χωρικών υδάτων. Όταν όμως ο τότε πρωθυπουργός Κώστας Σημίτης πληροφορήθηκε ότι η συμφωνία δεν θα περνούσε με προεδρικό διάταγμα αλλά με νόμο θεώρησε ότι θα ήταν εξαιρετικά δύσκολο να υπερψηφιστεί από την Ελληνική Βουλή. Και οι διερευνητικές συνομιλίες σταμάτησαν.

Παρά το γεγονός ότι έχουν περάσει χρόνια και ακολούθησαν και άλλοι γύροι συνομιλιών, τώρα υπάρχει μια νέα ευκαιρία κυρίως διότι για πρώτη φορά και οι δυο έλαβαν ανανέωση της λαϊκής εντολής ταυτόχρονα. Για την Ελλάδα όμως ο οδικός χάρτης είναι συγκεκριμένος. Απαιτείται πολιτική βούληση για να υπάρξει και χρονοδιάγραμμα. Ας κρατήσουμε την αναφορά του Κυριάκου Μητσοτάκη ότι η ισχυρή λαϊκή εντολή που πήραμε, είναι ένα πρώτο βήμα επανεκκίνησης των σχέσεων Ελλάδας και Τουρκίας και ότι δεν είμαστε καταδικασμένοι με την Τουρκία να ζούμε σε ένα διαρκές κλίμα έντασης, ήταν ένα μήνυμα που εστάλη όχι μόνο προς την Τουρκία αλλά και προς το εσωτερικό. Θα γνωρίζουμε σε λίγες ώρες αν θα συμφωνηθεί κάτι από τη συνάντηση των δύο ηγετών και αν θα δρομολογηθούν εξελίξεις.