Οταν το «ΧΟΡΑ» παραβίασε για πρώτη φορά την ελληνική υφαλοκρηπίδα

Ηταν 6 Αυγούστου -σαν σήμερα- του 1976 που το Σισμίκ παραβίασε για πρώτη φορά την ελληνική υφαλοκρηπίδα και πραγματοποίησε σεισμολογικές έρευνες στον θαλάσσιο χώρο ανάμεσα στον Αγ. Ευστράτιο, τη Λέσβο και τις μικρασιατικές ακτές. Τι ακριβώς συνέβη τότε και τι λένε σήμερα διπλωματικές και στρατιωτικές πηγές για αυτό το σοβαρό επεισόδιο;

Τον Μάρτιο τυ 1976 η τότε τουρκική κυβέρνηση ανακοίνωσε ότι το ωκεανογραφικό σκάφος «Χόρα» θα πραγματοποιήσει σεισμολογικές έρευνες στην υφαλοκρηπίδα του Αιγαίου για να διαπιστώσει εαν υπήρχε πετρέλαιο. Στο αρχείο του ελληνικού υπουργείου εξωτερικών υπάρχουν ακόμη τα διαβήματα με τα οποία απάντησε η ελληνική πλευρά λέγοντας ότι οι έρευνες δεν πρέπει να γίνουν καθώς η θαλάσσια περιοχή είναι ελληνικής δικαιοδοσίας. Ο τότε πρωθυπουργός Σουλειμάν Ντεμιρέλ δήλωσε ότι τυχόν παρεμπόδιση του σκάφους θα θεωρείτο πειρατεία. Το «Χόρα» μετονομάζεται σε Σισμίκ 1 και παρά τις παρεμβάσεις των Αμερικανών αλλά και της τότε Σοβιετικής Ενωσης απέπλευσε σαν σήμερα και εισήλθε στον ελληνικό θαλάσσιο χώρο. Στο αρχείο του Πενταγώνου υπάρχουν τα σήματα που έδωσε ο τότε Αρχηγός ΓΕΕΘΑ να παρακολουθείτο το τουρκικό σκάφος υπό στενή επιτήρηση από ελληνικά πολεμικά πλοία ενώ παράλληλα ήταν σε εξέλιξη αεροναυτικές ασκήσεις και από τις δύο χώρες. Η ένταση είχε ανέβει στο κατακόρυφο. Στην Τουρκία υπήρχε κλίμα εθνικού παροξυσμού με πρωτοσέλιδα που διαμόρφωναν το κλίμα. Στην Ελλάδα ο τότε αρχηγός του ΠΑΣΟΚ Ανδρέας Παπανδρέου χαραχτήριζε σφάλμα τη μη βύθιση του πλοίου διατυπώντας τη χαρακτηριστική φράση «Βυθίσατε το ΧΟΡΑ».

Στις 10 Αυγούστου 1976 ο τότε πρωθυπουργός Κωνσταντίνος Καραμανλής στράφηκε στο συμβούλιο Ασφαλείας του ΟΗΕ ζητώντας την άμεση σύγκλιση του οργανισμού ενώ προσέφυγε μονομερώς στο Διεθνές Δικαστήριο με επείγον αίτημα λήψεως προσωρινών μέτρων ώστε να ανασταλούν οι έρευνες του τουρκικού ερευνητικού σκάφους. Τα πολύ ισχυρά νομικά επιχειρήματα της Ελλάδας αντισταθμίστηκαν από πολιτικούς υπολογισμούς με αποτέλεσμα το Συμβούλιο Ασφαλείας του ΟΗΕ να καταλήξει σε ένα ψήφισμα τυπικό και ουδέτερο. Η απόφαση του συμβουλίου ασφαλείας προδίκασε και σε μεγάλο βαθμό ακύρωσε το αίτημα για λήψη προσωρινών μέτρων από το Διεθνές Δικαστήριο.

Οι δύο κυβερνήσεις εκλήθησαν να επιδείξουν αυτοσυγκράτηση και να επαναλάβουν τις απευθείας διαπραγματεύσεις για τη διευθέτηση των διαφορών τους.

Οι έρευνες, όπως θυμούνται σήμερα παλαιότεροι διπλωμάτες, έγινε σε μια περίοδο εξαιρετικά φορτισμένη λόγω της πρόσφατης τουρκικής εισβολής στην Κύπρο και ενώ υπήρχαν ήδη στο Αιγαίο δεκάδες πολεμικά πλοία και μαχητικά αεροσκάφη και των δύο χωρών. Η Τουρκία ισχυρίστηκε στο Συμβούλιο Ασφαλείας του ΟΗΕ ότι λόγω της απουσίας συμφωνημένης οριοθέτησης μεταξύ των δύο χωρών οι ελληνικές θέσεις περί παραβιάσεως των ελληνικών κυριαρχικών δικαιωμάτων ήταν παντελώς αβάσιμοι. Αρα μπορούσε να γίνει έρευνα στην ανοιχτή θάλασσα του Αιγαίου χωρίς πρόβλημα.

47 χρόνια από τότε κανείς δεν είναι βέβαιος ότι ένα τέτοιο επεισόδιο δεν μπορει να ξανασυμβεί. Και το επεισόδιο αυτό, η σοβαρή κρίση που διηρκήσε 9 ολόκληρες ημέρες, είναι κομμάτι της Ιστορίας αλλά και του ελληνικού φακέλου που έχει στα χέρια της η κυβέρνηση όταν θα καθίσει και πάλι στο τραπέζι και θα ξεκινήσει ξανά ο ελληνοτουρκικός διάλογος.