Η γεωπολιτική σημασία της ηλεκτρικής διασύνδεσης Κρήτης-Κύπρου
Προς ικανοποίηση της Ευρωπαϊκής Ένωσης, οι κυβερνήσεις της Κύπρου και της Ελλάδας και οι ρυθμιστικές αρχές των δύο χωρών κατέληξαν σε συμφωνία για το τελικό περιεχόμενο του ρυθμιστικού πλαισίου για την ηλεκτρική διασύνδεση Κύπρου Κρήτης. Σε τεχνικό επίπεδο η Λευκωσία θα χρηματοδοτεί τις δαπάνες του ΑΔΜΗΕ από το 2025 μέχρι και τη λειτουργία του έργου το 2030 με 25 εκατομμύρια τον χρόνο και συνολικά με 125 εκατομμύρια.
Τα χρήματα θα διατίθενται από τα έσοδα του κράτους από την εμπορία δικαιωμάτων ρύπων και όχι απευθείας από τους καταναλωτές που ήταν το ζητούμενο. Δυσαρεστημένη όμως είναι η Τουρκία, όπως έδειξε τις διαθέσεις της για το έργο με την παρουσία του τουρκικών πολεμικών πλοίων στην περιοχή νοτίως της Κάσου όταν το ιταλικό πλοίο «Ievoli Relume» διεξήγε έρευνες βυθού για λογαριασμό της Nexans.
Η εταιρεία είχε στείλει επιστολή που ήταν αποκαλυπτική των βαθύτερων εντάσεων και αντιφάσεων μεταξύ των εμπλεκομένων μερών κάτι που κινητοποίησε τις ελληνικές και κυπριακές αρχές στο να βρουν άμεσα μια συμβιβαστική λύση που θα κρατήσει ζωντανό το έργο και δεν θα ενταφιάσει διά παντός το όραμα της Κύπρου για ενεργειακή αυτονομία και διασύνδεση με το ευρωπαϊκό ηλεκτρικό σύστημα και μαζί το φιλόδοξο σχέδιο διασύνδεσης και του Ισραήλ.
Το ζήτημα αυτό έθεσε, σύμφωνα με διπλωματικές πηγές, ο υπουργός Εξωτερικών Γιώργος Γεραπετρίτης στον Τούρκο ομόλογό του Χακάν Φιντάν στη συνάντηση που είχαν στις Βρυξέλλες την περασμένη εβδομάδα, επισημαίνοντας την ανάγκη ύπαρξης καλού κλίματος, αποφυγής εντάσεων και σεβασμού του διεθνούς δικαίου.
Η συμφωνία δίνει γωοπολιτική αξία και στην Ελλάδα αλλά και στην Κύπρο καθώς η εμπόλεμη κατάσταση στη Μέση Ανατολή, αυξάνει το κόστος ενέργειας και των δυσκολιών στην εξασφάλιση ενεργειακής προμήθειας ,πετρέλαιο, φυσικό αέριο, ηλεκτρισμός. Ως εκ τούτου, η ανάγκη ενεργειακών διασυνδέσεων και σημείων υποδοχής για τη μεταφορά ηλεκτρισμού ή φυσικού αερίου είναι εμφανής όσο ποτέ άλλοτε. Είχε προηγηθεί πάντως ένα έντονο πολιτικό παρασκήνιο καθώς στην Κύπρο υπήρχαν πολλές ενστάσεις.
Την κατάσταση πήρανε τώρα στα χέρια τους ο πρωθυπουργός, Κυριάκος Μητσοτάκης και ο Πρόεδρος της Κύπρου, Νίκος Χριστοδουλίδης, και η οριστική λύση για τη διάσωση του έργου, συζητήθηκε κατά την τελευταία συνάντησή τους στη Λευκωσία.
Η Τουρκία επιθυμούσε το ναυάγιο του έργου προκειμένου να διεκδικήσει χωρίς εμπόδια το θάλασσιο χώρο που θεωρει ότι έχει δικαιώματα και ότι θα μπορεί πλέον να προστατεύσει αυτό που θεωρεί τουρκική υφαλοκρηπίδα βάσει του Τουρκολυβικού Μνημονίου. Ενδεχομένως να περιμένομε αντίδραση της Τουρκίας είτε ρητορική, είτε επί του πεδίου.
To έργο της ηλεκτρικής διασύνδεσης Ελλάδας – Κύπρου – Ισραήλ, γνωστής ως EuroAsia Interconnector, μετά μια 12ετία κυοφορίας μπήκε σε τροχιά υλοποίησης τον Οκτώβριο του 2022.