Σκοτεινό τοπίο οι παρακολουθήσεις με το Predator: Τα ερωτήματα που ζητούν απαντήσεις
Παράλληλες έρευνες βρίσκονται σε εξέλιξη για το θέμα των παρακολουθήσεων του δημοσιογράφου, Θανάση Κουκάκη, και του προέδρου του ΠΑΣΟΚ, Νίκου Ανδρουλάκη, εν μέσω κλυδωνισμών στους κόλπους της Εθνικής Υπηρεσίας Πληροφοριών που βρέθηκε στο στόχαστρο καταγγελιών και θα επιχειρήσει να κάνει «restart» στο κομμάτι που αφορά στις παρακολουθήσεις για «λόγους εθνικής ασφάλειας» υπό τον νέο της διοικητή, Θεμιστοκλή Δεμίρη.
Τα ερωτήματα που ζητούν απάντηση είναι πολλά και κρίσιμα. Σκοτεινό παραμένει το τοπίο σε σχέση με το λογισμικό Predator. Και αυτό γιατί παραμένει άγνωστο ποιοι το χρησιμοποίησαν στη χώρα μας και πόσοι ήταν οι «στόχοι» του. Καλά πληροφορημένες πηγές εξηγούν ότι «δεν χρειάζεται κάποιος να το αγοράσει για να ‘εκμεταλλευτεί’ τις υπηρεσίες του. Και αυτό γιατί μπορεί κάποιος να ‘παραγγείλει’ παρακολουθήσεις. Το αντίτιμο που θα καταβάλει ο ενδιαφερόμενος εξαρτάται από τον αριθμό των ατόμων και των συσκευών που θέλει να παρακολουθήσει. Το Predator έχει πολύ υψηλό κόστος, απαιτεί τεχνικούς για να το δουλέψουν και παράλληλα ενέχει ρίσκο καθώς η χρήση του είναι παράνομη. Αυτοί οι τρεις λόγοι καθιστούν πιο… ελκυστική την ενοικίασή του».
Ποιοι όμως μπορεί να είναι αυτοί που «νοίκιασαν» το Predator στην Ελλάδα; Και εκτός αυτού, άφησαν πίσω τους ίχνη; Η έρευνα των ελληνικών Αρχών θα εστιάσει στο διάστημα από τον Ιούλιο του 2021, όταν «παγιδεύτηκε» το κινητό τηλέφωνο του δημοσιογράφου Θανάση Κουκάκη, μέχρι το Σεπτέμβριο του ίδιο έτους, όταν έγινε απόπειρα «παγίδευσης» του κινητού τηλεφώνου του Νίκου Ανδρουλάκη.
Το Predator «υπερέχει» έναντι των συστημάτων επισύνδεσης που διαθέτει η ΕΥΠ και η ΕΛ.ΑΣ. Και αυτό διότι η χρήση του είναι «μαύρη» (δεν υπόκειται σε κανέναν έλεγχο από τις εισαγγελικές Αρχές και την ΑΔΑΕ), ενώ παρέχει απόλυτη «σάρωση» του κινητού τηλεφώνου παρακολουθώντας όλες τις κρυπτογραφημένες εφαρμογές.
Το γεγονός ότι -προσώρας- δεν έχουν υπάρξει ορατά αποτελέσματα στην έρευνα για τη χρήση του λογισμικού στη χώρα μας, γεννά ερωτήματα για το κατά πόσο μπορεί ακόμα και σήμερα να συνεχίζονται οι παρακολουθήσεις. Χρησιμοποιήθηκε το Predator από την ΕΥΠ; Η κυβέρνηση το διαψεύδει. Χρησιμοποιήθηκε από ιδιώτες που το «νοίκιαζαν» έναντι υψηλού αντιτίμου; Στην περίπτωση αυτή ποιος μπορεί να είναι σίγουρος ότι οι «στόχοι» ήταν μόνο δύο;
Ο πρόεδρος του ΠΑΣΟΚ δεν πάτησε το λινκ-«παγίδα» που του εστάλη από τους χειριστές του Predator. Η παρακολούθηση του κινητού του τηλεφώνου έγινε από την ΕΥΠ, ύστερα από εισαγγελική διάταξη, ανοίγοντας τη συζήτηση σε σχέση με τις χιλιάδες παρακολουθήσεις για «λόγους εθνικής ασφάλειας». Με εισαγγελική διάταξη παρακολουθήθηκε από την ΕΥΠ και ο δημοσιογράφος Θανάσης Κουκάκης.
Οι «τρύπες» στη διαδικασία αφορούν στην ελλειμματική αιτιολογία αλλά και στην αναγραφή μόνο του τηλεφωνικού αριθμού στο αίτημα (χωρίς να αναφέρεται το όνομα του «στόχου»). Η δρ Αικατερίνα Παπανικολάου, μέλος της Αρχής Διασφάλισης Απορρήτου των Επικοινωνιών, σημείωσε σχετικά σε άρθρο της στην Καθημερινή:
«Η αόριστη διάρκεια της άρσης, η πλήρης έλλειψη αιτιολογίας, η δυνατότητα επιβολής του μέτρου, χωρίς αναγραφή του ονόματος του φυσικού προσώπου –αρκεί η αναγραφή του τηλεφωνικού αριθμού–, σε συνδυασμό με τον πρόσφατο νομοθετικό αποκλεισμό γνωστοποίησης –υπό προϋποθέσεις– του μέτρου στον καθ’ ού, διαμορφώνουν ένα περιβάλλον, όπου η κρατική προνομία εκτοπίζει ανησυχητικά τη βασική αρχή του φιλελεύθερου κράτους δικαίου περί αμοιβαίων ελέγχων (checks and balances)».
Στους κόλπους της ΕΥΠ οι πρόσφατες αποκαλύψεις έχουν δημιουργήσει κλυδωνισμούς. Από την πλευρά της η κυβέρνηση επιχείρησε, μέσω της Πράξης Νομοθετικού Περιεχομένου της 9ης Αυγούστου 2022, να αυστηροποιήσει τη διαδικασία για τις άρσεις απορρήτου, σε μία προσπάθεια θεσμικής θωράκισης της λειτουργίας της ΕΥΠ. Στελέχη υπηρεσιών ασφαλείας εξηγούν, ωστόσο, στο newsbomb ότι θεσμική θωράκιση χρειάζεται και για τη λειτουργία των συστημάτων επισύνδεσης της Ελληνικής Αστυνομίας. «Οι πρόσφατες αποκαλύψεις ανέδειξαν χρόνιες παθογένειες, κυρίως όσον αφορά στην έλλειψη φίλτρων για τις άρσεις του απορρήτου. Η θεσμική θωράκιση κρίθηκε απαραίτητη όσον αφορά στην ΕΥΠ. Παρακολουθήσεις, εντούτοις, δεν κάνει μόνο η ΕΥΠ αλλά και η Αστυνομία. Μήπως πρέπει να υπάρξει πρόβλεση και προς αυτή την κατεύθυνση;», σχολιάζουν οι ίδιες πηγές ενημέρωσης.
Οι έρευνες
Στις 18 Απριλίου 2022 διατάχθηκε προκαταρκτική εξέταση προκειμένου να διαπιστωθεί εάν και από ποια πρόσωπα έχειτελεστεί η αξιόποινη πράξη της παραβίασης του τηλεφωνικού απορρήτου στην περίπτωση του δημοσιογράφου Θανάση Κουκάκη.
Είχαν προηγηθεί ρεπορτάζ στην ιστοσελίδα Inside Story και στο δίκτυο Reporters United.
Σύμφωνα με το δημοσίευμα των Reporters United, η Εθνική Υπηρεσία Πληροφοριών προχώρησε σε διαδοχικές άρσεις απορρήτου στο κινητό τηλέφωνο του δημοσιογράφου τον Ιούνιο, τον Ιούλιο και τον Αύγουστο του 2020. Η παρακολούθηση του Θανάση Κουκάκη φέρεται, σύμφωνα με το δημοσίευμα, να διεκόπη την 12η Αυγούστου 2020, ημερομηνία κατά την οποία ο δημοσιογράφος απευθύνθηκε στην Αρχή Διασφάλισης Απορρήτου Επικοινωνιών (ΑΔΑΕ), ζητώντας να του γνωστοποιηθεί εάν πράγματι το τηλέφωνό του βρισκόταν υπό παρακολούθηση.
Στις 1 Αυγούστου 2022 ο υπουργός Δικαιοσύνης, Κώστας Τσιάρας, ζήτησε από τον Εισαγγελέα του Αρείου Πάγου την κατά προτεραιότητα εξέταση από τις εισαγγελικές Αρχές της μηνυτήριας αναφοράς του προέδρου του ΠΑΣΟΚ, Νίκου Ανδρουλάκη, για την απόπειρα «παγίδευσης» του τηλεφώνου του από το Predator.
Στις 11 Αυγούστου ξεκίνησε η έρευνα του Εισαγγελέα του Αρείου Πάγου, Ισίδωρου Ντογιάκου, ο οποίος έχει πάρει καταθέσεις από τους δημοσιογράφους Τάσο Τέλογλου και Θανάση Κουκάκη. Η έρευνα του κ. Ντογιάκου αφορά στον τρόπο με τον οποίο ήρθαν στο φως οι παρακολουθήσεις, ενώ τρεις Εισαγγελείς διενεργούν έρευνα για να διαλευκανθεί ποιοι ήταν αυτοί που παρακολουθούσαν τους Ανδρουλάκη και Κουκάκη και εάν αυτό έγινε με νόμιμο τρόπο (στην περίπτωση του Predator η παρακολούθηση ήταν «de facto» παράνομη).