Ελεγκτικό Συνέδριο: «Χάος» στον τρόπο λειτουργίας του Δημοσίου

Δεκάδες αδυναμίες, παθογένειες και παραλείψεις της Διοίκησης εντοπίζονται στην ετήσια έκθεση του Ελεγκτικού Συνεδρίου σε τομείς όπως αυτοί της υγείας, των νοσηλειών, των καθυστερήσεων σε σημαντικά δημόσια έργα, αλλά και στο χρηματοπιστωτικό σύστημα και τα «κόκκινα δάνεια».

Σημαντικές καθυστερήσεις και πολλαπλές παρατάσεις διαπιστώθηκαν κατά την εκτέλεση του μεγαλύτερου αριθμού δημοσίων έργων, αφού σύμφωνα με την έκθεση χορηγήθηκαν παρατάσεις στα 2/3 του συνόλου των έργων με ελάχιστους φορείς να εφαρμόζουν καλύτερες πρακτικές. Σύμφωνα με έκθεση χορηγήθηκαν παρατάσεις σε 779 από τα 1162 έργα που ελέγχθηκαν, ενώ στα έργα αυτά ο χρόνος εκτέλεσης ήταν κατά μέσο όρο περίπου 2,5 φορές μεγαλύτερος από αυτόν που είχε αρχικά εκτιμηθεί.

«Οι φορείς κατά κανόνα αποδέχονται τα αιτήματα παράτασης των αναδόχων και δεν αναζητούν την τυχόν ευθύνη τους για την επέλευση των καθυστερήσεων. Δεν προκύπτει ότι η επίβλεψη των έργων ασκείται με την ενδεδειγμένη επιμέλεια. Η χορήγηση παρατάσεων δεν αιτιολογείται με επάρκεια αλλά στερεοτυπικά» σημειώνεται στην έκθεση. Από τον έλεγχο προέκυψε μάλιστα πως σε ορισμένες περιπτώσεις, δεν επαληθεύθηκε ότι οι καθυστερήσεις οφείλονται στις περιστάσεις που αναφέρονται στις αποφάσεις χορήγησης παρατάσεων ενώ σε άλλες, οι καθυστερήσεις οφείλονται σε σφάλματα του φορέα κατά την κατάρτιση της μελέτης και των τευχών δημοπράτησης, αφού κατά τον καθορισμό των προθεσμιών ολοκλήρωσης των έργων δεν λαμβάνονται υπόψη ουσιώδεις παράγοντες που αναμένεται να επηρεάσουν την εκτέλεσή τους. Σημειώνεται, πως στην περίπτωση ελέγχου τριών Περιφερειών, μόνο μία εκ των τριών εμφάνισε μικρότερα ποσοστά παρατάσεων, καθώς παρατάθηκε περίπου το 50% του συνόλου των έργων της, το δε μέσο ποσοστό διάρκειας παρατάσεων ανήλθε περίπου σε 85%.

Δημόσιες συμβάσεις μεγάλων προμηθειών

Σε αχρηστία τίθενται από την πρώτη μέρα αγοράς τους και δεκάδες μηχανήματα που προμηθεύονται δημόσιοι φορείς σπαταλώντας άσκοπα χρήματα. Εκκινώντας από προμήθειες μεγάλων αντικειμένων δημοσίων φορέων, οι οποίες δεν αξιοποιήθηκαν εν όλω ή εν μέρει, ο έλεγχος εντόπισε ως προς τους λόγους που οδήγησαν στη μη αξιοποίηση ή τη μερική αξιοποίηση τους, το γεγονός ότι οι προμήθειες δεν διενεργούνται βάσει μιας οργανωμένης διαδικασίας εκτίμησης και προτεραιοποίησης των αναγκών αλλά με βάση τις διαθέσιμες πιστώσεις του προϋπολογισμού των φορέων ή για την απορρόφηση κονδυλίων από συγχρηματοδοτούμενα προγράμματα χωρίς σχεδιασμό για την αξιοποίησή τους.

Ένας ψηφιακός στεφανιογράφος αξίας 340.000 ευρώ, ένα εκχιονιστικό μηχάνημα αξίας 104.000 ευρώ, ένα σύστημα κοινόχρηστων ηλεκτρικών ποδηλάτων αξίας 56.741 ευρώ αλλά και ηλεκτρικά οχήματα 153.016 ευρώ είναι κάποια από τα αντικείμενα που προμηθεύτηκαν δημόσιοι φορείς και δεν χρησιμοποιήθηκαν ποτέ. Από στοιχεία που συγκεντρώθηκαν για 298 προμήθειες, συνολικής αξίας 53.574.711,61 ευρώ εντοπίστηκαν 17 προμήθειες, συνολικής αξίας 2.203.832,50 ευρώ οι οποίες βρίσκονται σε αχρησία ή δεν αξιοποιήθηκαν επαρκώς από 16 δημόσιους φορείς κυρίως στην περιφέρεια.

Τράπεζες και «κόκκινα» δάνεια

Προβλήματα εντόπισε ο έλεγχος και στη χρηματοπιστωτική κανονικότητα έπειτα από έρευνα που διεξήχθη κατόπιν αιτήματος της Επιτροπής Θεσμών και Διαφάνειας της Βουλής, για την χρηματοδότηση της πραγματικής οικονομίας από τις τράπεζες μετά τη δημοσιονομική παρέμβαση του κράτους.

«Παρά τη σοβαρή δημοσιονομική εμπλοκή του κράτους υπέρ των τραπεζών, εξακολουθούν να υφίστανται χαρακτηριστικές αποκλίσεις από τη χρηματοπιστωτική κανονικότητα. Το γεγονός αυτό δικαιολογεί κατ’ αρχήν την περαιτέρω επέμβαση του κράτους ως δημόσιας εξουσίας που επιδιώκει τον σκοπό δημοσίου συμφέροντος της πλήρους αποκατάστασης της χρηματοπιστωτικής κανονικότητας» σημειώνεται στην έκθεση.

«Τα μη εξυπηρετούμενα δάνεια, η λεγόμενη αναβαλλόμενη φορολογική απαίτηση και η ηθική χαλάρωση λόγω καθυστερήσεων στη ρευστοποίηση των εξασφαλίσεων των «κόκκινων» δανείων είναι τα αίτια που στοιχειοθετούν επιτακτική ανάγκη, ικανή να δικαιολογήσει την επέμβαση του κράτους προς άρση τους. Η Πολιτεία έχει θεσπίσει μέτρα για την πλήρη αποκατάσταση της χρηματοπιστωτικής σταθερότητας. Σε αυτά συγκαταλέγονται: (i) η παράταση του χρόνου λειτουργίας του Ταμείου Χρηματοπιστωτικής Σταθερότητας, (ii) η θέσπιση και η εν συνεχεία επέκταση του προγράμματος Ηρακλής προς στήριξη των τραπεζών προκειμένου να απαλλαγούν από τα «κόκκινα» δάνεια που βαρύνουν τους ισολογισμούς τους, (iii) η καταπολέμηση της ηθικής χαλάρωσης με τον εντοπισμό των στρατηγικών κακοπληρωτών και την προστασία των ευάλωτων οφειλετών τραπεζών και (iv) η διευθέτηση της αναβαλλόμενης φορολογικής απαίτησης, ώστε να μην προκαλεί στρέβλωση στη συμπεριφορά των τραπεζών» αναφέρεται στην έκθεση του Ελεγκτικού Συνεδρίου.

Βέβαια, διαπιστώθηκε πως το Ταμείο Χρηματοπιστωτικής Σταθερότητας δεν έχει τις δέουσες αρμοδιότητες προς αντιμετώπιση των εντοπισθέντων προβλημάτων, αλλά και πως το πρόγραμμα Ηρακλής παρά την προσφορότητά του για την αποαναγνώριση των «κόκκινων» δανείων από τον ισολογισμό των τραπεζών χρήζει κατά την εφαρμογή του διαρκούς παρακολούθησης, ώστε να αποδώσει τα αναμενόμενα χωρίς επέλευση δημοσιονομικής θυσίας.

ΕΣΥ, πανδημία και νοσοκομεία

Αργά χαρακτηρίζονται τα αντανακλαστικά του συστήματος υγείας κατά την πρώτη περίοδο εμφάνισης της πανδημίας αφού το Ελεγκτικό Συνέδριο διαπίστωσε μεγάλες ελλείψεις σε κλίνες ΜΕΘ και ιατρικό προσωπικό έπειτα από έλεγχο σε δέκα νοσοκομεία.

Μπορεί να διαπιστώθηκε η αύξηση, των κλινών εντατικής θεραπείας από 181 σε 325, αλλά προέκυψε ότι η διαχρονική έλλειψη επαρκούς αριθμού κλινών εντατικής θεραπείας κατέστη εν μέρει δυνατόν να καλυφθεί, ενώ κατάλληλο και με τις απαραίτητες δεξιότητες υγειονομικό προσωπικό πολύ δύσκολα μπορούσε να ανευρεθεί, με συνέπεια οι κλίνες εντατικής θεραπείας που διατέθηκαν για τα περιστατικά της νόσου στα Νοσοκομεία που ελέγχθηκαν να μην καταστεί εφικτό όλες να στελεχωθούν.

Την ίδια στιγμή, παρά την αύξηση των κλινών ΜΕΘ, ο συνολικός αριθμός τους, υπολειπόταν κατά πολύ του ελάχιστου ορίου επί της συνολικής τους δυναμικότητας. Ενδεικτικά, το «Αττικόν» είχε 19 κλίνες ΜΕΘ τον Μάρτιο του 2020, όταν θα έπρεπε να έχει 36-37, ενώ αντίστοιχα το «Σωτηρία» και το «ΑΧΕΠΑ» είχαν από 20, αντί των απαιτούμενων 34-36 κλινών. Μετά την αύξηση του αριθμού κλινών ΜΕΘ από τα δέκα νοσοκομεία μόνο το «Σωτηρία» και το «ΑΧΕΠΑ» έπιασαν το στόχο του τουλάχιστον 5% με 84 και 42 κλίνες αντίστοιχα.

Έμφυλη Βια

Ζητήματα εντοπίστηκαν και στη λειτουργία ξενώνων φιλοξενίας θυμάτων έμφυλης βίας, αφού η κτιριακή και υλικοτεχνική υποδομή της πλειονότητας αυτών δεν πληροί τις απαιτήσεις υγιεινής και ασφάλειας. Όμως, το κοβικότερο εύρημα των ελέγχων αποτέλεσε ο αριθμός των φιλοξενούμενων στην περίοδο της πανδημίας και ο αριθμός των αιτημάτων φιλοξενίας στους ξενώνες, ο οποίος δεν ήταν ανάλογος με τη γενικότερη έξαρση του φαινομένου της έμφυλης βίας κατά την τελευταία δεκαετία.

Κατά τις περιόδους του «lockdown» λόγω της υγειονομικής κρίσης ο αριθμός των αιτημάτων φιλοξενίας στους ξενώνες δεν ήταν ανάλογος του αυξημένου αριθμού των περιπτώσεων της έμφυλης βίας. Για παράδειγμα, τον Μάρτιο του 2020 έγιναν 166 κλήσεις που αφορούσαν ενδοοικογενειακή βία στην γραμμή SOS 15900, ενώ τον Απρίλιο του ίδιου έτους, μεσούντος του «lockdown», έγιναν 648 τέτοιες κλήσεις, δηλαδή παρουσιάσθηκε αύξηση που αγγίζει το 400%. Ωστόσο, το ίδιο χρονικό διάστημα υποβλήθηκαν πανελλαδικώς μόλις 41 αιτήματα φιλοξενίας στους Ξενώνες.