Τι αλλάζει στις διαθήκες και τις ποινές για τη βία μεταξύ ανηλίκων – Διευκρινίσεις Φλωρίδη

Ο Υπουργός Δικαιοσύνης, Γιώργος Φλωρίδης, παρουσίασε ολιστικό σχέδιο με τη συμμετοχή επτά Υπουργείων για την αντιμετώπιση της ανήλικης παραβατικότητας, στάθηκε στις αλλαγές που φέρνει ο νέος δικαστικός χάρτης, ενώ, απάντησε και στην κριτική προς την κυβέρνηση για αμφισβήτηση της Δικαιοσύνης από μεγάλο ποσοστό των πολιτών αναφορικά με την υπόθεση των Τεμπών, σε συνέντευξη στον «Ελεύθερο Τύπο».

Κατά τον κ. Φλωρίδη, η διόγκωση της εγκληματικότητας ανηλίκων στη νέα κοινωνική πραγματικότητα είναι υπαρκτό πρόβλημα που επιβάλλει σύνθετες λύσεις, με την κυβέρνηση να σχεδιάζει ένα συνολικό νέο πλαίσιο, το οποίο σύντομα θα τεθεί σε δημόσια διαβούλευση. Ο Υπουργός Δικαιοσύνης περιέγραψε το περίγραμμα των αλλαγών που σχεδιάζονται, τονίζοντας ότι «στην αντιμετώπιση της ανήλικης παραβατικότητας, τον πρώτο λόγο έχει η οικογένεια και το σχολείο».

Παράλληλα, άνοιξε τα χαρτιά του και για την επόμενη μεγάλη τομή που σχεδιάζει το Υπουργείο, αυτή της αναμόρφωσης του κληρονομικού δικαίου. Μιλώντας για ένα τομέα του δικαίου «με σοβαρή επίδραση στις ζωές των ανθρώπων που δεν έχει υποστεί τις αναγκαίες μεταβολές» αναφορικά με τις κοινωνικές εξελίξεις, μεταξύ άλλων ο κ. Φλωρίδης κάνει λόγο για «ισχυροποίηση και διαφύλαξη» της βούλησης του ατόμου που διαθέτει την περιουσία του.

Το θέμα των ημερών είναι αναμφίβολα η παραβατικότητα των ανηλίκων. Στο πρόσφατο Υπουργικό Συμβούλιο εισηγηθήκατε μία σειρά μέτρων τα οποία προετοιμάζετε. Μιλάμε για ένα πλαίσιο αυστηροποίησης του νόμου, π.χ. με την επέκταση της φυλάκισης ανηλίκων; Ή για την επιβολή νέων αναμορφωτικών μέτρων, όπως την απασχόληση εκείνων σε οργανωμένες αθλητικές ή πολιτιστικές δραστηριότητες, στην οποία έχετε αναφερθεί; Ποια προσέγγιση θεωρείτε προτιμότερη για έναν ανήλικο παραβάτη;

«Πιστεύω ότι η παραβατικότητα των ανηλίκων είναι θέμα βαθιά κοινωνικό, πρωτίστως παιδαγωγικό και μας αφορά κυρίως ως γονείς και ως σχολική κοινότητα και όχι ως αστυνομική προτεραιότητα. Πρέπει όλοι να προβληματιστούμε και να δουλέψουμε, οικογένεια, εκπαίδευση και κράτος, ώστε να μεταφέρουμε στα παιδιά μας το πνεύμα της ειρηνικής και δημοκρατικής κοινωνικής συμβίωσης και ανάπτυξης.

Να δημιουργήσουμε ένα ήρεμο και φιλικό εκπαιδευτικό και κοινωνικό περιβάλλον, έτσι ώστε τα λίγα παραβατικά παιδιά να τύχουν μεταχείρισης στο πλαίσιο μίας Πολιτείας και κοινωνίας, η οποία ξέρει, μπορεί και μεταχειρίζεται αναμορφωτικά τους παραβατικούς νέους. Οι ποινές που συνεπάγονται στέρηση της ελευθερίας τους, πρέπει να αποτελούν το έσχατο μέτρο για ειδικές περιπτώσεις σοβαρών πράξεων.

Όμως, επιτρέψτε μου εδώ να κάνω μία πολιτική παρατήρηση: Δεν πρέπει να συγχέουμε την ανάγκη κοινωνικής συμβίωσης που θα διέπεται από πρότυπα και κανόνες με τη δήθεν ποινικοποίηση των κοινωνικών συμπεριφορών, όπως λανθασμένα αναμασούν, αποτυχημένες αντιπολιτευόμενες αντιλήψεις. Η βασική θέση της κυβέρνησης, όπως επανειλημμένα έχει διακηρύξει ο πρωθυπουργός, είναι “νομιμότητα παντού”. Αυτήν υλοποιούμε συστηματικά μέσα από τις νομοθετικές και πολιτικές παρεμβάσεις μας σε όλα τα θεσμικά και κοινωνικά μέτωπα.

Η θεσμοθέτηση στην πρόσφατη τροποποίηση του Ποινικού Κώδικα του αναμορφωτικού μέτρου της συμμετοχής των ανηλίκων σε αθλητικές και πολιτιστικές δραστηριότητες καθώς και σε παροχή κοινωφελούς εργασίας, αποδεικνύει τη φιλοσοφία και την ευαισθησία του Υπουργείου Δικαιοσύνης στην αντιμετώπιση του ανήλικου παραβάτη».

Θα ψηφίσετε την αυστηροποίηση του νόμου για τους γονείς των ανήλικων παραβατών; Σε αυτή θα περιλαμβάνονται και πρόστιμα;

«Αυτό που επιδιώκουμε είναι οι γονείς να κινητοποιηθούν και ν’ αντιληφθούν ότι έχουν ευθύνη συστηματικής επαφής και σωστού προσανατολισμού των παιδιών στο σχολείο και στην κοινωνία.

Υποχρεούμαστε να γνωρίζουμε ως γονείς, ότι η παραμέληση εποπτείας ανηλίκου που διαπράττει έγκλημα είναι ήδη αξιόποινη πράξη, σύμφωνα με το άρθρο 360 του Ποινικού Κώδικα. Οι γονείς του ανηλίκου έχουν ευθύνη να τον διαπαιδαγωγούν και να τον κατευθύνουν να μην παραβιάζει τους νόμους , να σέβεται τους κανόνες και τα δικαιώματα των άλλων.

Αν ο ανεπιτήρητος ανήλικος υποπέσει σε σοβαρό έγκλημα βίας, ειδικά σε βάρος συνομηλίκου του, τότε είναι εύλογο η ποινική ευθύνη να επιμερίζεται και στον αδιάφορο ή ασυνείδητο γονέα, η οποία, κατά κανόνα, θα εκτίεται με εναλλακτικούς τρόπους ή ακόμα και με επιβολής υψηλής χρηματικής ποινής.

Έχετε αναφέρει πως το ζήτημα της ανήλικης παραβατικότητας είναι ευρύτερο και περιλαμβάνει το σχολείο και την οικογένεια, ακόμη και τα social media. Μπορεί να υπάρξει ένα συνολικό σχέδιο για την αντιμετώπισή του;

«Η ανήλικη παραβατικότητα στις σύγχρονες κοινωνίες είναι, αναμφισβήτητα, αποτέλεσμα πολλών παραγόντων, κυρίως της υπερέκθεσης των παιδιών σε επιθετικά και βίαια πρότυπα κοινωνικής συμβίωσης, σε συνδυασμό με την υποχώρηση της διαπαιδαγωγικής λειτουργίας θεσμών όπως η οικογένεια και το σχολείο. Τα social media εδώ, έχουν μερίδιο ευθύνης. Όμως, σύνθετα προβλήματα δεν λύνονται μονοσήμαντα και κυρίως με απαγορεύσεις.

Η κυβέρνηση διαμορφώνει συνολικό σχέδιο παρέμβασης με τον συντονισμό επτά υπουργείων σε τρία επίπεδα: θεσμικό – ελεγκτικό (Υπουργεία Δικαιοσύνης, Προστασίας του Πολίτη και Ψηφιακής Διακυβέρνησης), παιδαγωγικό – μορφωτικό (Υπουργεία Παιδείας και Οικογενειακής Συνοχής) και αναμορφωτικό (Υπουργεία Πολιτισμού και Αθλητισμού).

Στην αντιμετώπιση της ανήλικης παραβατικότητας, τον πρώτο λόγο έχει η οικογένεια και το σχολείο. Πρέπει η οικογένεια να συνεργαστεί και να βοηθήσει το δάσκαλο. Ταυτόχρονα η Πολιτεία νομοθετεί και ελέγχει, με την ειδική ευαισθησία που απαιτείται πάντα, όταν έχουμε να κάνουμε με νέους ανθρώπους. Τέλος, υπάρχουν, λειτουργούν και αναπτύσσονται θεσμοί και λειτουργίες αναμόρφωσης, πολιτιστικοί, αθλητικοί κ.ά. που επανεντάσσουν και αναδιαπαιδαγωγούν τους νέους μας.

Πάνω απ’ όλα όμως, χρειάζεται υπόδειγμα ειρηνικής κοινωνικής συμβίωσης και θετικό πνεύμα προσέγγισης των νέων μέσα από την κινητοποίηση όλων. Αυτή την ολιστική αντίληψη υλοποιούμε ως κυβέρνηση, η οποία στηρίζεται στην ειλικρινή αποδοχή του προβλήματος, στη διερεύνηση και τον εντοπισμό των αιτιών του, κατευθύνεται δε στον συντονισμό όλων των εμπλεκόμενων φορέων για πολυεπίπεδη δράση, με αφετηρία την αφύπνιση της οικογένειας και την στήριξη του σχολείου».

Πότε τελικά μπορούμε να αναμένουμε την ψήφιση των μέτρων , που συζητήθηκαν στο πρόσφατο Υπουργικό Συμβούλιο;

«Οι διατάξεις βρίσκονται σε στάδιο τελικής επεξεργασίας. Είμαστε σε διαρκή συνεργασία με τα συναρμόδια υπουργεία και τη γενική γραμματεία της κυβέρνησης, προκειμένου σύντομα να τεθούν σε δημόσια διαβούλευση».

Αλλάζετε και το κληρονομικό δίκαιο τους επόμενους μήνες. Οι ιδιόγραφες διαθήκες θα καταργηθούν; Έχετε πει ότι θα αναγνωρίσετε κληρονομικό δικαίωμα στους συντρόφους ζωής, ακόμα και αν δεν υπάρχει γάμος ή σύμφωνο συμβίωσης;

«Το κληρονομικό δίκαιο πρέπει να συμβαδίζει αλλά και να αποτυπώνει τις κοινωνικές και οικονομικές συνθήκες της εποχής μας. Υπάρχουν λόγοι που καθιστούν αναγκαίο τον εκσυγχρονισμό του, δεδομένου ότι παραμένει επί 80 χρόνια χωρίς ουσιώδεις αλλαγές και καλούμαστε να εξετάσουμε την αναμόρφωσή του.

Ειδικότερα, οι νέες ρυθμίσεις θα στηρίζονται στις σύγχρονες συνθήκες ζωής στη χώρα μας, αλλά και τη μέχρι σήμερα εμπειρία εφαρμογής του κληρονομικού δικαίου στην πράξη. Θα μπορούσαμε, ανάμεσα σε άλλα θέματα, να εντοπίσουμε την ανάγκη να έχουμε ασφαλέστερες διαθήκες με τη βοήθεια της ψηφιοποίησης, να παράσχουμε μεγαλύτερη προστασία σε πρόσωπα, τα οποία δεν συνδέονται τυπικά αλλά ουσιαστικά με τον κληρονομούμενο και τέλος να κινηθούμε στην κατεύθυνση της ισχυροποίησης και διαφύλαξης της βούλησης εκείνου που διαθέτει την περιουσία του.

Όλα αυτά τα θέματα, θα τα εξετάσει ομάδα εργασίας από υψηλού κύρους επιστήμονες, έγκριτους νομικούς και θεσμικούς εκπροσώπους οργάνων, που γνωρίζουν σε βάθος και υπηρετούν θεωρητικά και πρακτικά, το κληρονομικό δίκαιο. Είναι τομέας του δικαίου, με σοβαρή επίδραση στις ζωές των ανθρώπων που δεν έχει υποστεί τις αναγκαίες μεταβολές και η κοινωνική εξέλιξη, όπως έχει διαμορφωθεί σήμερα, επιβάλλει την αναμόρφωση και επικαιροποίησή του».

Η εφαρμογή του νέου δικαστικού χάρτη συνάντησε αντιδράσεις, λόγω πρακτικών προβλημάτων που ανέκυψαν. Ο Δικηγορικός Σύλλογος μιλά ακόμη και για δίκες που άλλαξαν ημερομηνία χωρίς ενημέρωση των διαδίκων και σας κατηγορεί για προχειρότητα. Τι απαντάτε;

«Ο δικαστικός χάρτης είναι τομή στη σύγχρονη δικαστική πραγματικότητα της χώρας. Βαθιά μεταρρύθμιση που ενοποιεί, συγκεντρώνει και κατανέμει σωστά το πρωτοβάθμιο δικαστικό δυναμικό της ελληνικής δικαιοσύνης, ώστε να γίνει πιο ποιοτικό, αποδοτικό και γρήγορο το έργο της.

Η συντριπτική πλειοψηφία του δικαστικού και νομικού κόσμου της χώρας είδε με θετικό μάτι και τοποθετήθηκε υπέρ των ρυθμίσεων του δικαστικού χάρτη, πέρα από επιμέρους παρατηρήσεις και ενστάσεις. Σήμερα η υλοποίησή του προχωρεί απρόσκοπτα και στο σκέλος επιμόρφωσης των δικαστών, αλλά και στις λειτουργικές αναδιατάξεις των πρωτοδικείων και πρώην ειρηνοδικείων και ειδικά στην πρωτεύουσα, όπου εντοπίζονται και οι μεγαλύτερες και δυσκολότερες μεταβολές».

Υπάρχει από μεγάλο ποσοστό της κοινωνίας ένα ρεύμα αμφισβήτησης της Δικαιοσύνης σχετικά με την υπόθεση των Τεμπών. Πού το αποδίδετε;

«Η τραγωδία των Τεμπών, πόνεσε όλους τους Έλληνες και όλοι μαζί στη μνήμη των αδικοχαμένων παιδιών πρέπει να δουλέψουμε για να γίνει πράξη το «ποτέ ξανά». Σε κάθε περίπτωση, ο πρώτος και ο τελευταίος λόγος σε τέτοιες τραγωδίες ανήκει στην ελληνική δικαιοσύνη, η οποία θα καταλογίσει ευθύνες και παραλείψεις και θ’ απονείμει δικαιοσύνη στα πλαίσια μιας συντεταγμένης και ευνομούμενης πολιτείας, όπως είναι η χώρα μας.

Ως κυβέρνηση, από τη μεριά μας, έχουμε την ευθύνη να διευκολύνουμε τους όρους και τις προϋποθέσεις μιας δίκαιης και γρήγορης δίκης και αυτό κάνουμε με κάθε δυνατό τρόπο. Έχοντας μία πολύ δυσάρεστη εμπειρία από προηγούμενες δίκες, οι οποίες καθυστέρησαν πάρα πολύ για τον λόγο ότι δεν υπήρχαν αίθουσες, κινηθήκαμε γρήγορα, βρήκαμε χώρο και τον οποίο ετοιμάζουμε στη Λάρισα. Είναι κτίριο, που το διαμορφώσαμε εξ αρχής.

Πρέπει να σημειώσω ότι ενώ πηγαίναμε στην ολοκλήρωση αυτού του κτιρίου , ετοιμάζοντάς το για 120 – 130 δικηγόρους, πρόσφατα πληροφορηθήκαμε από τις δικαστικές αρχές ότι οι δικηγόροι είναι πλέον 250, άρα επεκτείνουμε τον χώρο για τους δικηγόρους, με τη δημιουργία ανάλογων θέσεων. Από πλευράς μας, θα είναι όλα έτοιμα, όταν ξεκινήσει η δίκη».