Παναγία Χρυσοσκαλίτισσα: Η θαυματουργή μονή των Χανίων που γιορτάζει τον Δεκαπενταύγουστο
Η μονή της Παναγίας της Χρυσοσκαλίτισσας βρίσκεται 72χλμ νοτιοδυτικά των Χανίων, πολύ κοντά στη μαγευτική λιμνοθάλασσα του Ελαφονησίου. Ως το 2012 λειτουργούσε ως γυναικείο μοναστήρι, καθώς τη χρονιά αυτή τοποθετήθηκε μοναχός, αφού το 2008 απεβίωσε η τελευταία μοναχή. Το μοναστήρι είναι κτισμένο με μορφή φρουρίου, σκαρφαλωμένο σε βράχο 35μ με απεριόριστη θέα στη θάλασσα. Στην απογραφή του 1637 αναφέρεται ως Παναγία Γουνοσκαλίτισσα από τον ιερέα του χωριού Κούνενι (σημερινή Βάθη). Δεν είναι γνωστή η ακριβής ημερομηνία ιδρύσεως της μονής, αλλά εικάζεται ότι τοποθετείται στα χρόνια της όψιμης Ενετοκρατίας, περίπου το 1500.
Η ονομασία Χρυσοσκαλίτισσα οφείλεται στο ένα σκαλοπάτι από τα 98, που κατά την παράδοση ήταν χρυσό. Λέγεται ότι μόνο όσοι πιστεύουν πραγματικά μπορούν να το δουν ακόμη. Ωστόσο, μια άλλη εκδοχή θέλει το σκαλοπάτι να έχει πωληθεί από το Πατριαρχείο για να αντιμετωπιστούν τα οικονομικά προβλήματα της μονής.
Ο κεντρικός ναός είναι δίκλιτος με τα κλίτη του αφιερωμένα στην Κοίμηση της Θεοτόκου και στην Αγία Τριάδα και κτίστηκε το 1894 για να αντικαταστήσει τον αρχικό μικρό σπηλαιώδη ναό. Το μοναστικό συγκρότημα συμπληρώθηκε με το κτίσιμο θολωτών χώρων στην επιφάνεια του βράχου, ενώ κάτω από το βράχο υπάρχουν τα κτίρια του «Παρθενώνα», όπου αρχικά κτίστηκε για να στεγάζονται οι ηλικιωμένες μοναχές που δεν μπορούσαν να ανεβαίνουν καθημερινά τα πολλά σκαλιά.
Στο καθολικό σήμερα σώζεται η θαυματουργή εικόνα της Κοίμησης της Θεοτόκου που χρονολογείται στο δεύτερο μισό του 17ου αιώνα. Η εικόνα αναπαριστά την Κοίμηση με την κεφαλή της Παναγίας στα δεξιά σε αντίθεση με τη συνήθη αναπαράσταση με το κεφάλι στα αριστερά της εικόνας. Επίσης διακρίνεται πάνω στην εικόνα τρύπα από βόλι. Στο τέμπλο διακρίνεται η εικόνα του Αγίου Βασιλείου με μια τρύπα από ριπή Γερμανικού πολυβόλου στις 14 Νοεμβρίου 1943, η οποία σταμάτησε από θαύμα όταν πλησίασε τη μορφή του αγίου.
Η εικόνα της Κοίμησης λέγεται ότι εμφανίστηκε στο βράχο με θαύμα σε ένα βοσκό της περιοχής, ο οποίος έβλεπε ένα φως από μακριά, και η Παναγία με όραμα του ζήτησε να κτιστεί ναός στη χάρη της. Αρχικά κτίστηκε ναός σε χαμηλότερο και εύκολα προσβάσιμο σημείο, στο σημείο που σήμερα βρίσκεται ο ναός του Αγίου Γρηγορίου του Θεολόγου. Όμως η Παναγία με όραμα ζήτησε επιτακτικά να κτιστεί ναός στο σημείο που βρέθηκε η εικόνα της, πάνω στο δύσβατο βράχο. Τότε, ξεκίνησε η κατασκευή του ναού πάνω με θαυματουργό τρόπο, καθώς ο βράχος ήταν μαλακός σαν σφουγγάρι, βοηθώντας τους εργάτες να τον λαξεύσουν. Ο αρχικός ναός ήταν σπηλαιώδης μέχρι το 1894, που κτίστηκε ο σημερινός.
Το μοναστήρι φιλοξενεί ένα μικρό λαογραφικό και εκκλησιαστικό μουσείο. Σε κοντινή απόσταση υπήρχε η μονή του Αγίου Νικολάου, η οποία λειτουργούσε τα χρόνια της Τουρκοκρατίας. Στην παραλία, κοντά στην μονή, ανακαλύφθηκε μικρός οικισμός ψαράδων της Μεσομινωικής Περιόδου. Στο χώρο της μονής τάφηκε το 1527 κατά την παράδοση ο επαναστάτης Γεώργιος Καντανολέων και ο γιος του Πέτρος, για τους οποίους γράφτηκαν οι Κρητικοί Γάμοι από τον Ζαμπέλιο.
Επίσης σε κοντινή απόσταση από τη μονή, στο Λαφονήσι, σφαγιάστηκαν το 1824 περισσότεροι από 600 κάτοικοι της περιοχής. Τότε, οι Τούρκοι θέλοντας να λεηλατήσουν το μοναστήρι πλησίασαν αλλά ένα σμήνος μελισσών τους απώθησε και διασώθηκε η μονή. Στην κάτω είσοδο του μοναστηριού υπάρχει σχετικό εικονοστάσι για τη θαυματουργή επέμβαση του μελισσιού.
Πηγή: ⭐ Ταξιδιωτικός Οδηγός Κρήτης⛵⭐ - Μονή Παναγίας Χρυσοσκαλίτισσας cretanbeaches.com
https://www.cretanbeaches.com/el/%CE%B8%CF%81%CE%B7%CF%83%CE%BA%CE%B5%CF%85%CF%84%CE%B9%CE%BA%CE%AC-%CE%BC%CE%BD%CE%B7%CE%BC%CE%B5%CE%AF%CE%B1-%CE%BA%CF%81%CE%AE%CF%84%CE%B7/%CE%BC%CE%BF%CE%BD%CE%B1%CF%83%CF%84%CE%AE%CF%81%CE%B9%CE%B1-%CF%83%CF%84%CE%B7%CE%BD-%CE%BA%CF%81%CE%AE%CF%84%CE%B7/%CE%BC%CE%BF%CE%BD%CE%AE-%CF%80%CE%B1%CE%BD%CE%B1%CE%B3%CE%AF%CE%B1%CF%82-%CF%87%CF%81%CF%85%CF%83%CE%BF%CF%83%CE%BA%CE%B1%CE%BB%CE%AF%CF%84%CE%B9%CF%83%CF%83%CE%B1%CF%82