Μια Παναγία μέσα στα Καλάμια
Το μοναστήρι αυτό δημιουργήθηκε στις απαρχές της εικονομαχίας από εικονόφιλους που είχαν καταφύγει στην περιοχή μαζί με εικόνες και κειμήλια για να τα διαφυλάξουν.
Τίποτε όμως δεν σώζεται από εκείνη την εποχή και τίποτα δυστυχώς δεν μαρτυρά την πέρα των 1000 χρόνων ιστορία του, καταστροφές είτε φυσικές από σεισμούς είτε από τους κατακτητές δεν άφησαν και πολλά απομεινάρια στο διάβα τους.
Το μεγαλύτερο τμήμα του μοναστηριού καθώς και το καθολικό του ναού είναι κτίσματα του 20ου αιώνος.
Είναι αρκετά μεγάλο σε μέγεθος και βρίσκεται σε πυκνόφυτη δασώδη περιοχή δεσπόζοντας με τα επιβλητικά του κτήρια.
Στα χρόνια που πέρασαν παρά τις αντιξοότητες αποτέλεσε μεγάλο πνευματικό κέντρο της περιοχής και όχι μόνο αφού έφτασε να έχει ακόμη και 45 μοναχούς από την Ήπειρο, την ανατολική Θράκη και πολλά άλλα μέρη της Ελλάδος.
Διέθετε αρκετά μεγάλη περιουσία και αξιοσημείωτα κειμήλια από τα οποία ελάχιστα πλέον βρίσκονται στα ''χέρια'' της μονής και της οικείας μητροπόλεως.
Στα χρόνια της κατοχής της Ξάνθης απο τους Βουλγάρους (1913 – 1919), το μοναστήρι δοκιμάσθηκε απο τις αρπαγές και λεηλασίες των βουλγάρων, οι οποίοι και πήραν τους κωδικές του, που σήμερα βρίσκονται στο εκκλησιαστικό Μουσειο της Σόφιας.
Αλλά και η υπόλοιπη περιουσία του μοναστηριού εξανεμίστηκε κατά τα έτη 1922-1925 όταν παραχωρήθηκε για την αποκατάσταση ακτημόνων προσφύγων.
Θαυμαστό γεγονός το οποίο μας είχε αναφέρει η γερόντισσα της Μονής Μαρία, αν δεν κάνω λάθος, σε επίσκεψή μας στο μοναστήρι είναι το εξής: Σε επίσκεψη του νυν Σεβασμιότατου Μητροπολίτου Ξάνθης κ. Παντελεήμων στο μοναστήρι από την είσοδο κιόλας της μονής αντιλήφθηκε μια πολύ έντονη ευωδία να προέρχεται από την πλευρά που ήταν καταχωμένο ένα παλιό πηγάδι της μονής.
Ρώτησε την Γερόντισσα Μαρία για την ευωδία αλλά η ίδια δεν μπορούσε να την αντιληφθεί, ψάχνοντας οδηγηθήκαν στο προαναφερόμενο σημείο, η ευωδία ήταν όλο και πιο έντονη και ανοίγοντας και ψάχνοντας αντίκρισαν οστά ανδρών τα οποία τα μετέφεραν στην βόρεια πλευρά απέναντι από το καθολικό φτιάχνοντας έναν τάφο και τα τοποθέτησαν εκεί με ακοίμητο καντήλι.
Πιθανόν όπως μα ανέφερε με δάκρυα στα μάτια η Γερόντισσα να πρόκειται για κάποιος μοναχούς τους οποίους είχαν σφαγιάσει σε παρελθόντα χρόνο κατακτητές, ο χρόνος είναι αυτός που θα δείξει μας είπε χαρακτηριστικά κλαίγοντας ακόμη για την ''αμαρτωλότητά'' της διότι ήταν η μοναδική από τους παρευρισκόμενους που δεν καταλάβαινε την ευωδία.
Το όνομά της η Μονή το πήρε από το προσωνύμιο το οποίο δόθηκε στην εφέστιο εικόνα της Παναγίας που σύμφωνα με την παράδοση, προέρχεται από της εύρεση της θαυματουργής εικόνας της Παναγίας (15ου αιώνος) μέσα σε καλαμιές στις όχθες του ποταμού Κόσσινθου.
Το μοναστήρι της Παναγίας γνωστό στην περιοχή από την θαυματουργή εικόνα της Παναγιάς αποτελεί πόλο έλξης εκατοντάδων προσκυνητών πολλοί εκ των οποίων πηγαίνουν προς ένδειξη ευχαριστίας και ευγνωμοσύνης προς κάποιου θαυμαστού γεγονότος που βίωσαν μέσα από τις προσευχές τους και τις ικεσίες τους προς την ''Καλαμού'' για τις μεσιτείες της στον Υιό της, Αδελφό και Πατέρα μας.
Η Μονή Πανηγυρίζει στις 15 Αυγούστου όπου πλήθος κόσμου προερχόμενοι ως επι τι πλείστον από την πόλη της Ξάνθης κατακλύζουν την μονή.
Πηγή: romfea.gr