Δέσμευση Βαρθολομαίου ότι δεν διεκδικεί τις «Νέες Χώρες» - Ιστορική στιγμή για την Ορθοδοξία
ΤΟ ΘΕΜΑ ΕΙΧΕ ΔΙΧΑΣΕΙ ΒΑΡΘΟΛΟΜΑΙΟ ΚΑΙ ΧΡΙΣΤΟΔΟΥΛΟ – ΠΟΙΕΣ ΕΙΝΑΙ ΟΙ ΜΗΤΡΟΠΟΛΕΙΣ ΤΩΝ ΝΕΩΝ ΧΩΡΩΝ
Πρόκειται για το καθεστώς των μητροπόλεων των Νέων Χωρών, των περιοχών δηλαδή που απελευθερώθηκαν με τους Βαλκανικούς πολέμους. Οι μητροπόλεις αυτές 36 στον αριθμό, βρίσκονται στη Μακεδονία, την Ήπειρο, τη Θράκη και τα νησιά του Βορειοανατολικού Αιγαίου. Οι μητροπόλεις θεωρούνται επαρχίες του Οικουμενικού Πατριαρχείου και με Πράξη του 1928, παραχωρήθηκαν «επιτροπικώς» στην Εκκλησία της Ελλάδος.
Σήμερα, Τετάρτη 22 Ιουνίου 2016, στο πλαίσιο της Αγίας και Μεγάλης Συνόδου της Ορθοδόξου Εκκλησίας, που διεξάγεται στην Κρήτη, ο Οικουμενικός Πατριάρχης ξεκαθάρισε ότι δεν προτίθεται να διεκδικήσει τις συγκεκριμένες μητροπόλεις. Μάλιστα διευκρίνισε ότι δεν πρόκειται να τις διεκδικήσει ούτε τώρα, ούτε στο μέλλον.
Κύκλοι της Εκκλησίας της Ελλάδος, εξέφρασαν την ευαρέσκειά τους για την εξέλιξη αυτή που είχε αποτελέσει «αγκάθι» στις σχέσεις των δύο Εκκλησιών.
Μάλιστα, ο διευθυντής του Γραφείου Τύπου της Εκκλησίας της Ελλάδος Χάρης Κονιδάρη, σε δήλωσή του στο Αθηναϊκό Μακεδονικό Πρακτορείο Ειδήσεων, σημείωσε: «Ο Προκαθήμενος της Εκκλησίας της Ελλάδος Μακαριώτατος Αρχιεπίσκοπος Αθηνών και πάσης Ελλάδος Ιερώνυμος και τα μέλη της Επίσημης Αντιπροσωπείας της Εκκλησίας της Ελλάδος είναι απόλυτα ικανοποιημένοι από τη σημερινή διαβεβαίωση που έδωσε ενώπιον όλων των μελών της Αγίας και Μεγάλης Συνόδου της Ορθόδοξης Εκκλησίας ο Παναγιώτατος Οικουμενικός Πατριάρχης Βαρθολομαίος για το ζήτημα του σεβασμού του καθεστώτος των Μητροπόλεων των Νέων Χωρών.Ο Οικουμενικός Πατριάρχης με όσα υπογράμμισε ενώπιον του Σώματος διέλυσε τα όποια σύννεφα υπήρχαν στις σχέσεις μεταξύ των δύο Εκκλησιών για ζήτημα ουσιαστικά ανύπαρκτο, το οποίο ανεκινείτο χωρίς λόγο στο παρελθόν επί ζημία της Ορθόδοξης Εκκλησίας μας, και τις όποιες παρεξηγήσεις είχαν δημιουργηθεί. Το όλο ζήτημα χάρη στη γενναία παρέμβασή του είναι πλέον ξεκάθαρο τοις πάσι… Αυτό που ο Οικουμενικός Πατριάρχης με σαφήνεια διευκρίνισε είναι ότι ούτε ο ίδιος ούτε το Πατριαρχείο, ούτε τώρα ούτε στο μέλλον, πρόκειται να θέσουν ζήτημα επιστροφής των Μητροπόλεων των Νέων Χωρών και αλλαγής του εκκλησιαστικού καθεστώτος που τις διέπει».
Το καθεστώς των μητροπόλεων των Νέων Χωρών είχε διχάσει Πατριαρχείο και Αρχιεπισκοπή Αθηνών το 2004
Οι «επίμαχες» μητροπόλεις είναι οι εξής: Αλεξανδρουπόλεως, Βεροίας, Ναούσης και Καμπανίας, Γουμενίσσης, Αξιουπόλεως και Πολυκάστρου, Γρεβενών, Διδυμοτείχου, Ορεστιάδος και Σουφλίου, Δρυϊνουπόλεως, Πωγωνιανής και Κονίτσης, Ἐδέσσης και Πέλλης, Ελασσώνος, Ελευθερουπόλεως, Ζιχνών και Νευροκοπίου, Θεσσαλονίκης, Ιερισσού, Αγίου Όρους και Ἀρδαμερίου, Ιωαννίνων, Κασσανδρείας, Καστορίας, Κίτρους, Λαγκαδά, Λήμνου, Μαρωνείας καὶ Κομοτηνής, Μηθύμνης
Μυτιλήνης, Νεαπόλεως καὶ Σταυρουπόλεως, Νέας Κρήνης και Καλαμαριάς, Νικοπόλεως και Πρεβέζης, Ξάνθης, Παραμυθίας, Φιλιατών και Γηρομερίου, Πολυανής καὶ Κιλκισίου, Σάμου και Ικαρίας, Σερβίων και Κοζάνης, Σερρών καὶ Νιγρίτης, Σιδηροκάστρου, Σισανίου καὶ Σιατίστης, Φλωρίνης, Πρεσπών και Εορδαίας, Χίου.
Η κρίση για τη διοίκησή τους κορυφώθηκε μεταξύ του Οικουμενικού Πατριάρχη Βαρθολομαίου και του μακαριστού Αρχιεπισκόπου Χριστόδουλου τόσο, που το 2004 επιβλήθηκε στον δεύτερο το επιτίμιο της ακοινωνησίας.
Οι τριγμοί είχαν αρχίσει καθώς ορισμένοι ιεράρχες στις Νέες Χώρες αντί να μνημονεύσουν τον Οικουμενικό Πατριάρχη και την Ιερά Σύνοδο της Ελλαδικής Εκκλησίας ως «πρώτους» των δύο Εκκλησιών, μνημονεύουν και τον Αρχιεπίσκοπο της Ελλαδικής Εκκλησίας.
Η διένεξη μεταξύ των δύο πλευρών πήρε διαστάσεις, με ανταλλαγή «πύρινων» επιστολών. Το Φανάρι επικαλούνταν τους ιερούς κανόνες και η Εκκλησία της Ελλάδος τους νόμους της Ελληνικής Πολιτείας.
Η κρίση βάθυνε τόσο που στις 30 Απριλίου του 2004, συγκλήθηκε η Διευρυμένη Ιερά Σύνοδος του Οικουμενικού Πατριαρχείου, η οποία επέβαλε στον μακαριστό Αρχιεπίσκοπο Χριστόδουλο «διακοπή της κοινωνίας» και διαγραφή από τα Δίπτυχα.
Λίγο αργότερα, τον Ιούνιο του 2004, με τη μεσολάβηση και της τότε ηγεσίας του υπουργείου Παιδείας, ήρθη το επιτίμιο και επικράτησε καταλλαγή μεταξύ των δύο πλευρών.