Αυτά είναι τα επαγγέλματα που θα επιβιώσουν στο μέλλον

Το Εργαστήριο Συμβουλευτικής Επιστήμης και Επαγγελματικής Σταδιοδρομίας του Πανεπιστημίου Αθηνών δημιούργησε έναν νέο οδηγό με τίτλο: «Επαγγελματικός Προσανατολισμός & Διαχείριση Κρίσεων» με στόχο να δώσει χρήσιμες οδηγίες σε εργαζόμενους, σε νέους που πρόκειται να εισέλθουν στην αγορά εργασίας αλλά και σε συμβούλους Σταδιοδρομίας σχετικά με το πώς να αντιμετωπίσουν τις κρίσεις αυτές.

«Η πανδημία φαίνεται ότι αλλάζει τον τρόπο με τον οποίο εργαζόμαστε, συναλλασσόμαστε και ζούμε, ενώ δείχνει να επιταχύνει τον σχεδιασμό πολιτικών για την αντιμετώπιση αυτής της μεγάλης πρόκλησης, διευρύνοντας τις υπηρεσίες του επαγγελματικού προσανατολισμού σε τρόπους διαχείρισης κρίσεων και παροχής βοήθειας όσον αφορά την προσαρμογή της σταδιοδρομίας των ατόμων.

Μπορεί να θεωρούμε ότι ο επαγγελματικός προσανατολισμός ως διαδικασία δε σχετίζεται με την αντιμετώπιση των επιπτώσεων ενός πολέμου, μιας φυσικής καταστροφής ή κάποιων πολύπλοκων γεωπολιτικών στρατηγικών, ωστόσο, οι κοινωνικοοικονομικές συνέπειες των απρογραμμάτιστων ή απρόβλεπτων γεγονότων και των μη γραμμικών αλλαγών που επιφέρουν οι καταστάσεις αυτές επηρεάζουν αναπόφευκτα, σε σημαντικό βαθμό, τη σταδιοδρομία μας.

Η συμβουλευτική σταδιοδρομίας και ο επαγγελματικός προσανατολισμός έχουν σήμερα τη δυνατότητα να διαμορφώσουν τις κατάλληλες παρεμβάσεις ώστε να υποστηρίξουν τα άτομα να διαχειριστούν τις πολλαπλές, διαφορετικές και συνεχώς μεταβαλλόμενες προκλήσεις της σύγχρονης ζωής ώστε να κάνουν επιλογές και να βρουν τη θέση τους στον κόσμο», τονίζει μιλώντας στο ΑΠΕ-ΜΠΕ, η Κατερίνα Αργυροπούλου, επίκουρη καθηγήτρια Επαγγελματικού Προσανατολισμού και Λήψης Επαγγελματικών Αποφάσεων και Διευθύντρια του Εργαστηρίου που συνέταξε το νέο οδηγό.

Οι ειδικοί υπολογίζουν ότι τα επόμενα χρόνια οι αλλαγές στον εργασιακό τομέα θα είναι ριζικές. Όχι μόνο στον τρόπο που προσφέρεται η εργασία, με την τηλεργασία να κερδίζει συνεχώς έδαφος παγκοσμίως αλλά και στα αντικείμενα που πλέον θα έχουν μεγαλύτερη ζήτηση και φυσικά τις εργασιακές συνθήκες. Και όπως εκτιμά η κ. Αργυροπούλου, οι αλλαγές στις συνθήκες εργασίας δεν θα είναι υπέρ του εργαζόμενου:

«Οι αλλαγές που φέρνει στην αγορά εργασίας η 4η βιομηχανική επανάσταση σε συνδυασμό με τις συνέπειες της πανδημίας αυξάνουν τον κίνδυνο της απώλειας θέσεων εργασίας. Περίπου 26% των επαγγελμάτων στην Ευρώπη βρίσκονται σε άμεσο κίνδυνο (McKinsey Global Institute, 2020). Οι υπεύθυνοι πρόσληψης των διαφόρων εργοδοτικών φορέων θα έχουν στη διάθεσή τους πλήθος βιογραφικών σημειωμάτων για να επιλέξουν. Ως συνέπεια δεν θα νιώθουν την ανάγκη να προσφέρουν καλές αμοιβές ή άλλα προνόμια, καθώς θα έχουν στη διάθεσή τους πλήθος κόσμου που θα παλεύει για μια θέση απασχόλησης (Jack Kelly, https://www.forbes.com/sites).

Σύμφωνα με την Διεθνή Οργάνωση Εργασίας του ΟΗΕ (ILO), πολλές μεγάλες εταιρείες στις ανεπτυγμένες χώρες έχουν ήδη δηλώσει ότι η εξ αποστάσεως εργασία θα γίνει ο συνήθης τρόπος οργάνωσης της εργασίας. Χαρακτηριστικό το παράδειγμα της SIEMENS που δημιούργησε την πολιτική «εργασία από οπουδήποτε» επιτρέποντάς σε έναν μεγάλο αριθμό εργαζομένων της να εργάζονται με ευέλικτο τρόπο για δύο ή τρεις ημέρες την εβδομάδα. Ωστόσο, η μορφή της εξ αποστάσεως εργασίας προκαλεί σε πολλούς εργαζόμενους μια αίσθηση απομόνωσης και απώλειας ταυτότητας και σκοπού, καθώς η κοινωνική αξία της εργασίας και η αίσθηση του ανήκειν, δεν μπορούν να αντικατασταθούν από εικονικούς χώρους.

Τα επαγγέλματα του μέλλοντος

Σύμφωνα με το Διεθνές Ινστιτούτο McKinsey στα επαγγέλματα του μέλλοντος βρίσκουμε ειδικούς της Τεχνητής Νοημοσύνης, ειδικούς του ηλεκτρονικού μάρκετινγκ, μηχανικούς ρομποτικής, ειδικούς διαχείρισης κινδύνων και ειδικούς ανάλυσης ασφάλειας πληροφοριών στη λειτουργία των επιχειρήσεων, ενώ στους τομείς που θα είναι σε ζήτηση βρίσκονται οι επαγγελματίες υγείας και οι επιστήμονες STEM σε αντίθεση με τα επαγγέλματα στα οποία οι εργασιακοί ρόλοι απαιτούν κυρίως σωματική δραστηριότητα και χειρωνακτικές δεξιότητες.

Το παγκόσμιο οικονομικό φόρουμ του περασμένου έτους αναφέρει μάλιστα ότι νέοι ρόλοι θα εμφανιστούν σε νέους κλάδους, όπως για παράδειγμα η τεχνητή νοημοσύνη, η πράσινη οικονομία, η διαχείριση μέσων κοινωνικής δικτύωσης και η λεγόμενη «οικονομία της φροντίδας» (https://eige.europa.eu/). Η συμβουλευτική για τη σταδιοδρομία καλείται να αξιοποιήσει παρεμβάσεις που αποσκοπούν στην κατανόηση της σύνδεσης του ατόμου με το κοινωνικό, διαπολιτισμικό, αλλά και παγκόσμιο περιβάλλον, ώστε να διαμορφώσει το ίδιο μια ενεργό ζωή που θα συμβάλλει στην ανθρώπινη, δίκαιη και βιώσιμη ανάπτυξη (Αργυροπούλου & Μουράτογλου, 2022).

Το βασικό χαρακτηριστικό που θα πρέπει να έχει ο εργαζόμενος του μέλλοντος για περισσότερες πιθανότητες επιτυχίας είναι οι διευρυμένες δεξιότητες. Έτσι, οι απαιτήσεις για τον εργαζόμενο του μέλλοντος γίνονται πολύ μεγαλύτερες.

«Οι νέοι που ξεκινούν σήμερα τη σταδιοδρομία τους χρειάζεται να ανακαλύψουν τι θέλουν να γίνουν στη ζωή τους και να αναγνωρίζουν συνειδητά ποιο τμήμα του κόσμου της εργασίας ταιριάζει στη δική τους επαγγελματική ταυτότητα και σταδιοδρομία. Η κύρια πρόκληση που αναδύεται στη συμβουλευτική σταδιοδρομίας δεν είναι πλέον η παροχή βοήθειας στα άτομα, ώστε να προβαίνουν σε “σωστές” επιλογές ή να λαμβάνουν αποφάσεις που σχετίζονται με εργασιακές ενασχολήσεις, αλλά η υποστήριξή τους στο να καθορίσουν ποιοι είναι και τι θέλουν να γίνουν στην ανάπτυξη της σταδιοδρομίας τους και της ζωής τους ευρύτερα», εξηγεί η κ. Αργυροπούλου.