Νέος Κώδικας Ηθικής και Επαγγελματικής Συμπεριφοράς για δημόσιους υπαλλήλους - Τι προβλέπει

Τον οδικό χάρτη διαχείρισης και αντιμετώπισης ηθικών και δεοντολογικών διλημμάτων με τα οποία βρίσκονται αντιμέτωποι οι δημόσιοι υπάλληλοι στην εργασία τους, συνιστά ο αναθεωρημένος (μετά από μια 10ετία) Κώδικας Ηθικής και Επαγγελματικής Συμπεριφοράς που παρουσίασε στη διάρκεια συνέντευξης Τύπου ο υπουργός Εσωτερικών Μάκης Βορίδης.

Παράλληλα ο διοικητής της Εθνικής Αρχής Διαφάνειας Άγγελος Μπίνης παρουσίασε το Εθνικό Σύστημα Ακεραιότητας το οποίο στοχεύει στην υλοποίηση δράσεων που αφορούν στον εκσυγχρονισμό και την ενδυνάμωση των μηχανισμών διαφάνειας, ελέγχου, ακεραιότητας και λογοδοσίας της Δημόσιας Διοίκησης.

Η γενική γραμματέας Ανθρώπινου Δυναμικού Βιβή Χαραλαμπογιάννη χαρακτήρισε «εμβληματικό έργο» τόσο τον νέο κώδικα όσο και το Εθνικό Σύστημα Ακεραιότητας τονίζοντας ότι το περιεχόμενο τους «θα αποτελέσει βασική θεματική ενότητα στις διαγωνιστικές εξετάσεις του ΑΣΕΠ».

Ειδικότερα, ο υπουργός χαρακτήρισε τον Κώδικα «χρηστικό εργαλείο με σαφή δεοντολογική κατεύθυνση και απαντήσεις σε διλήμματα που προκύπτουν από την καθημερινότητά των εργαζομένων στη Δημόσια Διοίκηση». Όπως διευκρίνισε τα ζητήματα αυτά εμπίπτουν σε σύγκρουση συμφερόντων, σε περιπτώσεις παρενόχλησης, σε εκφοβισμό, σε έλλειψη ισότιμης μεταχείρισης, στη διαχείριση και δημοσιοποίηση πληροφοριών καθώς και σε τυχόν φαινόμενα κατάχρησης εξουσίας από ανώτερα στελέχη.

Παράλληλα, προσέθεσε ο κ. Βορίδης, το Εθνικό Σύστημα Ακεραιότητας τελειοποιημένο πλέον «συγκεφαλαιώνοντας και προηγούμενες σχετικές ρυθμίσεις» συνέχεται στο Εθνικό Στρατηγικό Σχέδιο Καταπολέμησης της Διαφθοράς, συστήνοντας έτσι «ένα ολοκληρωμένο, ισχυρό και συνεκτικό πλαίσιο για την πρόληψη και την αντιμετώπιση φαινομένων διαφθοράς, την ενίσχυση της διαφάνειας, της ακεραιότητας και της λογοδοσίας και για τη συστηματική ενημέρωση και ευαισθητοποίηση της κοινωνίας σε ζητήματα διαφθοράς».

Ο υπουργός έκανε λόγο για δύο χρήσιμα διοικητικά εργαλεία με ιδιαίτερη προστιθέμενη αξία χαρακτηρίζοντας τον μεν Κώδικα Ηθικής και Επαγγελματικής Συμπεριφοράς «χρηστικό οδηγό ο οποίος παρέχει την αρμόζουσα καθοδήγηση στους δημόσιους υπαλλήλους, το δε Εθνικό Σύστημα Ακεραιότητας, ένα «πολύτιμο βήμα για την ενίσχυση της διαφάνειας και της ακεραιότητας στη Δημόσια Διοίκηση» και εξήρε τη συνεργασία του Υπουργείου Εσωτερικών με την Εθνικής Αρχή Διαφάνειας στην υλοποίηση αυτού του έργου το οποίο εκπονήθηκε στο πλαίσιο Συμφώνου συνεργασίας τους (13/5/2020).

Σύμφωνα με τον Κώδικα, οι υπάλληλοι δεν αξιοποιούν τη θέση τους ή το αξίωμά τους, προκειμένου ν' αποκτήσουν οικονομικά ή άλλα οφέλη τόσο για τους ίδιους όσο και για λογαριασμό άλλων.

Στο πλαίσιο αυτό, αναμένεται να:

• Μην αποδέχονται, άμεσα ή έμμεσα, οποιοδήποτε δώρο για υποθέσεις που χειρίζονται στο πλαίσιο των αρμοδιοτήτων τους.
  
  Μην αποδέχονται από οποιονδήποτε υπηρεσίες με χρηματική αξία, δάνεια, εκπτώσεις, διευκολύνσεις, διασκέδαση, φιλοξενία, ταξίδια, στέγαση, διατροφή, εκπαίδευση, ιδίως εάν ο προσφέρων τις υπηρεσίες επηρεάζεται από -ή σχετίζεται με- την άσκηση των καθηκόντων τους.υπηρεσιακών τους καθηκόντων.
• Μην αποδέχονται οποιαδήποτε πρόσκληση σε εκδήλωση, όπου η συμμετοχή κανονικά θα προέβλεπε καταβολή τέλους, όπως ιδίως προσκλήσεις σε αθλητικές ή πολιτιστικές εκδηλώσεις, διαμονή σε ξενοδοχεία κτλ. Αντίθετα, δύνανται να αποδέχονται προσκλήσεις σε εκδηλώσεις, όπου εκπροσωπούν τον φορέα τους.
• Εάν γίνουν αποδέκτες δώρου, να το δηλώνουν αμέσως στον προϊστάμενό τους και να επιστρέφουν το δώρο ή την αξία του, σε περίπτωση που αυτό είναι εφικτό. Ωστόσο, εντός επαγγελματικού πλαισίου δύνανται να αποδέχονται δώρα τα οποία, λόγω της αξίας ή/και της φύσης τους, θεωρείται ότι εντάσσονται στο πλαίσιο της συνήθους ευγένειας (π.χ. ένα βιβλίο), με την προϋπόθεση ότι δεν δημιουργούνται υποχρεώσεις, οι οποίες επηρεάζουν την αμεροληψία τους, κατά την άσκηση των καθηκόντων τους.

Την ίδια ώρα, το υπουργείο συνιστά στους υπαλλήλους να τηρούν αμερόληπτη στάση κατά την άσκηση των αρμοδιοτήτων τους.

Αναλυτικότερα:

• Να μην επηρεάζονται από προσωπικά ή άλλα συμφέροντα κατά την άσκηση των υπηρεσιακών τους καθηκόντων.
• Να αιτούνται την εξαίρεσή τους από τον χειρισμό υποθέσεων, ατομικά ή ως μέλη συλλογικών οργάνων, από την έκβαση των οποίων επηρεάζεται η ικανοποίηση προσωπικού τους συμφέροντος
• Να αιτούνται την εξαίρεσή τους από τον χειρισμό υποθέσεων, από την έκβαση των οποίων επηρεάζεται η ικανοποίηση συμφέροντος του/της συζύγου τους ή συγγενικού τους προσώπου εξ αίματος ή εξ αγχιστείας.
• Να αιτούνται την εξαίρεσή τους από τον χειρισμό υποθέσεων, η έκβαση των οποίων επηρεάζει την ικανοποίηση συμφέροντος προσώπου, με το οποίο διατηρούν ιδιαίτερη φιλική ή εχθρική σχέση.
• Να συμμορφώνονται με αποφάσεις των προϊσταμένων τους σχετικά με την εξαίρεσή τους από τον χειρισμό συγκεκριμένων υποθέσεών τους.
• Να αναφέρουν στους άμεσα προϊσταμένους τους κινδύνους, οι οποίοι δύνανται να υπονομεύσουν την αμεροληψία τους.
• Να μην αναζητούν και αποδέχονται οποιασδήποτε μορφής όφελος σε αντάλλαγμα επηρεασμού της άσκησης των καθηκόντων τους.
• Να μην καταχραστούν τη θέση τους, σε περίπτωση μετακίνησής τους από τον δημόσιο τομέα στον ιδιωτικό, εκμεταλλευόμενοι τις «εσωτερικές πληροφορίες» που απέκτησαν στο πλαίσιο των υπηρεσιακών τους καθηκόντων, προς όφελος της ιδιωτικής εταιρείας στην οποία απασχολούνται.

Από την πλευρά του ο κ. Μπίνης παρουσίασε τις βασικές συνιστώσες τού Εθνικού Συστήματος Ακεραιότητας, το οποίο εντάσσεται στην εθνική στρατηγική καταπολέμησης της διαφθοράς. Ανέφερε ότι πρόκειται μια συνεκτική δέσμη εξειδικευμένων δράσεων, εφαρμόσιμων και μετρήσιμων, με στόχο να βελτιωθεί η λογοδοσία, αλλά και οι μηχανισμοί διασφάλισης της ακεραιότητας και της καταπολέμησης της διαφθοράς στο σύνολο των δημόσιων οργανισμών. «Είναι σημαντικό για τους πολίτες να υπάρχει ένας αποτελεσματικός μηχανισμός που θα προστατεύει όχι μόνο τα συμφέροντα και τα δικαιώματά τους αλλά θα βοηθά στην περαιτέρω ενίσχυση της εμπιστοσύνης τους σε όλους τους κυβερνητικούς θεσμούς και τους δημόσιους οργανισμούς», τόνισε ο ίδιος.

Τέλος, την πρόοδο υλοποίησης στον ένα χρόνο σταδιακής εφαρμογής ρυθμίσεων και δράσεων που εντάσσονται πλέον στο ΕΣΑ αναφέρθηκε η γενική διευθύντρια Εσωτερικού Ελέγχου της ΕΑΔ Μαρία Κωνσταντινίδου.