Κρίνεται η μοίρα της Αγίας Σοφιάς: Το τηλεφώνημα Μέρκελ-Ερντογάν, η απάντηση σε Πομπέο

Το Ανώτατο Δικαστήριο της Τουρκίας, σήμερα καλείται να αποφανθεί πάνω σε προσφυγή δύο ΜΚΟ που αιτήθηκαν τη μετατροπή της Αγίας Σοφίας σε τζαμί. Το δικαστήριο δεν αποκλείεται να αναβάλλει την απόφαση, χωρίς να μπορεί να προβλεφθεί η τελική έκβαση.

Σύμφωνα πάντως με το ρεπορτάζ του ανταποκριτή του ΣΚΑΪ Μανώλη Κωστίδη, η δικαστική απόφαση μπορεί να μην ανακοινωθεί σήμερα αλλά σε λίγες ημέρες. Επίσης, ακόμη και αν οι δικαστές αποφασίσουν τη μετατροπή σε τζαμί, δεν είναι δεσμευτική η απόφαση για τον Ταγίπ Ερντογάν.

Σε περίπτωση που το Ανώτατο Δικαστήριο κάνει δεκτές τις προσφυγές, η μετατροπή της Αγίας Σοφίας σε τέμενος προϋποθέτει διοικητική απόφαση της κυβέρνησης.

Σε κάθε περίπτωση πάντως, ακόμα και απόρριψης της προσφυγή, ο πρόεδρος Ερντογάν να κρατά στα χέρια του το «κλειδί», χωρίς κανείς να μπορεί να προεξοφλήσει τι θα κάνει.

Η παρέμβαση Πομπέο

Αναβρασμός επικρατεί στην Τουρκία, μετά τη δήλωση του Αμερικανού υπουργού Εξωτερικών, Μάικ Πομπέο, για την Αγία Σοφία

Η ηχηρή παρέμβαση του Αμερικανού υπουργού Εξωτερικών, μόλις μία ημέρα πριν την απόφαση του Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν για το αν θα κάνει την Αγία Σοφία τζαμί, ζητά ουσιαστικά από την τουρκική κυβέρνηση να διατηρήσει το υπάρχον καθεστώς της και να μην τη μετατρέψει σε μουσουλμανικό τέμενος.

Σαν «βόμβα» έσκασε η συγκεκριμένη είδηση στα τουρκικά μέσα ενημέρωσης, με κάποια από αυτά να κάνουν λόγο για «δήλωση-σκάνδαλο από τις ΗΠΑ».

Αναλυτικά η δήλωση του Μάικ Πομπέο

«Η κυβέρνηση της Τουρκίας έχει διαχειριστεί την Αγία Σοφία ως μουσείο – επίσημα αναγνωρισμένο από την UNESCO ως μέρος των ιστορικών περιοχών των Μνημείων Παγκόσμιας Κληρονομιάς της Κωνσταντινούπολης – με εξαιρετικό τρόπο για σχεδόν έναν αιώνα.

Προτρέπουμε την κυβέρνηση της Τουρκίας να συνεχίσει να διατηρεί την Αγία Σοφία ως μουσείο, ως ένα παράδειγμα της δέσμευσής της να σέβεται τις θρησκευτικές παραδόσεις και τη διαφορετική ιστορία που συνέβαλε στην Τουρκική Δημοκρατία και να διασφαλίσει ότι θα παραμένει προσιτή σε όλους.

Αυτό το εξαιρετικής σημασίας μνημείο αποτελεί μαρτυρία για τη θρησκευτική έκφραση και την καλλιτεχνική και τεχνική ιδιοφυΐα, που αντικατοπτρίζεται στην πλούσια και περίπλοκη ιστορία 1.500 χρόνων. Επιπλέον, το καθεστώς του μνημείου ως μουσείου έχει επιτρέψει σε άτομα από όλο τον κόσμο να έχουν πρόσβαση και να αναλογιστούν για αυτό το υπέροχο επίτευγμα.

Οι Ηνωμένες Πολιτείες θεωρούν ότι μια αλλαγή στο καθεστώς της Αγίας Σοφίας θα μειώσει την κληρονομιά αυτού του αξιοσημείωτου κτηρίου και της αξεπέραστης ικανότητάς του – τόσο σπάνια στον σύγχρονο κόσμο – να προσφέρει στην ανθρωπότητα μια πολύ απαραίτητη γέφυρα μεταξύ των διαφορετικών θρησκευτικών παραδόσεων και πολιτισμών.

Επιδιώκουμε να συνεχίσουμε να συνεργαζόμαστε με την κυβέρνηση της Τουρκίας για ένα ευρύ φάσμα θεμάτων αμοιβαίου ενδιαφέροντος, συμπεριλαμβανομένης της διατήρησης των θρησκευτικών και πολιτιστικών μνημείων».

Η απάντηση της Άγκυρας

«Μη μας κάνετε υποδείξεις», απάντησε σε υψηλούς τόνους ο εκπρόσωπος του τουρκικού υπουργείου Εξωτερικών, Χαμί Ακσόι, λέγοντας ότι το ζήτημα της Αγιάς Σοφιάς είναι ζήτημα κυριαρχίας της Τουρκίας.

Σε διαφορετικό τόνο ήταν ωστόσο η τοποθέτηση του εκπροσώπου της τουρκικής προεδρίας, Ιμπραήμ Καλίν, ο οποίος έσπευσε να διαβεβαιώσει ότι ακόμη και αν γίνει τζαμί η Αγιά Σοφιά «δεν θα άρει την ιστορική και πολιτιστική κληρονομία της».

«Η μετατροπή της Αγιάς Σοφιάς σε τζαμί δεν θα άρει την ιστορική και πολιτική κληρονομιά της. Σε όσους εκφράζουν αυτές τις ανησυχίες, όπως έχουν σκέψεις μη επισκεψιμότητας της Αγίας Σοφίας αν γίνει τζαμί, θα πρέπει να τους τονίσουμε πως τα σημαντικά τζαμιά μας είναι πάντα επισκέψιμα», είπε ο Καλίν.

Τι γράφει ο τουρκικός Τύπος

Σε αντίθεση με χθες Τετάρτη και τα εκτενή πρωτοσέλιδα δημοσιεύματα για την Αγιά Σοφιά, σήμερα ο τουρκικός Τύπος ρίχνει τους τόνους.

«Η Τουρκία περιμένει την είδηση», γράφει η Yeni Safak, «περιμένουμε ευχάριστα νέα για την Αγιά Σοφιά», αναφέρει η Turkiye.

Τι δείχνει τουρκική δημοσκόπηση για την Αγιά Σοφιά

Ιδιαίτερο ενδιαφέρον έχουν τα ευρήματα τουρκικής δημοσκόπησης της αξιόπιστης εταιρίας Metropol. Στο ερώτημα «για ποιο λόγο νομίζετε ότι προέκυψε το ζήτημα της Αγίας Σοφίας;», το 44% απάντησαν «για αλλαγή ατζέντας για να μη συζητηθεί η παρούσα οικονομική κρίση», το 29,5% «για να μετατραπεί σε τζαμί» και το 11,7% «για να δημιουργηθεί ένα εκλογικό όπλο υπέρ της κυβέρνησης στις εκλογές».

Ερντογάν: Αυτός είναι ο λόγος που θέλει κολασμένα να κάνει την Αγία Σοφία τζαμί

Για τα κίνητρα του Τούρκου προέδρου Ερντογάν μίλησε στο γερμανικό Καθολικό Πρακτορείο Ειδήσεων (ΚΝΑ) ο Πρωτοπρεσβύτερος του Οικουμενικού Θρόνου και ιερατικώς προϊστάμενος της Ενορίας Κοιμήσεως της Θεοτόκου Κολωνίας Κωνσταντίνος Μύρων. Ποια, πιστεύει, ότι θα είναι η απόφαση των τούρκων δικαστών;

«Η ελπίδα ότι θα επικρατήσει η λογική πεθαίνει τελευταία. Αλλά η εμπειρία έχει δείξει ότι υπό τον πρόεδρο Ερντογάν η δικαιοσύνη δεν είναι πλέον ανεξάρτητη. Σε ένα τόσο συναισθηματικά και από λαϊκισμό φορτισμένο ζήτημα, η πίεση ενδέχεται να είναι τόσο μεγάλη, ώστε να δοθεί το πράσινο φως στο κίνημα μετατροπής της Αγίας Σοφίας σε τζαμί».

Αντιλαμβάνεται, συνεπώς, ο ίδιος τον λαϊκισμό ως το βασικό κίνητρο του Ερντογάν; «Ασφαλώς είναι πολύ σημαντικό. Πρόκειται αμιγώς για πολιτική σε επίπεδο συμβόλων. Η Κωνσταντινούπολη έχει εκατοντάδες τζαμιά […]. Επομένως δεν υπάρχει ανάγκη. Ο Ερντογάν θέλει όμως να κινητοποιεί το εθνικιστικό και συντηρητικό-ισλαμιστικό ακροατήριό του.Η Τουρκία περνά οικονομική κρίση και στις δημοσκοπήσεις το κόμμα του ΑΚΡ δεν τα πηγαίνει πλέον πολύ καλά».

«Make Turkey Great Again»

Εξάλλου, όπως επισημαίνει ο πατέρας Μύρων, η μετατροπή της Αγίας Σοφίας σε τζαμί θα συνιστούσε τον μεγαλύτερο συμβολικό θρίαμβο ως προς τον τρόπο που ο Ερντογάν αντιλαμβάνεται το κράτος. «Ο Ερντογάν θέλει να θάψει μια και καλή το κοσμικό σύστημα του ιδρυτή της Τουρκίας Κεμάλ Ατατούρκ και να στηρίξει την περαιτέρω ''επαναϊσλαμοποίηση''. Υπάρχει καλύτερος τρόπος από το να μετατρέψει και πάλι σε τζαμί την Αγία Σοφία, την οποία ο Ατατούρκ είχε κάνει το 1934 μουσείο; Παράλληλα η πράξη αυτή θυμίζει την Άλωση της Κωνσταντινούπολης το 1453 από τους Οθωμανούς, τους οποίους θέλει να μιμηθεί στο πεδίο της εξωτερικής πολιτικής. Τρόπον τινά «Make Turkey Great Again», παρότι οι υφιστάμενες συνθήκες στην Εγγύς Ανατολή δεν επιτρέπουν κάτι τέτοιο».

Ο πατέρας Μύρων εκτιμά ότι ενδεχόμενη μετατροπή της Αγίας Σοφίας θα έβλαπτε πρωτίστως την ίδια την Τουρκία: «Θα επιδείνωνε τη σχέση μεταξύ Άγκυρας και ΕΕ, κυρίως δε με την ορθόδοξη γείτονα Ελλάδα. Επιπλέον το βήμα αυτό θα ζημίωνε τον τουρισμό στην Κωνσταντινούπολη».

Πώς αξιολογεί ο ίδιος τον τρόπο που διαχειρίζεται το ζήτημα η ΕΕ; «Οι Βρυξέλλες άσκησαν πιέσεις ζητώντας να διατηρηθεί το Status quo. Η ΕΕ πρέπει ωστόσο να προσέξει ώστε να μην ενισχύσει άθελά της τον Ερντογάν. Εάν αναλάβει ιδιαίτερα ενεργό ρόλο, ο πρόεδρος θα μπορούσε να ισχυριστεί ότι το ''χριστιανικό κλαμπ'' της Ευρώπης θέλει να υπονομεύσει την ισλαμική ταυτότητα της Τουρκίας».

Για τον ρόλο του Πατριάρχη Βαρθολομαίου

Ερωτηθείς για τις προσπάθειες του Οικουμενικού Πατριάρχη Βαρθολομαίου, ο Πρωτοπρεσβύτερος του Οικουμενικού Θρόνου εκτίμησε ότι ο Πατριάρχης «[...] επέδειξε θάρρος, λέγοντας ξεκάθαρα πως εάν υπάρχει θρησκεία που έχει δικαίωμα στη χρήση της Αγίας Σοφίας ως εκκλησία, τότε αυτοί είμαστε εμείς οι Ορθόδοξοι. Σε τελική ανάλυση εμείς τη χτίσαμε και για 916 χρόνια ήταν εκκλησία. Ωστόσο η θέση του Χριστιανισμού στην Τουρκία είναι εξαιρετικά αδύναμη για να μπορεί να επηρεάζει καταστάσεις. Μετά τους διωγμούς του 20ού αιώνα ζουν εκεί μόλις 100.000 Χριστιανοί που αντιστοιχούν στο 0,2% περίπου του πληθυσμού».

Όσον αφορά τη Ρωσία ο πατέρας Μύρων εκτιμά ότι η Μόσχα ακολουθεί μια αντιφατική πολιτική. «Αφενός η Αγία Σοφία είναι ιερή και για την ρωσική ορθόδοξη εκκλησία και η πολιτική του Ερντογάν προκαλεί αντιδράσεις. Αφετέρου ο Πούτιν προσπαθεί να τα βρει μαζί του στο θέμα της Συρίας, αποφεύγοντας άλλα θέματα που προκαλούν τριβές. Σε αυτά προστίθεται ότι ο Βαρθολομαίος αναγνώρισε την Αυτοκέφαλη Ορθόδοξη Εκκλησία της Ουκρανίας παρά τη βούληση του Πατριαρχείου της Μόσχας […] που τηρεί τώρα αποστάσεις στο ζήτημα της Αγίας Σοφίας. Πιθανότατα όμως να ενταθούν οι ρωσικές πιέσεις εάν το δικαστήριο συναινέσει την Πέμπτη (σσ. υπέρ της μετατροπής της Αγίας Σοφίας)».

Ποιο θα ήταν όμως το όνειρο του ιδίου για την Αγία Σοφία; Να γίνει, ενδεχομένως, και πάλι εκκλησία; «Όχι, η μετατροπή της σε μουσείο ήταν μια σοφή απόφαση του Ατατούρκ» λέει χαρακτηριστικά ο πνευματικός, προσθέτοντας πως επρόκειτο για έναν συμβιβασμό που ικανοποιεί όλες τις πλευρές εδώ και σχεδόν 90 χρόνια. «Έτσι θα έπρεπε να παραμείνει».

Σημειώνεται ότι αύριο Πέμπτη 2 Ιουλίου το Ανώτατο Διοικητικό Δικαστήριο της Τουρκίας αποφασίζει εάν θα δώσει το «πράσινο φως» στην επιδιωκόμενη από τον τούρκο πρόεδρο μετατροπή της Αγίας Σοφίας σε τζαμί.

Δείτε όλες τις τελευταίες Ειδήσεις από την Ελλάδα και τον Κόσμο, τη στιγμή που συμβαίνουν, στο Newsbomb.gr.

Διαβάστε επίσης:

Ρεπορτάζ Newsbomb.gr: Η δύναμη του «ΗΡΑΚΛΗ» και ο αλύγιστος «ΑΤΛΑΣ»