Η διπλή απειλή πολέμου των Τούρκων και τα λάθη από το 1995 μέχρι σήμερα

Η πρώτη αφορμή πολέμου που έθεσαν οι Τούρκοι εναντίον της χώρας μας έγινε το 1995 και αφορούσε την πρόθεση της Ελλάδας να επεκτείνει τα χωρικά της ύδατα από τα 6 στα 12 ναυτικά μίλια στο Αιγαίο. Τώρα οι Τούρκοι εκτοξεύουν μια νέα απειλή πολέμου σε περίπτωση που η χώρα μας δεν αποσύρει οπλικά συστήματα και ένοπλες δυνάμεις από τα νησιά, παρά το γεγονός ότι τα τουρκικά παράλια είναι γεμάτα από στρατιωτικές βάσεις. Στο πρώτο casus belli του 1995 οι χειρισμοί της τότε κυβέρνησης του ΠΑΣΟΚ ήταν από ερασιτεχνικοί έως άθλιοι.

Η απόφαση των Τούρκων εκείνη την περίοδο υποκινήθηκε από τον τότε προέδρο της Επιτροπής Εξωτερικών Υποθέσεων της τουρκικής Βουλής Μουμτάζ Σοϊσάλ, από την πρωθυπουργό Τανσού Τσιλέρ και βεβαίως από το στρατιωτικό κατεστημένο της γείτονος. Η τότε ελληνική κυβέρνηση του Ανδρέα Παπανδρέου, αμέσως μετά τη γνωστοποίηση του τουρκικού ψηφίσματος, δήλωσε δήθεν ότι θα αναλάμβανε διεθνή εκστρατεία για την καταγγελία της τουρκικής πρόκλησης σε διεθνείς οργανισμούς κλπ κλπ. Βεβαίως τίποτα από αυτά δεν έγινε και το θέμα θάφτηκε από όλους. Και από την κυβέρνηση, και από την χλιαρή αντιπολίτευση και από τον ελληνικό Τύπο.

Υποβαθμίστηκε τόσο όσο χρειαζόταν για να θαφτεί. Η Ελλάδα δεν έκανε καν χρήση βέτο ή απειλή χρήσης βέτο για την τελωνειακή σύνδεση Ε.Ε. – Τουρκίας!
Για να καταλάβετε το μέγεθος της παραδοξότητας την οποία πληρώνουμε σήμερα, στη Σύνοδο των υπουργών Άμυνας του ΝΑΤΟ, που πραγματοποιήθηκε το 1995, την ίδια μέρα με τη ψήφιση του casus belli από πλευράς Τουρκίας, η Αθήνα εμφανίστηκε διαλλακτική και απέφυγε να διαμαρτυρηθεί για τις τουρκικές προκλήσεις στο Αιγαίο, αφήνοντας να περάσει σχεδόν απαρατήρητη η απειλή πολέμου της Άγκυρας προς τη χώρα μας.

Ας δούμε όμως ολίγο την ιστορία:

Το εύρος της αιγιαλίτιδας ζώνης της Ελλάδας ορίστηκε το 1936 στα 6 ναυτικά μίλια από την ακτή (Ν. 230/1936 και μεταγενέστερο Ν.Δ. 187/1973). Διατηρήθηκε, εντούτοις, ρητώς το όριο των 10 ναυτικών μιλίων αιγιαλίτιδας ζώνης όσον αφορά στον εναέριο χώρο, βάσει της προγενέστερης νομοθεσίας (Διάταγμα της 6ης Σεπτεμβρίου 1931, σε συνδυασμό με τον νόμο 5017/1931). Βάσει εθιμικού κανόνα του Δικαίου της Θάλασσας, που ενσωματώνεται και στη Σύμβαση των ΗΕ για το Δίκαιο της Θάλασσας, η Ελλάδα δικαιούται να επεκτείνει μέχρι τα 12 ν.μ. την αιγιαλίτιδα ζώνη της.

Το δικαίωμα επέκτασης του ορίου της αιγιαλίτιδας ζώνης μέχρι τα 12 ν.μ. είναι κυριαρχικό και ασκείται μονομερώς και κατά συνέπεια δεν υπόκειται σε κανενός είδους περιορισμό ή εξαίρεση και δεν επιδέχεται αμφισβητήσεως από τρίτα κράτη (το άρθρο 3 της Σύμβασης, που ενσωματώνει κανόνα εθιμικού δικαίου, ουδένα περιορισμό ή εξαίρεση ως προς το δικαίωμα αυτό θέτει). Η συντριπτική πλειοψηφία των παράκτιων κρατών, πλην ελαχίστων εξαιρέσεων, έχει προσδιορίσει το εύρος της αιγιαλίτιδας ζώνης στα 12 ν.μ. Η ίδια η Τουρκία έχει επεκτείνει, ήδη από το 1964, την αιγιαλίτιδα ζώνη της στα 12 ν.μ. στον Εύξεινο Πόντο και τη Μεσόγειο.

Η Ελλάδα κατά την κύρωση της Σύμβασης για το Δίκαιο της Θάλασσας (Ν. 2321/1995) δήλωσε ρητά ότι επιφυλάσσεται να ασκήσει σε οιοδήποτε χρόνο το δικαίωμά της να επεκτείνει την αιγιαλίτιδα ζώνη της μέχρι τα 12 ν.μ.

Ως αντίδραση προς τη νόμιμη αυτή θέση της Ελλάδας, η τουρκική Βουλή εξουσιοδότησε με ψήφισμά της (8/6/1995) την τουρκική κυβέρνηση, εν λευκώ και στο διηνεκές, να κηρύξει πόλεμο (casusbelli) στην Ελλάδα (εξουσιοδότηση για χρήση και στρατιωτικών μέσων κατά της Ελλάδος), σε περίπτωση που η τελευταία επεκτείνει την αιγιαλίτιδα ζώνη της πέραν των 6 ν.μ.

Προφανώς η συμπεριφορά αυτή της Τουρκίας παραβιάζει κατάφωρα θεμελιώδεις αρχές του Χάρτη των Ηνωμένων Εθνών περί απαγόρευσης χρήσης ή απειλής χρήσης βίας (άρθρο 2, παρ. 4), περί ειρηνικής επίλυσης (άρθρο 2, παρ. 3) και περί καλής γειτονίας και ειρηνικής συνύπαρξης (Προοίμιο). Παράλληλα, δυναμιτίζει τη συμμαχική σχέση που οφείλουν να έχουν κράτη που μετέχουν στην ίδια Συμμαχία και αντίκειται στις βασικές αρχές στις οποίες στηρίζεται το ΝΑΤΟ (άρθρα 1 και 2 του Βορειοατλαντικού Συμφώνου).

Η άρση του casus belli έχει συμπεριληφθεί μεταξύ των βασικών κριτηρίων για την ένταξη της Τουρκίας στην ΕΕ, στο πλαίσιο της υποχρέωσής της για πλήρη σεβασμό του Διεθνούς Δικαίου και της καλής γειτονίας που αποτελεί θεμέλια αρχή πάνω στην οποία έχει οικοδομηθεί η Ευρωπαϊκή Ένωση. Είναι αυτονόητο ότι ένα υποψήφιο προς ένταξη κράτος δεν είναι δυνατόν να απειλεί με πόλεμο άλλο κράτος και πολύ περισσότερο ένα μέλος της ΕΕ και μελλοντικό εταίρο. Αποτελεί, επίσης, αναγκαία προϋπόθεση για την ουσιαστική βελτίωση των ελληνο-τουρκικών σχέσεων και τη μείωση της έντασης. Είναι προφανές ότι οι προσπάθειες εξομάλυνσης των σημείων τριβής και ειρηνικής επίλυσης των διαφορών δεν μπορούν να ευοδωθούν υπό το κράτος απειλής πολέμου. Παρόλα αυτά η Τουρκία όχι μόνο τηρεί εν ισχύ το πρώτο casus belli, αλλά ρίχνει στο τραπέζι και δεύτερο ακόμα πιο χυδαίο και επικίνδυνο.