Ο «Πόλεμος» των χαρτών μεταξύ Ελλάδας και Τουρκίας έχει οργιώδες παρασκήνιο

Επιδιώκει άραγε να οδηγηθεί η όλη διαδικασία σε μια νομική διευθέτηση; Να υπάρξει προσφυγή σε διεθνή δικαιοδοσία για την επίλυση των ελληνοτουρκικών διαφόρων; Και άραγε είναι προετοιμασμένη η Τουρκία να δεσμευθεί εγγράφως ότι θα πρέπει να γίνει αποδεκτή η όποια δικαστική απόφαση από αμφότερα τα μέρη; Η Τουρκία δεν παίρνει ξεκάθαρη θέση σε αυτά τα ζητήματα, όπως δεν δίνει και καθαρές απαντήσεις για το αν ο τελευταίος χάρτης Μπαχτσελί έχει ή όχι το «πράσινο φως» του καθεστώτος Ερντογάν.

Πρακτικά πάντως, η απόφαση του ελληνικού υπουργείου Εξωτερικών να δημοσιεύσει και να διεθνοποιήσει 16 χάρτες στους οποίους αποτυπώνεται η τουρκική αναθεωρητική στρατηγική των τελευταίων δεκαετιών σε Αιγαίο και Ανατολική Μεσόγειο προκάλεσε σφοδρότατη ενόχληση στη γειτονική χώρα, καθώς θεωρούσε ότι έχει το αποκλειστικό «προνόμιο» να χρησιμοποιεί χάρτες κατά το δοκούν προωθώντας το αφήγημα της «Γαλάζιας Πατρίδας».

Ο «άγνωστος» Χάρτης της Σεβίλλης που στοιχειώνει τους Τούρκους

Μάλιστα οι Τούρκοι έγιναν έξαλλοι και επανάφεραν ένα θέμα που είχε ανοίξει το 2020 με τον χάρτη της Σεβίλλης ο οποίος τους είχε ενοχλήσει αρκετά. Μιλάμε για το 2007, όταν δυο Ισπανοί καθηγητές κατέγραψαν την θαλάσσια γεωγραφία της Ευρώπης και τις δυνητικές θαλάσσιες ζώνες όλων των κρατών – μελών. Σε αυτόν, το Καστελλόριζο έχει επήρεια και ουσιαστικά συνδέει τις ΑΟΖ Ελλάδας και Κύπρου. Ο «Χάρτης της Σεβίλλης» δημιουργήθηκε όταν η Ευρωπαϊκή Ένωση ζήτησε από το Πανεπιστήμιο της Σεβίλης να απεικονίσει τις ΑΟΖ των ευρωπαϊκών κρατών με βάση το Δίκαιο της Θάλασσας του 1982. Συνηθίζεται να αποκαλείται και "χάρτης της Ευρωπαϊκής Ένωσης". Έκτοτε στοιχειώνει την Τουρκία, αν και δεν έχει χρησιμοποιηθεί από την Αθήνα ως επιχείρημα εθνικής γραμμής.

Από την άλλη πλευρά το ισχυρότερο επιχείρημα σε επίπεδο εθνικής γραμμής για την Τουρκία, δεν είναι βεβαίως ο αστείος χάρτης Μπαχτσελί, αλλά ο επικίνδυνος χάρτης της τουρκικής ακτοφυλακής ο οποίος αναγράφεται πλέον στην επίσημη σελίδα της και έχει κατατεθεί στον ΙΜΟ την περιοχή που νομοθετικά έχει προσδιορίσει από το 2020 (με νέο κανονισμό), ως δική της αρμοδιότητα για την Έρευνα – Διάσωση, επεκτείνοντας τις αρμοδιότητες της Ακτοφυλακής της για την περιοχή αυτή. Και η περιοχή αυτή ταυτίζεται με τον συνημμένο Χάρτη που παρουσίασε ο Ερντογάν, ο οποίος χωρίζει το Αιγαίο στην μέση, αλλά και την θαλάσσια περιοχή στην Κύπρο στη μέση. Εδώ τα πράγματα δυσκολεύουν πολύ γιατί μπλέκεται μέσα και το FIR Αθηνών.

Έρευνα – διάσωση και FIR Αθηνών

Η έρευνα και διάσωση για αεροπορικά ατυχήματα διέπεται από το Παράρτημα 12 της Σύμβασης του Σικάγο του 1944 και τους Κανόνες και Συστάσεις του ICAO. Η ελληνική περιοχή ευθύνης για έρευνα και διάσωση, σε περιπτώσεις αεροπορικών ατυχημάτων, έχει καθορισθεί με περιοχική συμφωνία αεροναυτιλίας στο πλαίσιο Συνδιάσκεψης του ICAO το 1952 και συμπίπτει με το FIR Αθηνών. Κάτι που δεν είναι ευρέως γνωστό είναι ότι το 1988, η Τουρκία εξέδωσε τον Κανονισμό 1988/13559 (όπως αυτός τροποποιήθηκε από τον Κανονισμό 2001/3275), με τον οποίο όρισε ως περιοχή ευθύνης της για παροχή υπηρεσιών έρευνας και διάσωσης, χωρίς να διευκρινίζει εάν πρόκειται για ναυτικά ή και για αεροπορικά ατυχήματα, περιοχή που, πέραν των FIRs Κωνσταντινούπολης και Άγκυρας, περιλαμβάνει τμήμα του FIR Αθηνών μέχρι το μέσο περίπου του Αιγαίου, εγκλωβίζοντας μεγάλο τμήμα της ελληνικής επικράτειας εντός τουρκικής περιοχής έρευνας και διάσωσης.

Τον Οκτώβριο του 2020, η Τουρκία με νεότερο Κανονισμό της (3095/2020), ο οποίος αναφέρεται ρητά σε έρευνα και διάσωση για ατυχήματα τόσο θαλασσίων όσο και εναερίων μέσων, επέκτεινε την περιοχή ευθύνης της για έρευνα και διάσωση στην Μεσόγειο – εντός του FIR Αθηνών – προς δυσμάς μέχρι τον 26ο Μεσημβρινό αγγίζοντας τα εξωτερικά χωρικά ύδατα των ανατολικών ακτών της Κρήτης, καταλαμβάνοντας έτι μεγαλύτερο τμήμα ελληνικής επικράτειας (π.χ. νησιά Κάσου και Καρπάθου) και ελληνικής περιοχής έρευνας και διάσωσης. Η τουρκική αυτή ενέργεια, δηλαδή η συμπερίληψη ελληνικών νησιών, ελληνικών χωρικών υδάτων και ελληνικού εναερίου χώρου στην τουρκική περιοχή έρευνας και διάσωσης σαφώς παραβιάζει την κυριαρχία της Ελλάδας και τις σχετικές Διεθνείς Συμβάσεις.

Συμπερασματικά ο «πόλεμος» των χαρτών δεν είναι κάτι που περιορίζεται στις αστειότητες που παρουσιάζει ο Μπαχτσελί. Υπάρχει από πίσω έντονο νομικό παρασκήνιο το οποίο ο Ερντογάν επιχειρεί να χτίσει τετελεσμένα έναντι διεθνών οργανισμών.