Το μνημόνιο Ισραήλ – Λιβάνου και οι παγίδες για Ελλάδα και Κύπρο
Μετά το παράνομο και κατάπτυστο τουρκολιβυκό μνημόνιο το οποίο όλοι το καταδικάζουν, αλλά κανείς δεν σπεύδει να το καταργήσει, άλλο ένα μνημόνιο υπεγράφη, αλλά αυτή τη φορά με τις ευλογίες των ΗΠΑ. Βεβαίως αναφερόμαστε στο μνημόνιο συνεργασίας Ισραήλ και Λιβάνου το οποίο η Τουρκία έσπευσε αμέσως να το εκμεταλλευτεί σε επίπεδο δηλώσεων και εντυπώσεων.
Οι ηγέτες του Ισραήλ και του Λιβάνου υπέγραψαν το απόγευμα της Πέμπτης τη συμφωνία-ορόσημο για τα θαλάσσια σύνορά τους, ανοίγοντας έτσι τον δρόμο για την αναζήτηση και την εξόρυξη υδρογονανθράκων. Προφανώς η πρακτική υλοποίηση της συμφωνίας είναι λεπτή υπόθεση, αφού ως γνωστόν Ισραήλ και Λίβανος βρίσκονται τεχνικά σε καθεστώς πολέμου.
Ο πρόεδρος του Λιβάνου Μισέλ Αούν υπέγραψε μια επιστολή με την οποία ενέκρινε τη συμφωνία στην Μπάαντα. Ακολούθησε η υπογραφή του πρωθυπουργού του Λιβάνου Γιαΐρ Λαπίντ στην Ιερουσαλήμ. Μια τελετή ανταλλαγής εγγράφων μεταξύ χαμηλόβαθμων αντιπροσωπειών θα γίνει στην έδρα της ειρηνευτικής δύναμης του ΟΗΕ στη Νακούρα, πάνω στα σύνορα.
Ο Ισραηλινός πρωθυπουργός χαιρέτισε τη συμφωνία χαρακτηρίζοντάς την «τεράστιο επίτευγμα» ενώ ο Λιβανέζος διαπραγματευτής Ελίας Μπου Σάαμπ σχολίασε ότι σηματοδοτεί την αρχή «μιας νέας εποχής» μεταξύ των δύο χωρών που πάντως παραμένουν, θεωρητικά, σε εμπόλεμη κατάσταση.
Η συμφωνία αφαιρεί μια πηγή πιθανής σύγκρουσης μεταξύ του Ισραήλ και της οργάνωσης Χεζμπολάχ ενώ θα μπορούσε να βοηθήσει και στην ελάφρυνση της οικονομικής κρίσης στον Λίβανο.
Ο Άμος Χοστάιν, ο Αμερικανός απεσταλμένος που μεσολάβησε για την επίτευξη της συμφωνίας είπε στους δημοσιογράφους ότι εκτιμά πως η συμφωνία θα τηρηθεί, ακόμη και αν οι δύο χώρες αλλάξουν ηγεσία. Ο Χοστάιν αναφερόταν στις επικείμενες βουλευτικές εκλογές στο Ισραήλ, την 1η Νοεμβρίου, αλλά και στη λήξη της θητείας του προέδρου Αούν στον Λίβανο, στις 31 Οκτωβρίου. Η συμφωνία θα τηρηθεί «ανεξαρτήτως του ποιος θα εκλεγεί σύντομα επόμενος πρόεδρος του Λιβάνου», είπε.
Ικανοποίηση Μπάιντεν
Την ανάγκη ενεργειακής συνεργασίας στην Ανατολική Μεσόγειο επισήμανε από την πλευρά του ο πρόεδρος των ΗΠΑ, ο οποίος δήλωσε την ικανοποίησή του για τη συμφωνία, στην επίτευξη της οποίας συνέβαλαν οι ΗΠΑ.
Όπως σημείωσε χαρακτηριστικά, «η ενέργεια, ιδιαιτέρως στην Ανατολική Μεσόγειο, δεν πρέπει να είναι αιτία σύγκρουσης, αλλά εργαλείο συνεργασίας, σταθερότητας, ασφάλειας και ευημερίας. Αυτή η συμφωνία μας φέρνει ένα βήμα πιο κοντά στην υλοποίηση ενός οράματος για μια Μέση Ανατολή που θα είναι πιο ασφαλής, ολοκληρωμένη και ευημερούσα, αποφέροντας οφέλη για όλους τους κατοίκους της περιοχής».
Υπό αυτό το πρίσμα, ο πρόεδρος Μπάιντεν εξέφρασε την ικανοποίηση του για το γεγονός ότι έγιναν και τα τελευταία βήματα για την ενεργοποίηση της συμφωνίας και διαβεβαίωσε ότι οι ΗΠΑ θα συνεχίσουν τον διαμεσολαβητικό τους ρόλο με στόχο να διασφαλίσουν ότι όλα τα μέρη θα τηρήσουν τις δεσμεύσεις που έχουν αναλάβει.
«Είμαι υπερήφανος και συγχαίρω το Ισραήλ και τον Λίβανο για την επίσημη ολοκλήρωση της συμφωνίας τους για την επίλυση αυτής της μακροχρόνιας διαμάχης. Σήμερα και τα δύο μέρη έκαναν τα τελικά βήματα για να θέσουν σε ισχύ αυτή τη συμφωνία. Οι Ηνωμένες Πολιτείες θα συνεχίσουν να λειτουργούν ως μεσολαβητές, καθώς τα μέρη εργάζονται για να τηρήσουν τις δεσμεύσεις τους».
Οι ορέξεις των Τούρκων
Θα έλεγε κανείς ότι η συγκεκριμένη συμφωνία έχει δύο χαρακτηριστικά: 1ον. Φαίνεται ξεκάθαρα ότι οι ΗΠΑ ενδιαφέρονται σφόδρα για την περιοχή της Μέσης Ανατολής και αυτό είναι κατά βάση θετικό. Οι ΗΠΑ δηλαδή παραμένουν ο μοναδικός παίκτης που έχει το ειδικό βάρος να μεσολαβεί διεθνώς. 2ον. Η συμφωνία ανοίγει ακόμα περισσότερο την όρεξη των Τούρκων οι οποίοι σε πρώτη φάση επιχειρούν να την συνδέσουν με την Κύπρο. Η Άγκυρα προτείνει συνεκμετάλλευση υδρογονανθράκων στην Κύπρο επισημαίνοντας την υπογραφή της ιστορικής συμφωνίας μεταξύ Ισραήλ και Λιβάνου. «Όπως συμφώνησαν ο Λίβανος και το Ισραήλ έτσι μπορούν και οι Τουρκοκύπριοι με τους Ελληνοκύπριους» είναι το νόημα της ανακοίνωσης που εξέδωσε το τουρκικό υπουργείο Εξωτερικών. «Χαιρετίζουμε τη συμφωνία θαλάσσιας οριοθέτησης που υπογράφηκε σήμερα (27 Οκτωβρίου) ως αποτέλεσμα έμμεσων συνομιλιών μεταξύ Λιβάνου και Ισραήλ υπό τη μεσολάβηση των ΗΠΑ. Η συμφωνία προβλέπει ένα μοντέλο κοινής λειτουργίας και κατανομή εσόδων, μέσω τρίτου μέρους, για ορισμένες περιοχές αδειών υδρογονανθράκων στην υφαλοκρηπίδα των δύο μερών. Αυτό το μοντέλο, που έχει παρόμοια παραδείγματα στον κόσμο, μπορεί να δημιουργήσει ένα θετικό προηγούμενο για την περιοχή και ιδιαίτερα για τους Τουρκοκύπριους και τους Ελληνοκύπριους».
Οι σφοδρές πιέσεις και οι παγίδες
Και εδώ βεβαίως υπάρχει μια ακόμα παγίδα αφού η συγκεκριμένη συμφωνία δημιουργεί ένα μικρό παράθυρο για την κατασκευή του υποθαλάσσιου αγωγού, που θα συνδέει τα κοιτάσματα του Ισραήλ με την Τουρκία. Τούτο θα αποτελέσει σημαντικό πρόβλημα για την Ελλάδα και την Κύπρο, χωρίς προηγούμενη επίλυση του Κυπριακού. Επειδή ένας τέτοιος αγωγός δεν μπορεί να περάσει από την υποτιθέμενη υφαλοκρηπίδα των κατεχομένων της Κύπρου, η Αμερική ψάχνει για εναλλακτικές παράκαμψης…
Το τελευταίο αγκάθι το οποίο πρέπει να λάβουμε σοβαρά υπόψη μας είναι ότι Ισραήλ και Λίβανος, κάθισαν στο τραπέζι των διαπραγματεύσεων για θέματα οριοθέτησης θαλάσσιων ζωνών, υπό την πίεση των Αμερικανών και είναι πολύ πιθανόν να δημιουργηθεί ένα διπλωματικό προηγούμενο το οποίο με την ίδια πίεση θα οδηγήσει την χώρα μας σε ένα βεβιασμένο διάλογο με την Τουρκία για την οριοθέτηση θαλασσίων ζωνών στο Αιγαίο και την Ανατολική Μεσόγειο.