Βίντεο: Επέτειος των Σεπτεμβριανών στην Κωνσταντινούπολη
Ντοκουμέντα και μαρτυρίες της εποχής αναφέρουν: «Θανατηφόρα τραύματα εδέχθη η γραία Αικατερίνη Θυμιάκη, κατάκοιτος εις την εν Μ. Ρεύματι οικίαν της. Ωσαύτως είναι βέβαιον ότι εφονεύθη ο γηραιός ιερεύς του Μπαλουκλή Αρχιμανδρίτης Χρύσανθος Μαντάς, αποκλεισθείς υπό των φλογών εις την καιομένην μονήν». Ακόμη μία ψηφίδα του εφιάλτη: «Ο νεκρός τού ολίγον προ των γεγονότων αποβιώσαντος Νικολάου Ηλιάσκου εξήχθη από τον τάφον και επί του φερέτρου κατηνέχθησαν πλείονα πλήγματα μαχαίρας». Είναι αποσπάσματα από την απόρρητη έκθεση για τη νύχτα των Σεπτεμβριανών του 1955 του τότε προξένου της Ελλάδας στην Κωνσταντινούπολη Βύρωνα Θεοδωρόπουλου.
Είναι χαρακτηριστικό, ότι πολλά χρόνια αργότερα, ο κύριος οργανωτής των επεισοδίων Χικμέτ Μπιλ αποκάλυπτε ότι το απόγευμα της 6ης Σεπτεμβρίου συναντήθηκε στην Κωνσταντινούπολη με τον Τούρκο πρόεδρο της Δημοκρατίας και τον πρωθυπουργό για την κατάστρωση του σχεδίου βάσει του οποίου διεξήχθησαν οι ανθελληνικές ταραχές. Ο εκτουρκισμός της οικονομίας αλλά και της κοινωνίας, που ολοκληρωνόταν αμέσως μετά την υπογραφή της Συνθήκης της Λωζάννης (1923) και με πρόσημο τον κεμαλισμό, επέβαλε σημαντικούς περιορισμούς αρχικά και στην πολιτιστική ζωή των Ελλήνων. Χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι το κλείσιμο και η δήμευση της περιουσίας του Ελληνικού Φιλολογικού Συλλόγου Κωνσταντινουπόλεως, ενώ ακολούθησε η απαγόρευση λειτουργίας της Πατριαρχικής Σχολής Γλωσσών και Εμπορίου και άλλων φορέων, καθώς και οι πρώτες διώξεις της ελληνικής μειονότητας.
Για να καταλάβουμε την αλληλουχία των γεγονότων και πώς οδήγησαν στα εφιαλτικά Σεπτεμβριανά του 1955 αξίζει επίσης να λάβουμε υπόψη ότι το 1932 για παράδειγμα εφαρμόζεται ο νόμος 2007 που απαγορεύει στους αλλοδαπούς την άσκηση πλήθους επαγγελμάτων, όπως χημικός, μηχανικός, ράφτης κτλ. Τότε εγκατέλειψαν την Πόλη 10.000 πολίτες ελληνικής υπηκοότητας. Έτσι η τραγική νύχτα της 6/7 Σεπτεμβρίου στην Κωνσταντινούπολη υπήρξε ημερομηνία-σταθμός για την ελληνική μειονότητα αλλά και ένα προδιαγεγραμμένο φινάλε της τελευταίας πνευματικά δημιουργικής δεκαετίας της Ρωμιοσύνης. Στιγμές αλλοφροσύνης, στιγμές που ξεπερνούν και τον πιο αρρωστημένο νου έλαβαν χώρα εκείνο το δραματικό 24ωρο. Πλήθος Τούρκων, εξοπλίζονταν με λοστούς και διάφορα άλλα αντικείμενα από φορτηγά του Τουρκικού Στρατού και εφορμούσαν στις περιουσίες των Ελλήνων. Δεν περιορίστηκαν εκεί όμως. Έσφαξαν, βίασαν, έκαψαν ζωντανούς ανθρώπους και έβγαλαν από τους τάφους τους, τους νεκρούς Ρωμιούς και τους αποκεφάλισαν. Θύμα βιασμού έπεσε ακόμα και ένα 9χρονο κοριτσάκι, μπροστά στις κραυγές και τις επευφημίες 2.000 και πλέον μαινόμενων Τούρκων. Παρακολουθείστε το βίντεο ντοκουμέντο που ακολουθεί και ….μετά απολαύστε το αγαπημένο σας …τουρκικό σίριαλ… στα ελληνικά τηλεοπτικά κανάλια…