71 χρόνια από την ανατίναξη της γέφυρας του Γοργοποτάμου

Τη νύχτα της 25ης προς 26η Νοεμβρίου του 1942, 150 αντάρτες του ΕΛΑΣ, με επικεφαλής τον Άρη Βελουχιώτη, 60 αντάρτες του ΕΔΕΣ, με επικεφαλής τον Ναπολέοντα Ζέρβα και 12 Άγγλοι σαμποτέρ, με επικεφαλής τον Συνταγματάρχη Έντι Μάγιερς και υπαρχηγό τον ταγματάρχη Κρις Γουντχάουζ ανατίναξαν τη σιδηροδρομική γέφυρα του Γοργοποτάμου.

Το σχέδιο της ανατίναξης ήταν των Άγγλων και συγκεκριμένα του Ε. Μάγιερς. Το σχέδιο της επίθεσης για την κατάληψη της γέφυρας, έτσι ώστε να είναι δυνατή η ανατίναξής της, διατυπώθηκε από τον αρχηγό του ΕΛΑΣ, Άρη Βελουχιώτη. Η γενική αρχηγία ανατέθηκε στο Ναπολέοντα Ζέρβα.

Τη «Διαταγή Επιχείρησης» υπαγόρευσε ο ίδιος ο Βελουχιώτης στον Κωστούλα Αγραφιώτη (Κώστα Καβρέτζο) λίγες ώρες πριν εκδηλωθεί η επιχείρηση. Στη διαταγή - όπως διασώθηκε από ιστορικές μαρτυρίες - προβλέπονταν τα εξής:

Το νότιο βάθρο της γέφυρας με φρουρά 80 Ιταλών και πλήρη οχύρωση ανέλαβε να καταλάβει τμήμα 60 ανταρτών του ΕΛΑΣ, με αρχηγό τον Κωστούλα.

Το βόρειο βάθρο της γέφυρας που φυλασσόταν από 30 Ιταλούς και είχε εγκαταστημένα δύο δίκαννα αντιαεροπορικά, ικανά να χρησιμοποιηθούν και κατά επίγειων στόχων, ανέλαβε τμήμα 20 ανταρτών του ΕΔΕΣ με επικεφαλής τους ανθυπολοχαγούς Παπαχρήστου και Πετροπουλάκη.

Την υπονόμευση και ανατίναξη της γέφυρας ανέλαβαν οι ειδικευμένοι Βρετανοί σαμποτέρ στους οποίους δόθηκε βοήθεια λίγων εκπαιδευμένων ανδρών του ΕΛΑΣ και του ΕΔΕΣ. Επίσης, δυο ομάδες του ΕΛΑΣ, με 15 άνδρες η κάθε μία και ένα Βρετανό σαμποτέρ, ανέλαβαν να υπονομεύσουν τη σιδηροδρομική γραμμή ένα χιλιόμετρο περίπου προς το νότο κι ένα χιλιόμετρο προς το βορρά, έτσι ώστε να αποκλειστεί η δυνατότητα αποστολής ενισχύσεων στον εχθρό με τρένο. Αρχηγός της μίας ομάδας τέθηκε ο Διαμαντής (Γιάννης Αλεξάνδρου) και της άλλης ο Ηρακλής (Κώστας Σκαρμούτσος). Μια ακόμη ομάδα 15 ΕΛΑΣιτών, με αρχηγό το Χρυσιώτη, ανέλαβε να καταστρέψει με βενζίνη την ξύλινη οδική γέφυρα του ποταμού για την περίπτωση που θα έκαναν την εμφάνισή τους από εκεί εχθρικές ενισχύσεις.

Μια ομάδα από οκτώ άνδρες του ΕΔΕΣ, με επικεφαλής τον υπασπιστή του Ζέρβα Μ. Μυριδάκη, ανέλαβε να εξουδετερώσει το πολυβολείο, που πιθανόν να υπήρχε. Στην περίπτωση που δεν υπήρχε πολυβολείο αποστολή της ήταν να ενισχύσει την ομάδα Κωστούλα. Επίσης, μια ακόμη ομάδα από δέκα άνδρες του ΕΔΕΣ ανέλαβε να πλευροκοπήσει τους Ιταλούς νοτιότερα της άμυνας του νότιου βάθρου.

Τέλος, γενική εφεδρεία ορίστηκε ομάδα 30 ανδρών του ΕΛΑΣ με αρχηγό το Δ. Δημητρίου - Νικηφόρο. Χρόνος έναρξης της επιχείρησης καθορίστηκε η 11η βραδινή και η γενική αρχηγία ανατέθηκε στο Ναπολέοντα Ζέρβα.

Το σχέδιο στέφθηκε με επιτυχία. Δυο μέρες μετά την ανατίναξη της γέφυρας οι Ιταλοί, σε αντίποινα, παίρνουν από τις φυλακές της Λαμίας 14 πατριώτες από τους οποίους 7 θα εκτελέσουν μπροστά στην γκρεμισμένη γέφυρα. Τους υπόλοιπους θα τους εκτελέσουν στα Καστέλλια της Παρνασίδας, μαζί με άλλους 10 κατοίκους.

Η επιτυχία του ηρωικού εγχειρήματος επέφερε σοβαρό πλήγμα στον εφοδιασμό των κατοχικών στρατευμάτων στην Ελλάδα, όμως είχε και ευρύτερο αντίκτυπο. Αποτέλεσμα ήταν η διακοπή του ανεφοδιασμού των γερμανικών δυνάμεων της Β. Αφρικής για έξι κρίσιμες εβδομάδες, που παρέλυσε την κύρια γραμμή εφοδιασμού του Ρόμελ και ανέκοψε την πορεία του προς την Αλεξάνδρεια.

Η ανατίναξη της γέφυρας του Γοργοποτάμου αποτελεί αδιαμφισβήτητα μία από τις μεγαλύτερες επιχειρήσεις δολιοφθοράς του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου και υπήρξε ένα γεγονός, που αναπτέρωσε το ηθικό των Ελλήνων, σπουδαίας σημασίας για τον αγώνα του ελληνικού λαού κατά της τριπλής (γερμανικής, ιταλικής, βουλγαρικής) κατοχής.

Διαβάστε επίσης:

Επιστρέφουν στην Ελλάδα αρχαιότητες που εκλάπησαν στη Γερμανική Κατοχή

Δεν υπάρχει θέμα παραγραφής των Γερμανικών οφειλών στην Ελλάδα