31/1/1999: Ο Οτσαλάν φυγαδεύεται από την Αθήνα στην Κένυα-Τι είχε πεί στη Haberturk ο Καλεντερίδης;
Τις λεπτομέρειες όσων συνέβησαν στην Κένυα γύρω από την απαγωγή του Οτζαλάν, την απειλή ότι θα θανατώσουν όλους μέσα στην Ελληνική πρεσβεία αν δεν συμφωνήσουν στην παράδοση αλλά και τον ρόλο των αμερικανών, είχε αποκαλύψει ο Σάββας Καλεντερίδης στην τουρκική εφημερίδα Haberturk.
Η συνέντευξη έχει τίτλο «Ο Έλληνας πράκτορας εξήγησε το πώς φυγαδεύτηκε ο Οτζαλάν από την Κένυα: Στο Μινσκ περιμέναμε με τον Οτζαλάν, επί 8 ώρες, σε θερμοκρασία -17».
Ο Καλεντερίδης μίλησε με το δημοσιογράφο Noreldin Waisy, στο Ερμπίλ. Σημειώνεται ότι το ρεπορτάζ αυτό δημοσιεύτηκε στην εβδομαδιαία εφημερίδα Bas, στο Ερμπίλ, στην Κουρδική γλώσσα.
Η συνέντευξη στην εφημερίδα Haberturk
Ερώτηση.: Κατά τη γνώμη σας, το γεγονός ότι ο Οτζαλάν εστάλη από την Ευρώπη στην Αφρική, ήταν αμερικανική πρόταση;
Απάντηση.: Ναι, πίσω από την πρόταση ήταν οι Αμερικανοί. Διότι η Τουρκία δεν έχει κάποια ισχυρή αποτελεσματικότητα στην Αφρική. Ο Οτζαλάν αρνήθηκε να πάει στην Αφρική. Ορισμένοι Κούρδοι πρότειναν να μεταβεί στη Μόσχα. Στην Ιταλία έμεινε 66 ημέρες. Όταν αργότερα, η ιταλική κυβέρνηση άρχισε να ασκεί πιέσεις για να εγκαταλείψει ο Οτζαλάν τη χώρα, επέστρεψε στη Ρωσία. Στη συνέχεια, η Αμερικανίδα ΥΠΕΞ, Albrigt, μίλησε με το Ρώσο ομόλογό της, Πριμάκοφ και ζήτησε να εξορίσουν τον Οτζαλάν. Οι Ρώσοι πήγαν τον Οτζαλάν στο Τατζικιστάν και είπαν ότι δε βρίσκεται στη Ρωσία. Αργότερα, τον πήγαν στην Αγία Πετρούπολη, όπου δεν αποβιβάστηκε ούτε από το αεροπλάνο και τελικά αναγκάστηκε να φύγει και από τη Ρωσία. Η κυβέρνησή μας είχε πει στον Οτζαλάν να μην επιστρέψει στην Ελλάδα, αλλά ο Οτζαλάν δε συμμορφώθηκε. Στις 29 Ιανουαρίου του 1999, επέστρεψε μυστικά, με ιδιωτικό αεροσκάφος στην Αθήνα, με τη βοήθεια των Ελλήνων φίλων του και των υποστηρικτών του.
Ερ.: Εσείς πως ξανασυναντηθήκατε με τον Οτζαλάν;
Απ.: Ο Οτζαλάν, στο αεροδρόμιο της Αθήνας, θέλησε να περάσει στην αίθουσα VIP, χωρίς να εμφανιστεί στην αστυνομία. Όμως η αστυνομία τον γνώρισε και ενημέρωσε. Κάναμε εκτάκτως σύσκεψη για να συζητήσουμε το πώς θα τα φέρουμε εις πέρας με τον Οτζαλάν. Είπα ότι ο Οτζαλάν ήρθε, ανεπίσημα, και ότι μπορούμε να παραβλέψουμε την κατάσταση. Όμως, ο βοηθός του επικεφαλής της Υπηρεσίας Πληροφοριών το απέρριψε. Αναζητήσαμε τον Οτζαλάν και τον βρήκαμε σε κάποιο σπίτι στην Αθήνα. Στη συνέχεια, άρχισαν οι διαπραγματεύσεις μας.
Ερ.: Τι είδους αιτήματα είχε ο Οτζαλάν;
Απ.: Είπε: «Δεν έχω να πάω κάπου και θέλω να μείνω εδώ». Εμείς προτείναμε να τον μεταφέρουμε, μυστικά, στη Λιβύη. Φίλοι του από την Ευρώπη είπαν ότι μπορεί να μεταβεί στην Ολλανδία και να ζητήσει από εκεί πολιτικό άσυλο. Η κυβέρνηση ετοίμασε ένα αεροπλάνο, που θα μετέφερε τον Οτζαλάν στη Λευκορωσία και από εκεί, με αεροπλάνο Cargo, θα πήγαινε στο Ρότερνταμ της Ολλανδίας. Μου δόθηκε η εντολή να συνοδεύσω τον Οτζαλάν. Όμως, στο Μινσκ δεν ήρθε το αεροπλάνο που είχαν πει ότι θα έρθει να μας πάρει και περιμέναμε επί 8 ώρες, σε θερμοκρασία -17.
Ερ.: Ήταν οι ίδιοι αυτοί που συνόδευαν τον Οτζαλάν;
Απ.: Όχι, αυτήν την φορά, μαζί με εμάς, ήταν δύο δικηγόροι από την Ολλανδία, ένας Κύπριος επιχειρηματίας και μία Κούρδισα. Όταν δεν ήρθε το αεροπλάνο, επιστρέψαμε στην Αθήνα και πήγαμε στην Κέρκυρα, όπου μείναμε δύο ημέρες. Η κυβέρνηση προσπαθούσε να πείσει τον Οτζαλάν να μεταβεί σε μία αφρικανική χώρα.
Ερ.: Οι Έλληνες, αν και γνώριζαν ότι μπορεί να συλληφθεί, πρότειναν στον Οτζαλάν να μεταβεί στην Αφρική;
Απ.: Δεν είχαμε άλλη επιλογή. Πιθανόν, αυτό να το υπαγόρευσαν στην Ελλάδα οι Αμερικανοί. Προτείναμε να μεταβεί σε μία χώρα κοντά στη Νότια Αφρική και όταν θα ήταν εκεί, θα κάναμε τις απαιτούμενες προετοιμασίες για πολιτικό άσυλο. Ο Οτζαλάν με ρώτησε τι γνώμη έχω. Και του είπα: «Επειδή δε σου έμεινε άλλη επιλογή, θα πρέπει να το αποδεχτείς». Το αποδέχτηκε.
Ερ.: Πόσα άτομα ήσασταν όταν μεταβαίνατε στην Κένυα;
Απ.: Ο Οτζαλάν, ο Κύπριος επιχειρηματίας, ένας Κούρδος Σουηδός πολίτης, μία Κούρδισα Γερμανίδα πολίτης και εγώ. Στο Ναϊρόμπι μας υποδέχτηκε ο Έλληνας Πρέσβης. Μπήκαμε στη χώρα χωρίς να περάσουμε από έλεγχο. Και πήγαμε κατευθείαν στην Ελληνική Πρεσβεία. Οι αρμόδιοι της Κένυας δεν το κατάλαβαν.
Ερ.: Πόσες μέρες μείνατε στην Κένυα;
Απ.: 12 ημέρες. Μία μέρα μετά τη μετάβασή μας εκεί, τηλεφώνησα στον Έλληνα δικηγόρο του Νέλσον Μαντέλα. Μου δόθηκε η εντολή να μεταβώ στη Νότια Αφρική, για να ρυθμίσω τη διαδικασία. Όμως η κυβέρνηση της Κένυα δεν το επέτρεψε.
Ερ.: Ασκήθηκε πίεση στην Ελλάδα;
Απ.: Μερικές μέρες μετά τη μετάβασή μας στη Κένυα, η Ελληνική κυβέρνηση ετέθη κάτω από μεγάλη πίεση. Ένας Έλληνας αρμόδιος, υψηλού επιπέδου, μας ζήτησε να λύσουμε την κρίση. Είπα ότι, θα πρέπει να προστατεύσουμε τον Οτζαλάν. Το να πάθει κάτι ο Οτζαλάν, θα επέφερε ζημία, τόσο στην Κουρδοελληνική φιλία, όσο και στην αξιοπρέπεια της Ελλάδας.
Ερ.: Πως φυγαδεύτηκε ο Οτζαλάν;
Απ.: Η μέρα που φυγαδεύτηκε ήταν Δευτέρα. Την ίδια μέρα, το ΥΠΕΞ της Κένυα κάλεσε τον Έλληνα Πρέσβη και ετέθησαν εκτός κυκλώματος όλα τα μέσα επικοινωνίας μας. Πολιόρκησαν την Πρεσβεία. Ο Πρέσβης απέρριψε το αίτημα να μεταβεί στο ΥΠΕΞ. Οι αρμόδιοι της Κένυα ήρθαν στο κτίριο για να τον μεταφέρουν, χρησιμοποιώντας βία. Αναγκάστηκε και πήγε. Στο Υπουργείο, παρουσιάζοντας τις εικόνες που είχαν πάρει από δορυφόρο, είπαν: «Γνωρίζουμε ότι ο Οτζαλάν βρίσκεται στην Πρεσβεία». Πρότειναν τη μεταφορά του Οτζαλάν με αεροπλάνο στην Ολλανδία ή στη Φιλανδία. Ο Πρέσβης αναζήτησε την Αθήνα και μας πρότειναν να συμφωνήσουμε με τους αρμοδίους στη Κένυα. Οι αρμόδιοι της Κένυα έδωσαν προθεσμία μέχρι τις 19:00 και είπαν ότι μετά από τη συγκεκριμένη ώρα μπορεί να εισβάλουν στην Πρεσβεία να σας σκοτώσουν και να φυγαδεύσουν τον Οτζαλάν και γι’ αυτό δε θα είμαστε υπεύθυνοι εμείς.
Ο Πρέσβης ανέφερε την πρόταση στον Οτζαλάν και είπε ότι μας απομένουν δύο ώρες. Ο Οτζαλάν είπε: «Άντε να φύγουμε, δεν έχουμε ούτε χρόνο, ούτε επιλογές. Δε θέλω να γίνω περισσότερο βάρος στους φίλους μου».
Σύμφωνα με το σχέδιο, θα επιβιβαζόμασταν σε όχημα της Πρεσβείας με διπλωματικές πινακίδες. Θα πλησιάζαμε με το όχημα στο αεροπλάνο και στη συνέχεια, εγώ θα έκανα έλεγχο μέσα στο αεροπλάνο και αν αυτό ήταν ασφαλές, τότε θα επιβιβαζόμασταν μαζί με τον Οτζαλάν στο αεροπλάνο και θα πηγαίναμε στη χώρα που θα επιθυμούσε εκείνος.
Όμως οι Κενυάτες μας επιβίβασαν σε τρία δικά τους οχήματα. Ο Πρέσβης ήταν στο πρώτο, ο Οτζαλάν στο μεσαίο και εγώ στο τρίτο όχημα. Οι οδηγοί ήταν Κενυάτες. Όταν το αυτοκίνητο στο οποίο ήταν ο Οτζαλάν, ξέκοψε από εμάς, κατά την πορεία, ζητήσαμε από τον οδηγό να ακολουθήσει τον Οτζαλάν, αλλά εκείνος αρνήθηκε και είπε ότι, θα συναντηθούμε στο αεροδρόμιο. Όταν φθάσαμε στο αεροδρόμιο, ψάξαμε για τον Οτζαλάν, περισσότερο από μία ώρα, αλλά δεν τον βρήκαμε. Γνωστοποιήσαμε το συμβάν στην Αθήνα. Την επόμενη μέρα, μάθαμε από την τηλεόραση ότι ο Οτζαλάν είχε απαχθεί.
Η Οδύσσεια της περιπλάνησης
Στις 21 Σεπτεμβρίου 1998 ο Αμπντουλάχ Οτζαλάν εγκατέλειψε τη Συρία προς άγνωστη κατεύθυνση, μετά τις πιέσεις που άσκησαν Αμερικανοί και Τούρκοι στη Δαμασκό για να σταματήσει να παρέχει υποστήριξη στο Ρ.Κ.Κ. και τον ηγέτη του. Από εκεί αρχίζει μια περιπλάνηση, η οποία καταλήγει, σχεδόν πέντε μήνες μετά, στη παράδοση και τη "σύλληψή" του από τους Τούρκους.
Στις 9 Οκτωβρίου 1998 αεροσκάφος των Συριακών Αερογραμμών προσγειώνεται στο Ελληνικό προερχόμενο από τη Δαμασκό. Οι επιβάτες του, και κυρίως ο ένας από αυτούς, ο Αμπντουλάχ Οτζαλάν προκαλούν αναστάτωση στην ελληνική κυβέρνηση. Ο πρωθυπουργός της Ελλάδας αρνείται κατηγορηματικά να τον δεχτεί. Έτσι, τo αεροσκάφος του ανεφοδιάζεται και αναχωρεί για τη Μόσχα.
Στις 12 Οκτωβρίου 1998 ο ηγέτης του Κουρδικού Εργατικού Κόμματος αναχωρεί από τη Μόσχα για τη Ρώμη, αφού προηγουμένως έχουν γίνει πολλές μυστικές διαπραγματεύσεις με πολλές ευρωπαϊκές χώρες που αρνούνται να τον δεχτούν. Τελικά δεν παραμένει στη Ρώμη, αλλά τα ίχνη του χάνονται για σχεδόν ένα μήνα. Οι ενδείξεις, σύμφωνα με τον τύπο, συγκλίνουν στο συμπέρασμα πως εξακολουθεί να παραμένει κρυμμένος στη Ρωσία και τη Λευκορωσία.
Στις 12 Νοεμβρίου του ίδιου έτους ο Αμπντουλάχ Οτζαλάν προσγειώνεται στο Φιουμιτσίνο της Ρώμης και συλλαμβάνεται, από την ιταλική Αστυνομία. Αρχικά ανακοινώνεται η σύλληψή του από τον υπουργό Εξωτερικών Λαμπέρτο Ντίνι, ως καταζητούμενου για παραβιάσεις του Διεθνούς Δικαίου, ενώ την ίδια στιγμή στη Ρώμη και άλλες πόλεις χιλιάδες Κούρδοι διαδηλώνουν υπέρ του ηγέτη τους. Η Τουρκία απειλεί ευθέως πλέον την Ιταλία με διπλωματικό επεισόδιο και ζητά την έκδοσή του, κατηγορώντας τον για θάνατο 30.000 αμάχων.
Τέσσερεις μέρες μετά στις 16 Νοεμβρίου ξεσπά διπλωματική κρίση μεταξύ Ιταλίας και Τουρκίας, ενώ ο πρωθπουργός Μάσσιμο Ντ' Αλέμα εμφανίζεται αρχικά αποφασισμένος να μην υποκύψει στις πιέσεις και κάνει σκληρή δήλωση κατά των τουρκικών παρεμβάσεων.
Στις 20 Νοεμβρίου ο Αμπντουλάχ Οτζαλάν, που μέχρι τότε βρίσκεται σε κατ' οίκον περιορισμό στη Ρώμη, μπορεί πλέον να κυκλοφορεί ελεύθερος, καθώς οι ιταλικές αρχές απέρριψαν το αίτημα της Τουρκίας για έκδοση, με την αιτιολογία ότι το ιταλικό Σύνταγμα απαγορεύει την έκδοση ατόμων σε χώρα που εφαρμόζει ακόμη τη θανατική ποινή.
Η ένταση μεταξύ Ιταλίας και Τουρκίας κορυφώνεται. Στις 22 Νοεμβρίου η τουρκική κυβέρνηση απειλεί ευθέως με μποϊκοτάζ των ιταλικών προϊόντων αν δεν παραδοθεί ο Οτζαλάν στην Τουρκία.
Ο τότε πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής Ζακ Σαντέρ αντιδρά στις τουρκικές δηλώσεις και στις 24 Νοεμβρίου 1998 απειλεί με αντίποινα τους Τούρκους, αν υπάρξει μποϊκοτάζ στα ιταλικά προϊόντα. Η Γερμανία κάνει έκκληση για ενότητα. Τελικά η ένταση εκτονώνεται, ο Οτζαλάν δίνει κάποιες συνεντεύξεις, στις οποίες αφήνει αιχμές για τη στάση της ελληνικής κυβέρνησης. Από εκεί και έπειτα τις κινήσεις του Κούρδου πολιτικού καλύπτει ένα πέπλο μυστηρίου. Κανείς δεν ξέρει πού βρίσκεται ή αν παραμένει στην Ιταλία, ως τις 15 Ιανουαρίου, ημέρα που αναχωρεί αιφνιδιαστικά από την ιταλική πρωτεύουσα προς άγνωστη κατεύθυνση. Ακούγονται πολλά για την επίσκεψη του στη Ρωσία, την Εσθονία, την Αρμενία και αλλού.
Στις 29 Ιανουαρίου ο απόστρατος πλοίαρχος Π.Ν. Αντώνης Ναξάκης, σύμφωνα με δική του ομολογία, αναλαμβάνει από μόνος του, χωρίς να έχει καμμία έγκριση, την πρωτοβουλία να μεταφέρει τον Οτζαλάν και τους συντρόφους του στην Ελλάδα με ιδιωτικό τζετ αεροσκάφος από το Μινσκ της Λευκορωσίας. Ο Ναξάκης ειδοποιεί τον τότε Έλληνα ΥΠΕξ Θεόδωρο Πάγκαλο κατόπιν εορτής ( δηλαδή μετά την παράνομη άφιξη του Οτζαλάν στη χώρα) και στη συνέχεια κρύβει τον Οτζαλάν στο σπίτι του, αφού προηγουμένως φιλοξενείται για ένα βράδυ στο σπίτι της Βούλας Δαμιανάκου στη Νέα Μάκρη.
Στις 31 Ιανουαρίου μια νέα οδύσσεια ξεκινά για τον Κούρδο ηγέτη. To αεροπλάνο που τον μεταφέρει περιφέρεται και πάλι στις ευρωπαϊκές πρωτεύουσες, ζητώντας άδεια προσγείωσης από διάφορες χώρες, την οποία δεν παίρνει. Η Ολλανδία τον διώχνει, το ίδιο και η Ελβετία. Από το Μινσκ ξαναγυρίζει στην Ελλάδα για να οδηγηθεί τελικά στην Κένυα.
Στις 2 Φεβρουαρίου 1999 ο Αμπντουλάχ Οτζαλάν βρίσκεται στην Κένυα και κρύβεται στην κατοικία του Έλληνα πρέσβη μαζί με τους συντρόφους του.
Τον συνοδεύει και ο Έλληνας ταγματάρχης της Ε.Υ.Π. Σάββας Καλεντερίδης ως σωματοφύλακάς του. Την ίδια μέρα η κυβέρνηση της Άγκυρας καλεί τους πρεσβευτές της Σερβίας, της Νορβηγίας και του Βελγίου και τους ζητά να μη δεχτούν τον Οτζαλάν, ο οποίος εκείνη τη χρονική στιγμή είναι άγνωστο πού βρίσκεται.
Στις 13 Φεβρουαρίου στην Κένυα φτάνει ο έλληνας δικηγόρος τον Οτζαλάν Φ. Κρανιδιώτης, ο οποίος συζητά με τον Κούρδο ηγέτη και τον Έλληνα πρέσβη και επιστρέφει στην Ευρώπη για να ζητήσει βοήθεια. Ο Οτζαλάν σκέφτεται να παραδοθεί στο Διεθνές Δικαστήριο της Χάγης. Οι πρώτες πρωινές ώρες της 16ης Φεβρουαρίου βρίσκουν τον κούρδο ηγέτη να μεταφέρεται με χειροπέδες στην Τουρκία με ένα ιδιωτικό αεροσκάφος. Όλα όσα έγιναν και αφορούν στη σύλληψή του παραμένουν άγνωστα. Η Άγκυρα πανηγυρίζει και στα Μ.Μ.Ε. κυκλοφορούν βίντεο της μεταφοράς του. Ο Καλεντερίδης είναι το πρόσωπο που δέχεται την πιο σοβαρή κριτική, κυρίως για τους αδέξιους επιχειρησιακούς του χειρισμούς.
Φυλάκιση και δίκη
Από τη σύλληψή του και εντεύθεν ο Αμπντουλάχ Οτζαλάν είναι ο μοναδικός κρατούμενος στη νησίδα Ιμραλί στη Θάλασσα του Μαρμαρά, σε φυλακές υψίστης ασφαλείας. Στο νησί παραμένει μονάδα στρατιωτικού προσωπικού -1000 άτομα- για τη φύλαξή του. Το αποτέλεσμα της δίκης ήταν καταδίκη σε θάνατο, αλλά μετατράπηκε σε ισόβια κάθειρξη, οπότε η θανατική ποινή απαγορεύτηκε στην Τουρκία τον Αύγουστο του 2002.
Από τη φυλάκισή του και μετά υπήρξαν σημαντικές αντιδράσεις από εξόριστους Κούρδους οι οποίοι ζητούσαν την απελευθέρωσή του, κάτι που θεωρείται απίθανο στο εγγύς μέλλον εξ αιτίας της δεδομένης στάσης της τουρκικής δικαιοσύνης απέναντί του και της πίεσης που ασκεί η τουρκική κοινή γνώμη. Η απόφαση μη επιβολής της θανατικής ποινής ξεσήκωσε διαμαρτυρίες στην Τουρκία, στις οποίες πρωτοστάτησαν τουρκικές εθνικιστικές ομάδες. Το 2007, δικηγόροι του Οτζαλάν διαμαρτυρήθηκαν πως ειδικά τεστ που έγιναν σε τρίχες από το κεφάλι του αποκάλυπταν πως δηλητηριαζόταν επίμονα. Η τουρκική κυβέρνηση απάντησε στην κατηγορία με τη δημιουργία μιας ιατρικής ομάδας η οποία διενήργησε σχετικά τεστ που αποδείκνυαν το αντίθετο, δηλαδή καμμία ένδειξη τοξινών ή βιολογικών διαταραχών.
Στην κυβερνητική δήλωση που ακολούθησε η τουρκική κυβέρνηση κατηγόρησε τους δικηγόρους ότι προσπαθούσαν να ελκύσουν το διεθνές ενδιαφέρον υπέρ του πελάτη, μετά την απόφαση του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου ότι ο Οτζαλάν δεν δικαιούτο δεύτερη δίκη.
Στις 21 Μαρτίου του 2013 ο Οτζαλάν κάλεσε από την φυλακή τους Κούρδους αντάρτες σε αποχώρηση από το έδαφος της Τουρκίας και σε υπογραφή εκεχειρίας με τη χώρα. Λίγες μέρες αργότερα το PKK κήρυξε επίσημα κατάπαυση του πυρός, υποστηρίζοντας την πρόταση Οτζαλάν.
Η διαδικασία αποχώρησης ξεκίνησε τον Απρίλιο του ίδιου έτους και συνεχίστηκε για τους επόμενους μήνες, παρουσιάζοντας ωστόσο διάφορα προβλήματα που προέκυπταν και από τις δύο πλευρές.
Η άνοδος του ΙSIS στην περιοχή της Συρίας και του Ιράκ, η σύγκρουση των τζιχαντιστών μαχητών της οργάνωσης με τους Κούρδους των περιοχών αυτών και η μετριοπαθής στάση της Τουρκίας κατά την μάχη για την κατάληψη της πόλης Κομπάνι, στα σύνορα της Συρίας με την Τουρκία, παρά την απόφαση του Τουρκικού Κοινοβουλίου για συμμετοχή της χώρας στην συμμαχία κατά της οργάνωσης οδήγησαν σε νέες συγκρούσεις μεταξύ των Κούρδων και των Τουρκικών δυνάμεων ασφαλείας εντός της Τουρκίας, τον Οκτώβριο του 2014.
Από την φυλακή ο Οτζαλάν, ο οποίος είχε καλέσει στα τέλη Σεπτεμβρίου 2014 τους Κούρδους σε γενικευμένη αντίσταση κατά των τζιχαντιστών, προειδοποίησε τις αρχές της Τουρκίας πως αν οι μαχητές της οργάνωσης καταλάβουν το Κομπάνι και προχωρήσουν σε σφαγή του Κουρδικού πληθυσμού της πόλης, με την ανοχή του Τουρκικού στρατού, τότε οι ειρηνευτικές συνομιλίες μεταξύ PKK και Τουρκίας θα τερματιστούν.