Σεισμός Κρήτη: Πόσες φορές έχει χτυπήσει την Κρήτη ο Εγκέλαδος ακόμα και με 8 Ρίχτερ

Από τους πιο τρομακτικούς σύγχρονους σεισμούς που χτύπησαν την Κρήτη αξίζει να σημειώσουμε εκείνον που σημειώθηκε στις 12 Οκτωβρίου του 1856, ο οποίος είχε εστιακό κέντρο στην Κρητική θάλασσα και εκτιμώμενο μέγεθος 7,6 βαθμών της κλίμακας Ρίχτερ. Όπως καταγράφουν πολλές μαρτυρίες και ιστορικά ντοκουμέντα, από εκείνο τον σεισμό ισοπεδώθηκε το Ηράκλειο, ενώ προκλήθηκαν εκτεταμένες καταστροφές στην υπόλοιπη Κρήτη και τη Ρόδο. Στο Ηράκλειο έχασαν τη ζωή τους περίπου 550 άνθρωποι και τραυματίστηκαν περισσότεροι από 630, ενώ οι ζημιές ήταν τρομακτικές. Υπολογίζεται ότι μόνο 8 κτήρια της πόλης έμειναν ανέπαφα.

Σκηνικό καταστροφής υπήρξε και με τον μεγάλο σεισμό του 1926. Στις 26 Ιουνίου του 1926, ένας παρόμοιος σεισμός, μεγέθους 7,4 βαθμών της κλίμακας Ρίχτερ και εστιακού βάθους 115 km, έπληξε και πάλι την Κρήτη, τη Ρόδο και περιοχές της ανατολικής Μεσογείου. Όπως αναφέρει ο σεισμολόγος κ. Παπαδόπουλος, στο Ηράκλειο και άλλες περιοχές της Κρήτης εκατοντάδες κατοικίες, εκκλησίες και άλλες οικοδομές καταστράφηκαν. Δεν αναφέρθηκαν θύματα, αλλά οι άστεγοι ανήλθαν σε περίπου 10.000. Ζημιές υπέστησαν επίσης ο Άγιος Μηνάς και ο Άγιος Τίτος. Στη Ρόδο, ο σεισμός προκάλεσε πολλούς νεκρούς, ενώ η καταστροφή ήταν επίσης εκτεταμένη. Η ζώνη βλαβών επεκτάθηκε και πάλι μέχρι το Κάιρο και άλλες περιοχές της ανατολικής Μεσογείου. Έχει ιδιαίτερο ιστορικό ενδιαφέρον σύμφωνα με τον κ. Παπαδόπουλο ότι εκείνος ο σεισμός, όπως προκύπτει από μια επιστολή του Άρθουρ Έβανς, φαίνεται ότι επηρέασε τον τρόπο με τον οποίο ο ανασκαφέας της Κνωσού, ο οποίος τον βίωσε στο Ηράκλειο, ενοχοποίησε τη σεισμική δραστηριότητα για την κατάρρευση του Μινωικού Πολιτισμού.

Ο σεισμός στην Κρήτη το 365 μ.Χ.

Έλαβε χώρα κατά την ανατολή του Ηλίου τις 21 Ιουλίου 365 με επίκεντρο κοντά στις ακτές της δυτικής Κρήτης. Ο σεισμός υπολογίζεται ότι είχε μέγεθος μεγαλύτερο από 8 ρίχτερ στην κλίμακα Ρίχτερ, υπολογίζεται μεταξύ 8,3 και 8,7 ρίχτερ, γεγονός που τον κατατάσσει ως τον ισχυρότερο σεισμό που έχει καταγραφεί στην Μεσόγειο. Ο σεισμός προκάλεσε εκτεταμένες καταστροφές στην κεντρική και νότια Ελλάδα, στην Λιβύη, στην Μικρά Ασία και την Αίγυπτο. Σχεδόν όλες οι πόλεις της Κρήτης καταστράφηκαν από το σεισμό. Το σεισμό ακολούθησε ένα τσουνάμι που προξένησε καταστροφές σε ολόκληρη την Ανατολική Μεσόγειο, ιδίως στο Δέλτα του Νείλου και την Αλεξάνδρεια, όπου σκότωσε χιλιάδες και έφτασε σχεδόν 3 χιλιόμετρα στην ενδοχώρα. Επίσης προκάλεσε την ανύψωση της δυτικής Κρήτης μέχρι και 9 μέτρα. Ο σεισμός είχε μεγάλο αντίτυπο στους ανθρώπους στο τέλος της αρχαιότητας και αναφέρεται από μεγάλο αριθμό έργων διαφόρων συγγραφέων.

Η αποκόλληση της πλάκας κατά 9 μέτρα

Η Ελλάδα είναι μια ιδιαίτερα σεισμογενής χώρα, καθώς βρίσκεται σε μία σύνθετη τεκτονική ζώνη, ανάμεσα στην Αφρικανική, στην Ευρασιατική και στην τεκτονική πλάκα της Ανατολίας, ενώ μέρος της νότιας Ελλάδας βρίσκεται στην πλάκα του Αιγαίου. Η πλάκα της Ανατολίας σπρώχνει την πλάκα του Αιγαίου προς τα νοτιοδυτικά με ταχύτητα 3 εκατοστών το χρόνο ως προς την Ευρασιατική πλάκα, ενώ η Αφρικανική πλάκα βυθίζεται κάτω από την πλάκα του Αιγαίου με ρυθμό 4 εκατοστών το χρόνο στην Ελληνική Τάφρο, νότιας της Κρήτης. Ο σεισμός του 365 έλαβε χώρα στο δυτικό τμήμα της ελληνικής τάφρου.

Αν ο σεισμός ήταν αποτέλεσμα της βύθισης της πλάκας της Αφρικής κάτω από την πλάκα του Αιγαίου, τότε οφείλεται σε ένα ρήγμα μήκους 160 χιλιομέτρων το οποίο ολίσθησε κατά μέσο όρο περίπου 9 μέτρα. Ένας τέτοιος σεισμός δεν έχει επαναληφθεί από τότε πιθανόν επειδή οι δύο πλάκες είναι σε μεγάλο βαθμό αποσυζευγμένες και η σχετική τους κίνηση γίνεται χωρίς την πρόκληση σεισμών στο 90% της έκτασής τους σύμφωνα με στοιχεία των τελευταίων 100 ετών.

Σύμφωνα με μια άλλη άποψη, το σεισμογόνο ρήγμα του σεισμού του 365 είναι ένα ρήγμα μήκους 100 χιλιόμετρων ανάμεσα στην Ελληνική Τάφρο και τις ακτές της Κρήτης, το οποίο ολίσθησε περίπου 20 μέτρα σχεδόν σε όλο του το μήκος. Υπολογίζεται ότι στο ρήγμα συσσωρεύεται αρκετή τάση για να δημιουργήσει ένα τέτοιο σεισμό περίπου κάθε 5.000 χρόνια, αν και κανένα άλλο γεγονός συγκρίσιμης σφοδρότητας δεν έλαβε χώρα στην ανατολική Μεσόγειο τα τελευταία 14.000 χρόνια, υποδηλώνοντας πως ο συγκεκριμένος σεισμός ήταν ασυνήθιστα σφοδρός.

Το τσουνάμι του 365

Ο σεισμός προκάλεσε τσουνάμι το οποίο προξένησε πολλές καταστροφές σε όλη την ανατολική Μεσόγειο, ιδίως στην Κρήτη και το δέλτα του Νείλου. Στην νοτιοδυτική Κρήτη τα κύματα από το σεισμό υπολογίζεται ότι είχαν ύψος 12 μέτρων.

Το ύψος των κυμάτων ήταν μεγάλο και στο δέλτα του Νείλου, όπου υπολογίζεται ότι στην Αλεξάνδρεια έφτασε τα 9,5 μέτρα, ενώ σε γειτονικές πόλεις 7,1, 4,9 και 2 μέτρα. Στην Αλεξάνδρεια τα νερά αρχικά υποχώρησαν και έτσι κάτοικοι της πόλης πήγαν να μαζέψουν ψάρια και άλλα ζώα εκεί όπου πριν ήταν η θάλασσα. Τα νερά επέστρεψαν με τόσο μεγάλη ορμή ώστε μετέφεραν μεγάλα πλοία στις οροφές σπιτιών, ενώ άλλα πλοία βρέθηκαν σχεδόν τρία χιλιόμετρα στην ενδοχώρα. Ο Αμμιανός Μαρκελλίνος υπολόγισε πως περίπου 10.000 άνθρωποι πέθαναν μόνο στην Αλεξάνδρεια. Αναλυτικά ο Μαρκελλίνος αναφέρει:

Tρομερή καταστροφή ξέσπασε ξαφνικά σ΄ολόκληρο τον (τότε γνωστό) κόσμο, παρόμοια της οποίας δεν βρίσκει κανείς πουθενά, ούτε στους θρύλους ούτε στα αληθινά ιστορικά γεγονότα. Λίγο μετά το πρώτο φως της αυγής, αφού προηγήθηκαν βροντές και αστραπές, ολόκληρη η Γη συνταράχθηκε. Η θάλασσα αποσύρθηκε και τα νερά της τραβήχτηκαν σε τέτοια έκταση ώστε ο βυθός της αποκαλύφθηκε. Μπορούσε, έτσι, κανείς να δει χωμένα βαθιά στη λάσπη πολλά θαλάσσια όντα και πολλές οροσειρές και κοιλάδες που, ενώ ήταν πάντοτε σκεπασμένες με νερό, έγιναν ορατές καθώς έπεφταν πάνω τους για πρώτη φορά οι ακτίνες του ήλιου.

Πολλά πλοία εξώκειλαν και πολλοί άνθρωποι περιπλανώνταν στα λίγα νερά που έμειναν μαζεύοντας ψάρια και άλλα θαλάσσια όντα, αλλά τα θαλάσσια κύματα επανήλθαν υπερυψωμένα και όρμησαν πάνω στα αβαθή νερά, στα νησιά και σε εκτεταμένες στεριές ισοπεδώνοντας πολλά κτίρια ή οτιδήποτε συναντούσαν στο δρόμο τους. Τεράστιες ποσότητες νερού φόνευσαν, κατά την επιστροφή τους, πολλές χιλιάδες ανθρώπων. Όταν η μανία των νερών κόπασε, φάνηκαν μερικά κατεστραμμένα πλοία και πτώματα ναυαγών. Μερικά μεγάλα πλοία είχαν εκσφενδονιστεί από το κύμα στις στέγες σπιτιών, όπως συνέβη στην Αλεξάνδρεια, και άλλα σε απόσταση μέχρι δύο μίλια μέσα στην ξηρά.

Η καταστροφή που προκλήθηκε στην Αλεξάνδρεια ήταν τέτοια, ώστε η ημερομηνία του σεισμού αναφερόταν μέχρι τα τέλη του 6ου αιώνα ως η «ημέρα του τρόμου».

Ο σεισμός στην Κρήτη το 1303

Ο σεισμός του 1303 στην Κρήτη συνέβη περίπου την αυγή στις 8 Αυγούστου. Είχε εκτιμώμενο μέγεθος περίπου 8, μέγιστη ένταση IX (Βίαιος) στην κλίμακα έντασης Μερκάλι και προκάλεσε μεγάλο τσουνάμι που προκάλεσε σοβαρές ζημιές και απώλειες ζωών στην Κρήτη και στην Αλεξάνδρεια.

Ο σεισμός και το τσουνάμι καταγράφονται ως έχοντα καταστροφικές επιπτώσεις στο Ηράκλειο της Κρήτης. Λεπτομερείς πληροφορίες διατίθενται από αναφορές εκπροσώπων του Ηρακλείου (τότε Κάντια ή Χάνδακας) προς την ενετική διοίκηση, γραμμένες την ημέρα του σεισμού και είκοσι ημέρες αργότερα. Περιγράφουν την έκταση των ζημιών στα κύρια δημόσια κτίρια του Χάνδακα και κάστρα σε ολόκληρο το νησί. Οι εκθέσεις αναφέρουν επίσης ότι τα περισσότερα θύματα ήταν γυναίκες και παιδιά, χωρίς να δίνουν αριθμούς. Υπήρξαν επίσης μαζικές πλημμύρες στην Αλεξάνδρεια. Πολλά πλοία καταστράφηκαν, μερικά από αυτά έφτασαν τα 3 χιλιόμετρα ενδοχώρα. Η πόλη λιμάνι της Άκρα, στις ακτές της Λεβαντίνης, επηρεάστηκε επίσης, κτίρια καταστράφηκαν και οι άνθρωποι πέθαναν. Στην Αίγυπτο ο σεισμός προκάλεσε σοβαρές ζημιές στο Κάιρο, αποσυναρμολογώντας μεγάλο μέρος καλύμματος από λευκό ασβεστόλιθο της Μεγάλης Πυραμίδας και πτώση μιναρέδων σε πολλά τζαμιά. Στην Αλεξάνδρεια τα τείχη της πόλης καταστράφηκαν κυρίως και ο Φάρος υπέστη σοβαρές ζημιές.

Αν και η ακριβής τοποθεσία του επίκεντρου είναι αβέβαιη, είναι γενικά αποδεκτό ότι ο σεισμός διέρρηξε το ανατολικό τμήμα του ελληνικού τόξου μεταξύ Κρήτης και Ρόδου. Ο σεισμός προκάλεσε ζημιές σε μεγάλη έκταση, συμπεριλαμβανομένων της Κρήτης, της Πελοποννήσου, της Ρόδου, του Καΐρου, της Άκρας, της Δαμασκού, της Αντιόχειας και της Κύπρου και έγινε αισθητή τόσο μακριά όσο η Κωνσταντινούπολη, 1.000 χιλιόμετρα και πιθανώς την Τύνιδα (1.500 χιλιόμετρα). Το ακριβές μέγεθος είναι άγνωστο, αλλά εκτιμάται ότι ήταν περίπου 8 ρίχτερ.

Η μοντελοποίηση του τσουνάμι προβλέπει μέγιστο ύψος 9 μέτρων στην Αλεξάνδρεια, με καθυστέρηση περίπου 40 λεπτών από τον σεισμό έως την άφιξη του πρώτου κύματος στην Αίγυπτο.

Ειδήσεις από την Ελλάδα και τον Κόσμο, τη στιγμή που συμβαίνουν, στο Newsbomb.gr.

Διαβάστε επίσης:

Ανεμοστρόβιλος στην Πάρνηθα - Δείτε τις εντυπωσιακές εικόνες

Παράξενα ραδιοκύματα φθάνουν στη Γη από άγνωστη πηγή στο κέντρο του γαλαξία μας

Έκτακτο δελτίο ΕΜΥ: Καταιγίδες, χαλάζι και πτώση θερμοκρασίας - Σε ισχύ το σχέδιο «Δάρδανος»